نیمکت‌های هوشمند در جام جهانی ۲۰۱۴

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- مایکل کاکس-  هرآنچه باید درخصوص تاکتیک‌های مورد استفاده در جام‌جهانی 2014 بدانید.

1- پرس‌کردن در میانه زمین

گرمای طاقت‌فرسای بسیاری از شهرهای میزبان جام‌جهانی پرس‌کردن شدید و مداوم در جلو زمین را غیرممکن می‌کند اما اندک‌شمارند تیم‌هایی که دفاعشان آنقدر مستحکم باشد که بتوانند به مدت طولانی در زمین خودی تجمع کنند و حملات حریف را تاب بیاورند. راهکار بینابینی غیرقابل اجتناب، این است که تیم‌ها اجازه بدهند دفاع وسط‌های تیم حریف توپ را در اختیار داشته باشند اما به‌محض اینکه توپ به خط میانی رسید وارد عمل شده و پرس را شروع کنند. آتلتیکومادرید این رویکرد را در سراسر فصل 14-2013 به‌نحو احسن اجرا کرد؛ رویکردی کلیدی که بخشی از موفقیتشان در به‌دست‌آوردن قهرمانی لالیگا و رسیدن به فینال جام قهرمانان، مرهون به‌کارگیری آن بود. این رویکرد به تیم‌ها اجازه می‌دهد فوتبال تهاجمی را بدون اینکه لزوما بخواهند مالکیت توپ را از آنِ خود کنند، در پیش بگیرند.  تنها اسپانیا و شیلی چهارسال پیش در آفریقای‌جنوبی در امر پرسینگ کاملا موفق عمل کردند اما این موفقیت اسپانیایی‌ها، تاثیر آشکاری بر آلمان، که در نیمه‌نهایی 2010 مغلوب اسپانیا شد، داشت. یواخیم لو از آن شکست به بعد، هافبک‌هایش را تشویق کرده بازی فعالانه‌تر و درگیرانه‌تری را از خود به‌نمایش بگذارند و در سریع‌ترین زمان ممکن مالکیت توپ را در اختیار بگیرند. در بازی‌های دوستانه اخیر شاهد بوده‌ایم که هلند لوییس فان‌خال و بلژیک مارک ویلموتز نیز دست به پرسینگ شدید در میانه زمین می‌زنند درحالی ‌که تیم‌های جوان و پرانرژی مثل سوییس و الجزایر ماهیتا توانمندی بیشتری برای دفاع و تجمع طولانی‌مدت در انتهای زمین دارند.

2- تنوع در ترکیب‌ها

ترکیب غالب در جام‌جهانی 2010 و یورو 2012 ترکیب 1-3-2-4 بود. ترکیبی که این‌بار نیز احتمالا پرکاربردترین  ترکیب خواهد بود و بسیاری از تیم‌های قوی جام از آن بهره خواهند گرفت. اما درجاتی از به‌کارگیری تاکتیک‌های گوناگون را نیز میان 32 تیم جام شاهد خواهیم بود. همه تیم‌ها از دفاع چهارنفره استفاده نخواهند کرد. مکزیک برای سومین جام متوالی از دفاع سه‌نفره استفاده خواهد کرد؛ دفاع سه‌نفره‌ای که در آن رافائل مارکز، دفاع آخر باهوش، پشت دو مدافع کناری خود را جمع می‌کند و آنگاه جلو می‌آید تا پاسکاری‌های تیم را راه بیندازد. شیلی بسته به اینکه تیم حریف از چند مهاجم استفاده خواهد کرد بین دفاع سه‌نفره و چهارنفره تغییرشکل خواهد داد چون مربی‌شان خورخه سامپائولی می‌خواهد همیشه یک یار اضافه در عقب زمین داشته باشد.  فان خال ممکن است کار مشابهی را با هلند انجام دهد. استفاده او از دفاع سه‌نفره در همه بازی‌های دوستانه پیش از جام هلند تعجب‌برانگیز بود اما حالا به‌نظر می‌رسد او با همین سیستم بازی‌ها را شروع خواهد کرد. یورگن کلینزمن به استفاده از یک چینش الماسی‌شکل در خط میانی روی آورده است تا بتواند به بهترین شکل ممکن از مایکل برادلی، هافبک میانی تهاجمی آمریکا، که مجوز حضور در حملات را دارد، استفاده کند. ایتالیای چزاره پراندلی نیز ممکن است از چینش الماسی‌شکل، 2-5-3 یا حتی از سیستم درخت کریسمس استفاده کند. مثل همیشه ایتالیایی‌ها استادان غیرقابل پیش‌بینی بودن در زمینه تاکتیک هستند.

