فوتبال، ابزاری برای تولید و بسط نفرت

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- شعری که بیشتر روایتگر دردها بود تا ترسیم‌کننده شادی‌ها اما شعری که از آلام هلند برخاست، نتیجه یک گل ساده و راهیابی به فینال یورو ۸۸ آن هم در خانه آلمان نبود. گویای فراغت از درد به یغما رفتن کارخانه‌های یک ملت محسوب می‌شد. 

  شروع دشمنی‌ها

همه‌چیز از اعلام جنگ هیتلر به لهستان برای از بین بردن نژاد به‌زعم خودش پست «اسلاو» و «سودت» شروع شد. جنگ جهانی ویرانگر با ۲ تقسیم‌بندی به نام‌های دول محور و دول متفق پاگرفت. هر کشوری که از سوی پیشوای آلمان مورد غضب قرار می‌گرفت در چشم به هم زدنی فتح می‌شد و هلند هم از این قاعده مستثنا نبود؛ کشوری که به خاطر وجود یهودی‌های فراوان یکی از اصلی‌ترین و در دسترس‌ترین مناطق برای پاکسازی نژادی نازیسم محسوب می‌شود. تنها در چند روز هلند کوچک به اشغال ارتش رایش سوم درآمد و حتی کارخانه‌های این کشور هم دیگر محصول هلندی عرضه نمی‌کردند، زمان گذشت.

جبهه متفق به توفیقات زیادی دست یافت و سرانجام با گیر افتادن ارتش آلمان پشت دروازه‌های سیبری، هیتلر که شوروی را دم دروازه‌های برلین می‌دید، همراه همسرش خودکشی کرد. در ایتالیا، موسولینی و نامزدش، کلارا پتاچی در رم به دست نیروهای آزادی بخش سرو ته به دار آویخته شدند و ژاپن هم با بمباران اتمی ترومن، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا تسلیم شد. جهان با غرامت ورسای به دول متحد پوزخند می‌زد و جنگ جهانی دوم با فربه‌تر شدن انگلیس  و آمریکا خاتمه یافت.

درنهایت هلند کوچک ماند و کلی زخم. فینال جام‌جهانی ۱۹۷۴ فوتبال زمان مناسبی برای تلافی محسوب می‌شد اما ژرمن‌ها با وجود دریافت زودهنگام‌ترین گل تاریخ فینال‌های جام‌جهانی، توسط گرد مولر به برتری رسیدند و برای دومین‌بار و این بار در خانه قهرمان شدند. کرایف از دزدیده‌شدن جام حرف می‌زد اما دلیلی برای اثبات حرف‌هایش نداشت. آنچه گفت تنها به درد داغ شدن کوره دشمنی طرفین می‌خورد. ۱۴‌سال بعد هلند این بار در نیمه‌نهایی یورو ۸۸ به مصاف میزبان رفت. بازی با گل ماتیوس به سود آلمان پیش می‌رفت که هم تیمی‌های کومان، نتیجه را برگرداندند و ضربه درازکش فان باستن، برتری تیم رینوس میشل را رقم زد. مردم هلند به طعنه با دوچرخه به خیابان‌ها ریختند.

وقتی آلمان نازی، هلند را فتح کرد، عده‌ای از اشغالگران به طعنه دوچرخه هلندی‌ها را هم دزیدند و سوار بر این مرکب، شادی کردند. حالا وقت انتقام بود و به همین دلیل هلندی‌ها بعد از این پیروزی روی دوچرخه به آلمانی‌ها دهن کجی

کردند. فوتبال، آب‌رفته را به جوی بازگردانده بود؛ حتی دوچرخه‌ها مردم را. آنهایی که فریاد می‌زدند «بالاخره دوچرخه‌مان را پس گرفتیم.» کتاب شعری از گل فان باستن به بیرون عرضه شد.

در یکی از قطعات، فان باستن با کشته شده‌های جنگ هم رتبه شد: «از قبر آنهایی که مرده‌اند، گل روییده است.» کومان بعدها ادعا کرد به این خاطر لباس اولاف تون را گرفت که با آن به دستشویی برود! دشمنی ۲ کشور در طول زمان کمتر شد اما هنوز آلمان و هلند نمونه‌های نابی از یک دشمنی خاص محسوب می‌شوند؛ آنچه حتی با گذشت زمان هم از بین نمی‌رود.

