بسیاری از افراد تجربه درد گردن یا کمر درد را داشته یا در بستگان و نزدیکان خود دیده‌اند بیرون زدگی دیسک یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ستون فقرات بوده که باعث شده کمردرد دومین علت مراجعه بیماران به پزشکان باشد دردهای ناحیه ستون فقرات ممکن است حالت مراجعه در دیسک‌های کمر حس شود.

بیرون‌ زدگی دیسک یا فتق دیسک چیست؟

بیرون‌زدگی دیسک  (Herniated Disc)، یکی از دلایل رایج کمر درد و گردن درد می‌باشد. به این عارضه "Slipped Disc" و یا "Ruptured Disc" نیز گفته می‌شود. بیرون زدگی دیسک زمانی اتفاق می‌افتد که لایه‌ی بیرونی دیسک بین مهره‌ای (آنولوس) دچار آسیب شود و مواد ژله‌ای مانند داخل نوکلئوس پولپوزوس (به اصطلاح هسته‌ی دیسک) از آن بیرون بریزند. حال اگر آنولوس در اطراف مجرای ستون فقرات شکاف پیدا کند، مواد داخل هسته‌ی دیسک می‌توانند این مجرا را تحت فشار قرار دهند. در اطراف ستون فقرات، به خصوص قفسه‌ی سینه، فضای بسیار کمی وجود دارد. بنابراین اگر بیرون زدگی دیسک در این ناحیه اتفاق بیافتد می‌تواند مشکلاتی جدی برای شما ایجاد کند و در شرایط وخیم‌تر، فشار وارد شده به نخاع می‌تواند سبب فلج شدن از کمر به پایین شود. اما خوشبختانه، وقوع این عارضه در ستون فقرات کمری و دیسک‌های کوچک گردن نسبت به قفسه سینه شایع‌تر است.

علل ایجاد کننده پارگی یا بیرون‌زدگی دیسک

دلایل متعددی را جهت این مشکل مطرح می‌کند که مهم‌ترین آنها شامل:

  1. مشاغلی که به دفعات مستلزم بلند کردن اشیاء باشد.
  2. شغل‌هایی که مستلزم نشستن‌های طولانی مدت است (به خصوص رانندگی).
  3. ورز‌ش‌هایی که شامل بلند کردن وزنه باشند (وزنه برداری و غیره).
  4. سیگار کشیدن
  5. اضافه وزن (چاقی)
  6. افزایش سن (احتمال ضعیف شدن دیسک زمانی که سن افراد بالاتر می‌رود بیشتر است.)
  7. ژنتیک (ارثی)

تمام رده‌های سنی ممکن است دچار دیسک کمر شوند. چه بسا شدت این بیماری در یک فرد جوان بیشتر از یک فرد میان سال یا مسن باشد. گاهی اوقات افراد میان سال و مسن به علت درگیری مفاصل ستون فقرات و استخوانی شدن بافت‌ها یا دردهای مزمن و طولانی مدتی را بیمار تجربه نمایید

در مواردی که علائم گردن درد و یا کمر درد بیشتر از ۴-۶ هفته طول کشیده باشد و یا اینکه علائم نقص عصبی مانند کاهش یا از بین رفتن قدرت اندام‌ها و بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع ایجاد گردد سریعا باید به پزشک مراجعه شود.

تفاوت بین یک دیسک بیرون زده و هرنی دیسک (یا فتق دیسک)

مشکلات دیسک اغلب با عناوین هرنی، بیرون زدگی یا سرخوردگی دیسک توصیف می‌شوند و این برای بیماران گیج کننده است. به طور کلی وقتی ماده ژله مانند به ناحیه خمیری بیرونی وارد می‌شود اما هنوز در ناحیه خمیری شکل قرار دارد، عارضه یک بیرون زدگی نامیده می‌شود. در حالی که اگر ماده ژله مانند از ناحیه خمیری بیرون بزند و وارد ناحیه اطراف شود عارضه هرنی یا فتق دیسک نامیده می‌شود.

