کرونا را شکست می‌دهیم اگر...

 محسن تازه به چهارمین دهه زندگی خود پا گذاشته بود. جوان مومن و مودبی که تا مقطع دکتری در رشته روانشناسی تحصیل کرده و مشغول راه‌اندازی دفتر مشاوره خود بود. محسن که به‌تازگی موفق به خرید خانه‌ برای آسایش و رفاه همسر و دو فرزند خردسالش شده بود هیچ‌گاه مجال زندگی در خانه جدید را پیدا نکرد و بر اثر ابتلای به کرونا جان خود را از دست داد. اکنون قریب دو ماه است که مادر، همسر و فرزندان و خانواده وی مبهوت این داغ سهمگین هستند.

مصطفی، جوانی خودساخته و تلاشگر بود که پس از سال‌ها کار در یک شرکت خدمات رایانه‌ای و طی کردن پله‌های ‌ترقی، به یک نیروی قابل اتکا و توانمند در این شرکت تبدیل شده بود. هنوز مدتی از شادی تولد فرزندان دوقلوی مصطفی بعد از چند سال انتظار نگذشته بود که به یک‌‌باره غم هجران وی بر اثر ابتلا به کرونا خانواده‌اش را به داغی عظیم گرفتار کرد.

روح اله، خبرنگاری جوان و کوشا بود که پیگیری دغدغه‌های مردم و جامعه از ویژگی‌های وی بود. او پس از سال‌ها کار و فعالیت در عرصه خبر و رسانه، خود با پر کشیدن به دیار باقی بر اثر کرونا خبرساز شد تا چشمان ‌اشکبار همسر و فرزندان کوچکش با حسرتی عمیق برای دیدار دوباره پدر به در دوخته شود.

مریم رحیمی، پرستار فداکاری بود که با وجود باردار بودن پس از مدت‌ها تلاش و جهاد در راه کمک به بیماران کرونایی، درد آنها را به جان خرید و به آسمان پر کشید.

سعید، محمد و... همه ما شاید در ماه‌ها و روزهای اخیر بارها خبر فوت دردناک عزیزی در اقوام، دوستان، همسایه‌ها، محل کار و... بر اثر ابتلا به کرونا را شنیده باشیم. مرگ‌های تلخی که شاید زمینه آنگاه با کوچک‌ترین بی‌احتیاطی یا غفلت خود این افراد از رعایت توصیه‌های مؤکد بهداشتی ایجاد شده و شاید هم بی‌توجهی دیگران دام مرگ را برای آنها پهن کرده است.

متأسفانه مدت‌هاست هر روز شاهد انتشار خبر درگذشت تعداد زیادی از هموطنانمان بر اثر کرونا هستیم، آماری که در روزهای اخیر در آستانه رسیدن به 500 نفر تثبیت شده و البته ظاهراً آمار غیررسمی ‌(یعنی مواردی که علت مرگ بر اثر کرونا دچار ‌تردید است) تا دو برابر آمار قطعی و رسمی ‌می‌باشد.

اما موضوع افزایش ‌ترسناک تعداد فوتی‌های ناشی از کرونا در کشورمان در دو بخش قابل بررسی است.

در یک‌سو عملکرد مردم است که علی‌رغم رعایت قابل قبول پروتکل‌ها توسط تعداد زیادی از خانواده‌ها و افراد، متأسفانه شاهد نمونه‌ها و مصادیق زیاد و پُرتکراری از بی‌توجهی عده‌ای دیگر به توصیه‌ها هستیم که همین رفتار بیشترین تأثیر را در گسترش بیماری و افزایش ابتلا و موارد فوت دارد.

استفاده نکردن از ماسک یا کم‌توجهی نسبت به استفاده از آن، حضور غیرضروری در سطح شهرها به بهانه‌های مختلف اعم از گشت‌وگذار، خرید، مهمانی و...، اصرار بر مسافرت‌های غیرضروری، بی‌توجهی به لزوم تغییر سبک زندگی متناسب با شرایط بحرانی موجود و موارد این چنینی از جمله علل گسترش بیماری در سطح جامعه است.

در این شرایط هستند برخی افراد و خانواده‌هایی که کمترین تغییری در سبک زندگی آنها قبل و بعد از کرونا دیده نمی‌شود و متأسفانه با وجود مرگ بیش از 42 هزار هموطن طی 9 ماه اخیر بر اثر کرونا هنوز درباره اینکه کرونا خطرناک است یا نه ‌تردید دارند! حال آنکه اگر این افراد در رفتار خطرناک خود تجدید نظر نکنند، بی‌تردید جان خود و عزیزانشان و البته هموطنانشان را به خطر خواهند انداخت.