هم‌خون‌های جدا از هم

دشمنی ۲ هم‌خون به هر بهانه‌ای تازه می‌شود. مهم نیست اسکاتلندی‌ها در رأی‌گیری آتی برای استقلال، سرانجام پس از ۳۰۷‌ سال دوباره مستقل شوند یا نه. انگلیسی‌ها، اسکاتلند را منطقه‌ای دورافتاده و قابل ترحم می‌دانند و برعکس، از نظر اسکاتلندی‌ها، مردم انگلیس موجوداتی متجاوز و استعمارگر هستند البته همه آنها هم مخالف امپراتوری انگلیس نیستند؛ چه این‌که عده زیادی از افراد واجد شرایط رأی دادن در همه‌پرسی استقلال اسکاتلند، معتقدند مختصات خاص این منطقه و امکانات ناچیز اجازه نمی‌دهد.  آنها پس از استقلال روند درست و مناسبی  را پی گیرند و به همین دلیل شاید بهتر است همچنان زیر یوغ انگلیس باشند. به هرحال در زمین فوتبال هیچ‌کدام از طرفین کوتاه نمی‌آیند. آخرین بازی بزرگ رسمی بین انگلیس و اسکاتلند در بازی دوم مرحله گروهی یورو ۹۶ به میزبانی انگلیس انجام شد؛ جایی که برای نخستین‌بار در تاریخ یورو، گلزن و دروازه‌بانی که گل خورده، هم باشگاهی بودند.  گل گاسکوئین آن زمان رنجرزی به اندی گورام، یکی از زیباترین گل‌های تاریخ ملی انگلیس بود و شادی پس ازگل هم در خاطره‌ها ماند. گازا روی زمین دراز کشید و شرینگهام بطری آب را روی سر اعجوبه خالی کرد. انگلیس صعود خودش را تقریبا قطعی می‌دید و فقط به خاطر اسکاتلند در بازی آخر مقابل هلند ۴ گل زد؛ هرچند دریافت یک گل پرحرف و  حدیث در دقایق پایانی باعث حذف اسکاتلند شد. دشمنی انگلیس و اسکاتلند کاملا مرزی و جغرافیایی است اما ابعاد پیچیده و گاه کمیکی دارد. در مثل‌های انگلیسی از لهجه اسکاتلندی به شنیع‌ترین شکل ممکن یاد می‌شود و اسکاتلندی‌ها هم انگلیس را ملتی بی‌ریشه می‌دانند که از فرهنگ اسکاتلندی ارتزاق می‌کنند.

دو جنگ جهانی، یک جام‌جهانی

شعار«۲جنگ جهانی، یک جام‌جهانی» اشاره مستقیمی به اختلاف آلمان و انگلیس در ۲ جبهه سیاست و فوتبال دارد. آلمان در هر ۲ جنگ جهانی مقابل انگلیس و متحدانش شکست خورد و تنها افتخار ملی فوتبال انگلیس هم در فینال خانگی جام‌جهانی ۱۹۶۶ مقابل آلمان رقم خورد.

دشمنی ۲ کشور از زمان جنگ جهانی اول باقی مانده و انگار هرگز کم نمی‌شود؛ حتی اگر بازی‌های دوستانه زیادی انجام شود و آلمان هم مدام در ویمبلی (همان جایی که یک جام‌جهانی را به انگلیس واگذار کرد) پیروز شود. 

ژرمن‌ها علاوه‌بر رقم‌زدن اولین باخت‌های متوالی آنگلوساکسون‌ها در بازی‌های دوستانه ورزشگاه ویمبلی، آخرین بازی قبل از تخریب ورزشگاه قدیمی و اولین رقابت در ورزشگاه نونوار شده را به سود خودش پایان داد تا زخم عمیقی بر قلب دشمن دیرینه وارد کرده باشد. شاید جمله گری لینکر، دومین گلزن برتر تاریخ تیم‌ملی انگلیس درباره آلمان، گویای فاصله زیاد افتخارات قهرمان ۳ دور جهان و اروپا با حریف تک‌ستاره باشد: «فوتبال ورزشی ۹۰دقیقه‌ای است که ۲۲ نفر را به دنبال توپ می‌کشاند و درنهایت همیشه آلمان پیروز می‌شود.»

  دست خدا

فالکلند یا همان مالویناس همیشه محلی برای نقشه بین انگلیس و آرژانتین بوده و وقتی در یکی از روزهای دهه ۸۰ بانوی آهنین یا همان مارگات تاچر، نخست‌وزیر زن فقید انگلیس با کمک ارتش خود فالکند را از آرژانتین پس‌گرفت، اختلافات ۲ طرف عمیق‌تر شد. جام‌جهانی ۱۹۸۶، انگلیس و آرژانتین را در مرحله یک چهارم نهایی مقابل هم قرار داد. مارادونا با دست گل زد و اقدام دیده نشده خودش را دست خدا بر سر انگلیس نامید. از آن روز جدال ۲ کشور در فوتبال هم دیدنی شده؛ جدالی که در ۲جام‌جهانی ۱۹۹۸ و ۲۰۰۲ تکرار شد با یک برتری برای هر یک از ۲ تیم خاتمه یافت.

بازی تاریخی ۲ تیم در مرحله یک هشتم نهایی جام‌جهانی ۱۹۹۸ در خاطره ها باقی مانده است؛ جایی که بعد از یکی از جذاب ترین نیمه اول های تاریخ جام جهانی، دیه گو سیمئونه با زیرکی به یک اشاره پای بکام خودش را به زمین انداخت و کیم میلتن نیلسن دانمارکی بلافاصله کارت قرمز را به او نشان داد تا روند بازی عوض شود. آرژانتین به خاطر برتری عددی بر رقیب، جریان بازی را به دست بگیرد.

بازی در وقت های اضافه ثمری نداشت تا این‌که  در ضربات پنالتی، شوت های هدر رفته دیوید بتی و  پل اینس، اجازه دیده شدن ضربه هدر رفته کرسپو را ندهد و انگلیس برای سومین بار از شروع دهه ۹۰ در ضربات پنالتی یک تورنمنت بزرگ شکست بخورد. انگلیس البته  ۴  سال بعد انتقام گرفت  و بکام با یک شوت دیدنی عقده‌گشایی کرد. از آن زمان تا به حال،  ۲ دشمن بزرگ هرگز در جام جهانی مقابل هم قرار نگرفته اند. شاید یک جدال در مراحل حذفی جام جهانی ۲۰۱۴،علاقه مندان به فوتبال را بیش از پیش هیجان زده کند.