مراحل بیرون زدگی دیسک

بطور کلی 4 مرحله برای بیرون زدگی دیسک وجود دارد:

معمولا سه درجه ابتدایی با درمان‌های فیزیوتراپی بهبود پیدا می‌کند ولی درجه چهارم که ممکن است بخشی از دیسک جدا شده به داخل کانال نخاعی میافتد نیاز به جراحی پیدا می‌کند.

5

  1. بیرون زدگی خفیف دیسک - تغییرات دژنراتیو دیسک (degeneration) :

تغییرات شیمیایی همراه با سن موجب ضعیف شدن دیسک بین مهره ای می شود، این مرحله از تغییرات تخریبی دیسک به دلیل سن و یا تغییرات متعاقب خشک شدن آب دیسک می‌باشد که به دنبال آن دیسک‌ها کمتر قادر خواهند بود که ضربات وارده به ستون فقرات را جذب کنند.

  1. بیرون زدگی متوسط دیسک - پرولاپس (Prolapse) :

در این مرحله دیسک به صورت به داخل کانال نخاعی وارد شده و به طناب نخاعی دریچه‌های عصبی فشار وارد می‌کند اما هنوز ماده‌ی ژله‌ای از داخل دیسک به بیرون نریخته است.

  1. بیرون زدگی شدید دیسک - اکستروژن (Extrusion) :

هسته‌ی ژله‌ی دیسک (قسمت داخلی دیسک) از طریق لایه‌ی خارجی که پاره شده، به داخل کانال نخاعی ریخته است اما هنوز به بدنه‌ی دیسک متصل است.

  1. بیرون زدگی بسیار شدید دیسک - جدا شدن دیسک (Sequestration or Sequestered Disc) :

هسته‌ی مرکزی دیسک از لایه‌ی خارجی بیرون زده و از بدنه‌ی دیسک جدا شده و به داخل کانال نخاعی می‌افتد.

علائم بیرون زدگی دیسک کمر

در بیشتر موارد، درد کمر اولین علامت یک دیسک بیرون زده است. این درد ممکن است برای چند روز باقی بماند و سپس بهبود یابد. دیگر علائم شامل موارد زیر می‌شود:

  • سیاتیک: این درد معمولا شدید و تیر کشنده بوده که از سمت باسن به سمت پایین یک پا کشیده می‌شود. این درد به علت فشار بر روی عصب نخاعی ایجاد می‌شود.
  • بی حسی و مور مور شدن در پا
  • ضعف در پا
  • از دست دادن اختیار ادرار یا مدفوع: این اتفاق به شدت نادر است و ممکن است نشان دهنده یک مشکل جدی به نام سندروم دم اسب شود. این بیماری به علت فشار بر روی ریشه‌های عصب نخاعی ایجاد شده و به مراقبت پزشکی فوری احتیاج دارد.

چگونه دیسک‌های بیرون زده تشخیص داده می شود؟

پزشک شما ابتدا یک آزمایش فیزیکی انجام خواهد داد. او به دنبال منبع درد و ناراحتی شما خواهد بود. اینکار شامل بررسی عملکرد عصبی و قدرت عضلانی شما می‌شود و اینکه آیا در هنگام حرکت یا لمس منطقه آسیب دیده احساس درد می‌کنید. پزشک شما همچنین درباره سابقه پزشکی و علائم شما از شما سوال خواهد کرد. او همچنین راجع به زمان شروع حس کردن این عوارض و فعالیتی که باعث بدتر شدن درد شما می‌شود خواهد پرسید.

آزمایشات تصویربرداری می‌تواند به پزشک کمک کند که استخوان‌ها و عضلات ستون فقرات شما را مشاهده کند و مناطق آسیب دیده را شناسایی کند. نمونه‌هایی از اسکن تصویربرداری عبارتند از:

  • اشعه ایکس (X-Ray)
  • سی‌تی اسکن (CT Scan)
  • ام‌آر‌آی (MRI)
  • دیسکوگرام‌ها

6

پزشک شما می‌تواند تمام این اطلاعات را برای تعیین علل درد، ضعف یا ناراحتی شما ترکیب کند.

