موزه داری رزمنده‌های قدیمی در قلب پایتخت

 موزه های زیادی در شهر تهران سالیانه میزبان علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ کشورمان است، موزه هایی که بخشی از آن تاریخ چند هزاران ساله ایران را به تصویر می کشد و بخشی دیگر به موضوعات خاص و وقایع مهم دورانی از تاریخ می پردازند، در این میان موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در منطقه دیدنی عباس آباد تهران و در کنار مجموعه های دیگر تفریحی این منطقه برای دقایقی بازدیدکنندگان را به روزهای پرافتخار دفاع مقدس و وقایع پس از انقلاب اسلامی می برد.

ساختمان مستطیل شکل موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در مساحتی حدود 205 هزار متر مربع در فضای سرسبز و زیبایی در کنار دریاچه هورالهویزه، سراسرنمای دفاع مقدس و مسجد جامع خرمشهر در سال 1391 با حضور شهردار وقت محمدباقر قالیباف افتتاح شد تا شهر تهران همچون بسیاری از پایتخت های دنیا گنجینه دوران ارزشمند حماسه آفرینی مردان و زنان سرزمینش را به نمایش بگذارد.

از سال 89 تا به امروز که در حدود هشت سال از آغاز به کار موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس می گذرد بازدیدکنندگان داخلی و خارجی بسیاری از این مجموعه دیدن کرده اند و تفاهمنامه های زیادی بین این موزه و موزه های دیگر جهان و نهادهای مختلف فرهنگی بسته شده است. در عین حال تغییرات زیادی نیز در مجموعه موزه انقلاب اسلامی رخ داده که باعث غنی تر شدن محتوای آن شده، مثل شبیه ساز تیراندازی و یا ساخت سراسرنمای دفاع مقدس و نمایش ماشین شهدای هسته ای که در حادثه تروریستی تخریب شده اند و امروز در بخشی از فضای باز موزه به نمایش درآمده اند.

رزمندگان، راویان جدید موزه

موزه در جدیدترین اقدام خود سعی کرده است تا بیش از گذشته حال و هوای دفاع مقدس را در کنار نمایش تالارها به بینندگان منتقل کند. مسوولان موزه از مدت ها پیش تصمیم گرفتند تا با دعوت از راویان داوطلب پیشکسوت دفاع مقدس در ساعت بازدید شبانه بازدیدکنندگان موزه را بیش از پیش با حال و هوای رزمندگی در جبهه ها آشنا کنند.

امیر محمدخانی معاون موزه داری موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس درباره تغییرات جدید موزه می گوید: ابتدای تابستان امسال موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس تصمیم گرفت ساختار عملکردی خود را تغیراتی بدهد. یکی از مهمترین تصمیمات زمان کار موزه بود که از صبح تا ساعت 17 ساعت 10 شب ارتقا یافت و به این وسیله شهروندان محترم می توانستند در اوقات فراغت روزانه خود که از 17 به بعد هست از موزه بازدید کنند.

وی با اشاره به اجرای طرح دعوت از راویان داوطلب پیشکسوت برای روایتگری در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس توضیح می دهد: در ادامه افزایش ساعت بازدید، موزه از پیشکسوتان دوران دفاع مقدس از یگان های مختلف، ارتش، سپاه، بسیج، هوانیروز، جهاد سازندگی و نهادهایی که به نوعی در دفاع مقدس نقش داشتند دعوت کرد تا برای روایتگری با موزه همکاری کنند.

موزه ای که خانه دوم حماسه آفرینان است

او ادامه می دهد: فراخوان داده شد و با خود این نهادها نیز ارتباط برقرار کردیم و از بنیاد حفظ آثار کمک خواستیم. در افتتاحیه ای که در ابتدای تابستان سال 97 برگزار شد از بیش از 90 پیشکسوت عرصه دفاع مقدس دعوت به عمل آمد تا در این راه با ما همکاری کنند.