3- مهاجمان فداکار

با تداوم روند توزیع گل‌ها میان بازیکنان هجومی تیم‌ها به‌جای انحصار آنها نزد یک مهاجم تشنه گل‌زدن پیش‌بینی برندگان توپ طلا در تورنمنت‌های بزرگ بین‌المللی بیش‌ازپیش دشوار شده است.  رادامل فالکائو کلمبیا قرار بود کلاسیک‌ترین شماره 9 جام باشد اما مهاجم موناکو به‌دلیل مصدومیت، جام‌جهانی را از دست داده است. یکی از مشخصه‌های مشترک میان تیم‌های برتر، استفاده از یک بازیکن فداکار و گاهی گل‌نزن در جلو زمین است. اساسا دو نوع بازیکن متمایز، چنین نقشی- یعنی واردکردن هافبک‌های هجومی به بازی- را بر عهده دارند. اولین آنها بازیکن توپ نگه‌دار کلاسیک است. با وجود اینکه فِرِد در پنج بازی برزیل در جام کنفدراسیون‌های سال گذشته پنج گل به‌ثمر رساند نقش اصلی او در تیم لوییز فیلیپه اسکولاری برنده‌شدن در نبردهای هوایی، نگه‌داشتن توپ و ایجاد فضا برای نیمار است تا از سمت چپ زمین به داخل بزند. این نقش، مشابه نقشی است که هلدر پوستیگا برای پرتغال ایفا می‌کند. پوستیگا بازیکنی در کلاس جهانی نیست اما همواره کمک کرده است تا کریستیانو رونالدو بتواند بهترین عملکرد را داشته باشد.  از سوی دیگر تیم‌های مالکیت‌محور می‌توانند از یک شماره 9 کاذب استفاده کنند. اسپانیا گزینه دیگو کاستای متولد برزیل را دارد اما درعین‌حال می‌تواند از سسک فابرگاس به‌عنوان شبیه‌ترین بازیکن به یک مهاجم استفاده کند و به‌نظر می‌رسد یواخیم لو بر آن است که از ماریو گوتزه در چنین نقشی برای آلمان استفاده کند.

