ارزیابی چالش مواجهه امنیتی با مقوله حجاب

به طور معمول با شروع فصل گرم سال، دغدغه‌ی نبود توجه کافی برخی افراد به مسأله‌ی حجاب و پوشش، به نگرانی اصلی متولیان امر و دل سوزان فرهنگی و اقشار متدین کشور بدل می‌گردد. با توجه به تحولات فرهنگی اجتماعی اخیر کشور و آن چه که در منظر عمومی جامعه روشن است به نظر می‌رسد مسأله‌ی حجاب از اولویت دو چندانی از نظر پرداختن و بررسی برخوردار است. در این نوشتار کوشیده خواهد شد تا ارتباط این مسأله‌ی به ظاهر فرهنگی با «امنیت ملی» کشور مورد مداقه و بررسی گردد.

بارها شنیده‌ایم که منتقدین برخوردهای انتظامی و یا حتی حساسیت به بی‌حجابی یا بدحجابی از این گزاره استفاده می‌کنند که «حجاب پدیده‌ای فرهنگی است و بدحجابی معضلی فرهنگی» بعدش هم باید منتظر این جمله بود که «نباید با مقولات فرهنگی مواجهه‌ای امنیتی داشت!»

این جا سؤالی اساسی در ذهن شکل می‌گیرد و آن این است که آیا اساساً حجاب در حوزه‌ی مقولات مرتبط با مسأله‌ی امنیت جای می‌گیرد یا خیر؟ برای پاسخ به این سؤال باید از چند منظر گوناگون به این مسأله نگریست:

نخست آن که؛ باید امنیت تعریف گردد. چرا که باید گفت امروز تعاریف مربوط به امنیت چه به لحاظ مفهوم و چه از نظر گستره، تغییر یافته است. در گذشته تعریف امنیت به مسایلی که با جان و مال بشر رابطه‌ی مستقیمی داشت معطوف می‌شد و حوزه‌ی نگاه امنیتی تنها در گستره‌ی تهدیدات سخت و نیمه سخت، جای می‌گرفت اما امروز حوزه‌ی تعریف امنیت، گسترش یافته و به حوزه‌هایی هم‌چون امنیت فرهنگی، امنیت اجتماعی و امنیت سیاسی و... تسری یافته است. به مجموع این حوزه‌ها «امنیت نرم» اطلاق می‌گردد. هرچند با توجه با تفاوت‌های اساسی امنیت نرم با «امنیت سخت» (تعریف سنتی از مفهوم امنیت) راهبردها، راهکارها و تاکتیک‌های جدید و متناسب با امنیت نرم مورد توجه است.

نخست آن که؛ باید امنیت تعریف گردد. چرا که باید گفت امروز تعاریف مربوط به امنیت چه به لحاظ مفهوم و چه از نظر گستره، تغییر یافته است. در گذشته تعریف امنیت به مسایلی که با جان و مال بشر رابطه‌ی مستقیمی داشت معطوف می‌شد و حوزه‌ی نگاه امنیتی تنها در گستره‌ی تهدیدات سخت و نیمه سخت، جای می‌گرفت اما امروز حوزه‌ی تعریف امنیت، گسترش یافته و به حوزه‌هایی هم‌چون امنیت فرهنگی، امنیت اجتماعی و امنیت سیاسی و... تسری یافته است. به مجموع این حوزه‌ها «امنیت نرم» اطلاق می‌گردد. هرچند با توجه با تفاوت‌های اساسی امنیت نرم با «امنیت سخت» (تعریف سنتی از مفهوم امنیت) راهبردها، راهکارها و تاکتیک‌های جدید و متناسب با امنیت نرم مورد توجه است.

حجاب، حوزه امنیت نرم جمهوری اسلامی

با توجه به ماهیت مکتبی ـ ایدئولوژیک نظام اسلامی، مسأله‌ی امنیت نرم در نظام جمهوری اسلامی ایران از جایگاهی ویژه و بالاتری برخوردار است. در بسیاری از نظام‌های دنیا شاید چنان بی‌هویتی بر تار و پود نظام اجتماعی حاکم شده باشد که تغییرات اندیشه، ذائقه و رفتار جامعه در رویکرد نظام سیاسی بی‌اثر یا کم اثر باشد اما در نظام اسلامی تضعیف شاخصه‌های دینی جامعه با تضعیف اساس نظام رابطه‌ای مستقیم دارد. هرچند در نظام‌های سکولار مسأله‌ی امنیت نرم مورد توجه ویژه است. دقیقاً به همین علت است که در غرب و به ویژه اروپا با مظاهر تدین هم‌چون (حجاب) برخورد جدی می‌گردد!

با توجه به این نکته باید گفت به نظر می‌رسد حجاب و پوشش از شاخصه‌های اصلی امنیت نرم در جمهوری اسلامی ایران است. چرا که ماهیت دینی نظام ایجاب می‌کند تا زیرساخت‌های ایدئولوژیک جامعه استمرار یابد.