با برنامه ریزی های موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس از ابتدای تابستان امسال حدود 40 نفر از پیشکسوتان دفاع مقدس به صورت افتخاری در حال روایتگری حوادث و اتفاقات دفاع مقدس هستند. حضور آن ها در هفت تالار موزه که هر کدام به برهه ای از دفاع مقدس مردم ایران اشاره دارد بازسازی فضای جبهه و جنگ را در نگاه بازدیدکنندگان واقعی تر جلوه می دهد.

سرهنگ علی اکبر بهشتی مسوول راویان ارتش جمهوری اسلامی ایران از جمله راویانی است که با موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس همکاری خود را آغاز کرده و به صورت پاره وقت به روایتگری در تالار پنجم می پردازد او در خصوص ضرورت حضور راویان پیشکسوت در کنار راویان دیگر موزه می گوید: مقام معظم رهبری تاکید دارند که در روایتگری دوران دفاع مقدس از پیشکسوتان این عرصه استفاده شود، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برابر همین تدابیر تصمیم گرفت از پسشکسوتان به عنوان راویان افتخاری دعوت کند.

راویان بسیاری از این طرح استقبال کردند. در فضای موجود اگر راوی ای که از نزدیک فضای جبهه را لمس کرده باشد از خاطرات آن دوران بگوید در کنار این که با واقعیت نزدیک تر است با بازدیدکننده بیشتر اخت پیدا می کند.

این راوی تاکید دارد که آنچه در روایتگری مهم است فن بیان است و ادامه می دهد: باید این فرض را بگیریم آنچه راوی از دفاع مقدس می داند درست باشد. فن بیان خوب داشته باشد و بتواند با مخاطب ارتباط برقرار کند چه بسا یکی در دفاع مقدس حضور داشته اما فن بیان نداشته باشد و نتواند آنطور که باید فضای آن دوران را تبیین کند.

فتح الله کلهر از راویان لشکر 10 سیدالشهدا است این روزها در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس حضور دارد و به روایتگری مشغول است. او به تفاوت های راویان دفاع مقدس و راویان جوان موزه اشاره کرده و می گوید: راویان پیشکسوت به صورت عملی و میدانی وقایع را از نزدیک دیده اند که راویان آموزش دیده موزه داری این فضا را درک نکرده اند در حقیقت راویان پیشکسوت تکمیل کننده کار راویان آکادمیک هستند. حتی در بحث نظامی و دفاع مقدس نیز بعد پایان از جنگ قراردادی با کشورهایی که قدرت نظامی داشتند بسته شد که نیروهای آنان در سفر به ایران تجربیات ما را از نزدیک می دیدند و هم نیروهای ما در سفر به این کشورها دوره های کلاسیک را از سر می گذراندند.

موزه بدون راویان گنگ است

این راوی پیشکسوت به تاثیر حضور راویان حاضر در دفاع مقدس اشاره کرده و ادامه می دهد: اصطلاحی هست که می گوید «برید از اونا بپرسید که شنیده هارو دیدن». راوی ای که از جنس دفاع مقدس است، دچار مجروحیت و آزادگی شده و خود مستقیم جنگ را درک کرده صحبت هایش اثربخش تر است، از طرفی زمانی که مخاطب متوجه می شود مثلا روایتگر بخش آزادگان، خود آزاده است بهتر با او ارتباط برقرار می کنند، مثل اینکه بحث کربلا را همه نقل می کنند ولی اگر یک لحظه خود حماسه آفرینان عاشورا راوی بشوند خب این روایتگری بسیار متفاوت می شود.

صادقی از بازدیدکنندگان موزه انقلاب اسلامی به همراه همسر و 2 فرزند خود برای بازدید از موزه آمده است. او حضور روایتگران پیشکسوت را از این جهت که بازدیدکنندگان می توانند از خاطرات آن ها در طول جنگ بهره مند شود اتفاقی خوب می داند. او می گوید: اگر این راویان نباشند موزه حالت گنگی دارند باید پیشکسوتان باشند و برای ما که جنگ را درک نکرده ایم توضیح بدهند.