4- استفاده هوشمندانه از نیمکت

دو مربی آخر برنده جام‌جهانی به‌جای اینکه صرفا به 11 نفر اصلی خود متکی باشند به بهترین شکل از نیمکت خود استفاده کردند. در سال 2006 مارچلو لیپی مربی ایتالیا شش مهاجم را با خود به آلمان برد- فرانچسکو توتی، لوکا تونی، فیلیپو اینزاگی، آلساندرو دل‌پیرو، وینچنزو یاکوینتا و آلبرتو جیلاردینو- و هر شش نفر آنها برای ایتالیا گل زدند. چهارسال پیش در آفریقای جنوبی ویسنته دل بوسکه بازی‌ها را با درپیش‌گرفتن حفظ توپ شروع می‌کرد اما متعاقبا بازیکنان رو به جلوتری مثل پدرو، فرناندو یورنته، خسوس ناواس و فابرگاس را به میدان می‌فرستاد تا عمق تهاجمی و بازی مستقیم را به تیم اضافه کند. با در نظرگرفتن این دو نمونه می‌توان گفت مربی تیم برنده جام از چهار بازیکن نسبتا ثابت در دفاع استفاده خواهد کرد اما در یک‌سوم پایانی زمین به‌شکل هوشمندانه دست به تغییر و تحول خواهد زد. تعویض‌ها با توجه به آب‌وهوای برزیل بیش‌ازپیش اهمیت خواهند یافت و صرف‌ آوردن یک بازیکن تازه‌نفس به زمین می‌تواند نقشی حیاتی داشته باشد. برای مثال در بازی‌هایی که در شهر مانائوس برگزار می‌شود یک هافبک کناری احتمالا در صورتی که به‌عنوان بازیکن تعویضی در نیم‌ساعت آخر بازی وارد زمین شود تاثیر بیشتری خواهد داشت تا هنگامی که از ابتدا بازی کند و پس از یک ساعت تعویض شود. البته مساله راضی نگه‌داشتن نیمکت ذخیره‌ها هم در این میان نقش ایفا می‌کند. مربیان تیم‌های ملی بیش‌ازپیش به‌دنبال تاکید بر اهمیت وحدت و هارمونی تیمی هستند و یک راهکار بدیهی برای خوشحال نگه‌داشتن بازیکنان بیرون زمین این است که به اکثریت آنها چنددقیقه‌ای درون زمین بازی داده شود.

5- دفاع چپ‌های ضعیف

 شمار زیاد تیم‌های مطرحی که در دفاع چپ مشکل دارند، تعجب‌برانگیز است. یوردی آلبای اسپانیا، مارسلو برزیل و فابیو کونترائو پرتغالی، بهترین دفاع چپ‌های تورنمنت هستند اما حتی این سه نیز از اشتباهات دفاعی مصون نیستند.  مثال بارز در این زمینه آرژانتین است که دفاع چپشان، مارکوس روخو را عموما پاشنه آشیل تیم قلمداد می‌کنند. روخو، که معمولا در بازی‌های باشگاهی، در پست دفاع وسط بازی می‌کند هنگامی که هافبک‌های کناری تکنیکی سمت راست زمین به قصد دریبل‌کردن به سمتش می‌آیند، به‌شدت متزلزل و بدون اعتمادبه‌نفس ظاهر می‌شود و می‌تواند موجبات ناکامی آرژانتین را فراهم آورد. بلژیک نیز از یک دفاع وسط در دفاع چپ استفاده می‌کند. یان فرتونگن تاتنهام ترجیح می‌دهد در دفاع میانی بازی کند اما فقدان یک دفاع چپ کلاسیک در تیم موجب شده است او مجبور به بازی‌کردن در سمت چپ دفاع باشد.  هلند دفاع چپ تمام‌عیار ندارد. ترنس کانگولو و برونو مارتینز این دو دفاع وسط‌های چپ پا هستند و دیلی بلایند هم با وجود اینکه بازیکن بسیار خوبی است اما در خط هافبک راحت‌تر است. آلمان ممکن است از اریک دورم که تنها یک بازی ملی دارد و در تیم خود بوروسیا دورتموند هم به‌صورت ثابت بازی نمی‌کند، استفاده کند. ایتالیا دفاع چپ چپ‌پا در ترکیب خود ندارد و به احتمال زیاد از ماتیا دِ اسکیگلیو، که معمولا در سمت راست زمین بازی می‌کند، در این پست استفاده خواهد کرد. به‌نظر می‌رسد هافبک‌های کناری سمت راست می‌توانند در بازی‌های حذفی جام از اهمیت کلیدی برخوردار باشند. این تورنمنت می‌تواند محل درخشش بازیکنانی مانند پدرو، خوان کوادرادو کلمبیا و رحیم استرلینگ انگلیس باشد زیرا آنها اغلب خود را رودررو با ضعیف‌ترین بازیکن تیم حریف خواهند یافت.