در اهمیت رعایت پروتکل‌ها از سوی مردم باید گفت در موج اول شیوع کرونا در کشور نیز همراهی مردم و رعایت توصیه‌ها و پروتکل‌ها باعث کاهش محسوس فوتی‌ها به عدد ۳۰ نفر شد، اما پس از آن با خوش‌خیالی نسبت به شکست کرونا و ضعف در رعایت فاصله اجتماعی و اصول بهداشتی کار به جایی رسیده است که اکنون وزیر بهداشت نسبت به چهار رقمی شدن تعداد فوتی‌های روزانه یعنی ثبت بیش از هزار مورد مرگ در هر روز در صورت غفلت از توصیه‌ها هشدار می‌دهد.

سوی دیگر مهار کرونا، برنامه‌ریزی و مدیریت مسئولان امر به‌ویژه ستاد ملی مقابله با کرونا با محوریت دولت است. در بررسی عملکرد این ستاد در کنار تقدیر از تلاش برای رفع مشکلات موجود، می‌توان از برخی تناقضات و آزمون و خطاها نام برد که تحقق هدف مهار کرونا را به تأخیر انداخته است. کنترل و نظارت بر جاده‌ها در ایام نوروز برای جلوگیری از مسافرت‌های غیرضروری موضوع مهمی ‌بود که متأسفانه بعد از آن و به‌ویژه ایجاد احساس کاذب در شکست کرونا در بین برخی از مسئولان، رها شد تا جایی که با وجود افزایش شیوع کرونا و هشدار کارشناسان و رسانه‌ها تا مدت‌ها مانعی برای مسافرت‌ها در نظر گرفته نشد و  نهایتاً در مقاطعی مانند ایام اربعین و یا برخی ایام تعطیل این محدودیت‌ها در برخی مناطق به اجرا درآمد.

موضوع بازگشایی مدارس علی‌رغم  ابراز نگرانی خانواده‌ها و بسیاری از کارشناسان و اطبای متخصص با اصرار دولت یکی دیگر از مواردی است که مورد انتقاد قرار گرفت.

در هفته‌های اخیر نیز با وجود درخواست‌های مکرر بسیاری از کارشناسان ایمنولوژی، نامه 65 تن از رؤسای دانشکده‌ها و دانشگاه‌های علوم پزشکی و بسیاری از مردم برای اعمال تعطیلی موقت از جمله تعطیلی سراسری دو هفته‌ای برای قطع زنجیره انتقال بیماری و بازیابی توان کادر درمان پُرتلاش اما خسته کشور، شاهد برخی تصمیمات پُرابهام از جمله کاهش ساعت فعالیت مشاغل در مراکز استان‌ها و شهرهای پُر‌تردد و کاهش زمان خدمات‌دهی ناوگان حمل‌ونقل عمومی در تهران بودیم که باز هم به علت افزایش احتمال تراکم و داشتن نتیجه معکوس مورد انتقاد قرار گرفت.

در نهایت با تصمیم جدید ستاد ملی کرونا قرار است از روز شنبه محدودیت‌های جدید در سطوح مختلف در شهرهای با شرایط متفاوت کرونایی اعمال شود. از جمله در 150 شهر قرمز کرونایی با اعلام ممنوعیت مشاغل غیرضروری، ممنوعیت ‌تردد بین‌شهری با خودرو، ممنوعیت ‌تردد شبانه برای جلوگیری از مهمانی‌ها و گشت‌وگذار، افزایش دورکاری کارمندان و سایر موارد عملاً شاهد نوعی تعطیلی دو هفته‌ای خواهیم بود.

در این زمینه علی‌رغم برخی انتقادها به پاره‌ای از جزئیات طرح مثل نامشخص بودن تکلیف نیاز به ‌تردد ضروری از جمله مراجعه به مراکز درمانی در ساعت‌های ممنوعه، فشار مضاعف اقتصادی بر برخی از صاحبان مشاغل و افراد و خانواده‌ها، می‌توان در صورت تحقق برخی شرایط به اثرگذاری این طرح امیدوار بود.