توصیه کلی به افراد مبتلا به دیسک کمر

  1. بیشتر از ۴۵ دقیقه ننشینید.
  2. تکیه گاه مناسب برای کمر
  3. تقویت لگن خاصره‌
  4. به پشت یا پهلو بخوابید و به شکم نخوابید.
  5. از پوشیدن کفش پاشنه بلند به صورت مداوم اجتناب کنید.
  6. استرس و فشارهای روحی را کاهش بدید.

بهترین توصیه این است که پیش‌گیری بهتر از درمان می‌باشد. پس در مرحله اول باید سعی کنیم که اصلا مبتلا به این بیماری نشویم.

آیا همه دیسک‌های بیرون زده ناحیه گردن و کمر نیاز به جراحی دارند؟

دسته کمی از بیماران مبتلا به دیسک کمر ممکن است نیاز به جراحی باز داشته باشند. بیرون زدگی‌های متعدد دیسک لغزندگی مهره‌ها در ستون فقرات شکستگی هم‌زمان مهره‌های ستون فقرات از جمله مواردی هستند که نیاز به انجام جراحی باز دارند.

عوارض جراحی‌های باز شامل صدمات عصبی ناشی از جراحی چسبندگی‌های پس از جراحی و دردهای پس از اعمال جراحی بوده که برخی از این مشکلات به کمک روش‌های کم تهاجمی قابل کنترل می‌باشد.

به غیر از جراحی چه روش‌هایی جهت درمان دیسک موثر است؟

قسمت عمده دردهای ناحیه گردن و کمر به کمک دارو، لیزر پرتوان، فیزیوتراپی و نرمش‌های لازم برطرف خواهد شد. اما درمان‌های بدون جراحی دیسک کمر شامل:

  • آخرین لیزرهای پرتوان نسل جدید
  • فیزیوتراپی
  • تزریق اپیدورال گردنی
  • تزریق اپیدورال کمری
  • لیزر دیسک
  • دیسکوژل
  • آندوسکوپی دیسک
  • کمربندهای طبی
  • RF یا رادیوفرکوانسی

لازم به ذکر است انتخاب هر یک از این روش‌ها بر پایه معاینات بیمار و میزان شدت بیرون زدگی دیسک می‌باشد. این روش‌ها تاثیر به سزایی در جلوگیری از پیشرفت شدت دیسک و هم چنین درمان بیرون زدگی دیسک داشته و نسبت به جراحی‌های باز ستون فقرات عوارض کمتری را ایجاد می‌کنند.

بدیهی است استفاده از روش‌های غیر تهاجمی یا کم تهاجمی جهت درمان و کنترل دیسک‌های بیرون زده ستون فقرات در قدم اول منطقی‌تر بوده و افراد می‌توانند سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره خود باز گردند خصوصا روش‌هایی هم چون دیسکوژل و آندوسکوپی دیسک که درمان‌های بسیار موفقیت آمیز در زمینه دیسک‌های گردن و کمر هستند.

قابل ذکر است انجام هر کدام از روش‌های درمانی ذکر شده نیاز به تخصص، تجربه و امکانات کامل است و زیرا عصب‌ها و نخاع حساس‌ترین و مهم‌ترین قسمت اطلاع رسانی بدن است و آسیب به آن می‌تواند مشکلات جبران ناپذیری را برای بیمار ایجاد کند.

در همین راستا دکتر سیامک مرادی یکی از حاذق‌ترین متخصصان درد در کشور را با به شما معرفی می‌کنیم که با مهارت، تجربه و تخصص و همچنین بهره‌گیری از تجهیزات و امکانات لازم جهت انجام اینگونه جراحی‌ها در این زمینه به بیماران خدمت رسانی می‌نماید.

شما می‌توانید جهت مشاوره و یا گرفتن وقت ملاقات از طریق آدرس و شماره‌های زیر با دکتر سیامک مرادی فوق تخصص درد تماس بگیرید.

شماره: 88882424-021

همراه: 09339510017

آدرس: تهران، نرسیده به میرداماد، خیابان قبادیان غربی، پلاک 9، طبقه اول