گپ و گفت های دوستانه بازدیدکنندگان و پیشکسوتان

اگر از ساعت 17 تا 22 در موزه حاضر شوید بسیاری از بازدیدکنندگان را می بینید که در طول تالارهای موزه با راویان در حال صحبت هستند، بسیاری در خصوص ابهامات می پرسند و عده ای از راویان خاطرات خود را به شنوندگان منتقل نمی کنند. فیروز احمدی از رزمندگان دفاع مقدس و از راویان موزه تعریف می کند که مردم بیشتر علاقمندند تا از خاطرات ما بدانند و فضای احساسی از جبهه ها را بیشتر می پسندند. ثریا کرمی 23 سال دارد که همراه دوستان خود آخر هفته را به بازدید از موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس اختصاص داده است او موزه را جالب و کامل می داند و از بخش فضاسازی خانه های خرمشهر در بمباران بیشتر لذت برده. این بازدیدکننده جوان معتقد است که همه مردم به خصوص ساکنان شهر تهران باید حداقل یکبار از نزدیک موزه را ببینند. او می گوید بسیاری از ابهامات جوان های درباره دفاع مقدس تنها با حضور پیشکسوتان در موزه و پاسخگویی آن ها رفع می شود، چرا که آن ها از نزدیک شاهد حقایق دفاع مقدس بوده اند و صحبت هایشان به نوعی اتمام حجت است.

محمد خانی نیز به جذابیت حضور پیشکسوتان و روایتگری آنان اشاره کرده و تاکید می کند: این عزیزان چون مستقیم در فضای جبهه حضور داشتند و شخصا وقایع را لمس کردند وقتی خاطرات خودشان را مطرح می کنند جذابیت خیلی زیادی دارد حس و حالی که در بیان این عزیزان هست غیر قابل توصیف است و شور و شوقی که این ها در روایتگری گذشته کشور دارند وصف ناپذیر است. تصور می کنم چون حضور این ها کاملا داوطلبانه است و بسیجی وار و ایثارگرانه تا پاسی از شب به روایتگری مشغولند خود به خود برای مخاطبین این فضا جذابیت دارد. بارها دیده ام آنچنان گفت و گوی بازدیدکننده ها با راویان شیرین و لذت بخش است که زمان زیادی را در کنار هم می ایستند و خاطرات را می شنوند.

موزه های جنگ، محلی برای پاسداشت سربازان

مسوول موزه داری موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس از تعبیه محل های استقرار ویژه راویان پیشکسوت می گوید و توضیح می دهد: در نقاط مختلف موزه فضاهایی را ایجاد کرده ایم که این افراد مستقر بشوند و در فضای تعاملی گفت و گوی دوستانه ای با بازدیدکنندگان داشته باشند. راویان پیشکسوت همچنین می توانند به خوبی پاسخگوی شبهاتی که امروزه در فضای مجازی مطرح می شود باشند. سربازان گذشته به خوبی در حال دفاع و پاسداشت آن دوران هستند و به خوبی می توانند پاسخگوی سوالات مربوط به آن زمان باشند.

در موزه های جنگ بسیاری از کشورها حضور کهنه سربازان در موزه وجود دارد. از موزه جنگ مسکو گرفته تا موزه های دفاع مقدس در شهرهای مختلف کشور خودمان. محمدخانی می گوید: موزه های جنگ محل پاسداشت و نکوداشت مقام شامخ کسانی هستند که برای دفاع از میهن خود کاری را کردند. این موزه ها نمایش دهنده تاریخ نیستند محلی برای بروز و تجلی قدردانی مردم امروز کشورشان از کسانی هستند که در گذشته برای حفاظت از کشور زحمات کشیدند.