موضوع اول لزوم همراهی و همکاری کامل مردم برای اجرا و تحقق و اثرگذاری این طرح است. توجه کامل به شرایط حساس و خطرناک این روزها و جدی گرفتن هشدارهای مکرر مسئولان وزارت بهداشت نسبت به در پیش بودن اوج‌گیری تلفات در صورت بی‌توجهی به توصیه‌ها و مشارکت کامل در اجرای محدودیت‌ها از سوی مردم در حقیقت شاه‌کلید گشایش و رهایی از دست این بیماری است.

به عبارت دیگر اگر همراهی مردم نباشد بهترین برنامه‌ها و طرح‌های مهار کرونا فقط بر روی کاغذ می‌ماند، پس همان‌طور که رهبر معظم انقلاب بارها تأکید کرده و خود نیز در عمل نشان داده‌اند، رعایت دستورات و تصمیمات ستاد ملی مقابله با کرونا برای همه لازم و ضروری است حتی اگر در مواردی انتقادهایی نیز وجود داشته باشد.

از سوی دیگر داشتن ضمانت اجرایی محکم و متقن در پیوست با دستورالعمل‌ها و محدودیت‌های ابلاغی موضوع مهمی‌ است که از طرف ستاد ملی مقابله با کرونا، دستگاه‌‌های اجرایی، انتظامی ‌و قضایی باید با دقت و حساسیت بالایی مورد توجه قرار بگیرد. به‌عنوان نمونه در طرح کاهش ساعت فعالیت مشاغل در روزهای گذشته با وجود برخی نقدها به اصل طرح، اما در عمل به علت نظارت ضعیف و نبود ضمانت اجرایی مناسب شاهد فعالیت گسترده تعداد زیادی از مشاغل در ساعاتی پس از زمان تعیین شده بودیم. حال اگر در محدودیت جدید که از روز شنبه اعمال می‌شود نیز شاهد اجرای نصفه و نیمه و تبدیل دستورالعمل‌ها به توصیه باشیم کار پیش نمی‌رود اما اگر با نظارت دقیق و قاطع این طرح به اجرا درآید می‌توان در کنار همراهی مردم  نسبت به اثرگذاری آن امیدوار بود.

در این بین از مسئولان ارشد اجرایی به‌ویژه جناب رئیس‌جمهور انتظار می‌رود با تشریح این طرح از طریق گفت‌و‌گوی تلویزیونی با مردم تلاش بیشتری برای همراه کردن آنها از خود نشان دهند.

بی‌شک بخش نگران‌کننده چنین طرح‌ها و محدودیت‌هایی اثرات اقتصادی وارد شده به صنوف، کسبه و افراد بدون شغل و درآمد ثابت است. از آنجا که با توجه به شدت شیوع بیماری و نگرانی عمیق از خطر ابتلا و گسترش آن و لزوم اولویت دادن به حفظ جان همه اقشار و افراد جامعه چاره‌ای جز تعطیلی‌های اینچنینی وجود ندارد، در این بین وظیفه دولت است که با برنامه‌ریزی دقیق، سریع و همه‌جانبه مانع آسیب دیدن افراد و گروه‌های مذکور شود و در جهت جبران خسارت‌های احتمالی آنها نیز قدم بردارد. مواردی از جمله حمایت ویژه و پرداخت یارانه و وام مناسب به شرط اینکه به سهولت به دست همه این افراد برسد می‌تواند تا حد زیادی موثر باشد که خوشبختانه بنابر خبرهای اعلام شده ظاهراً دولت قدم‌هایی در این زمینه برداشته است. در این زمینه دادن مهلت بیشتر به کارفرمایان برای پرداخت حق بیمه کارگران، دادن فرصت مناسب برای پرداخت اقساط وام‌های عقب افتاده و موارد این چنینی نیز می‌تواند موثر باشد.

در این میان نقش افراد توانمند و هموطنان خیّر نیز مثل همیشه قابل توجه خواهد بود. همان‌طور که در موج اول شیوع کرونا ورود جوانان جهادی، ایجاد موج همدلی و تلاش همگانی برای دست‌گیری از نیازمندان باعث توفیقات چشمگیر در مبارزه با کرونا و اثرات ناشی از آن شد، این‌بار نیز با بسیج همگانی و ورود همه افراد توانمند می‌توان غول کرونا را به زانو درآورد. امید است با جدی گرفتن همگانی توصیه‌ها و دستورالعمل‌ها، دیگر شاهد از دست دادن محسن‌ها و مصطفی‌ها و مریم‌ها نباشیم، ان‌شاءالله.

عباس شمسعلی