دردسرهای صله رحم!

کارکرد اجتماعی مهمانی های فامیلی؛ نشستن بر سر یک سفره و زدودن کدورت ها، رفع مشکلات، ایجاد محبت و همدلی در میان آنهاست که البته مهمانی ها این روزها حال خوشی ندارند و هر کس به بهانه ای از حضور در آنها گریزان است.

یکی از بهانه ها، مشکلات اقتصادی و گرانی لوازم پذیرایی در میهمانی ها است. دلیل دیگر وجود تجملات و چشم و هم چشمی در میهمانی هاست که باعث غرق شدن اهداف «صله رحم» در مردابی از تجملات شده و کسانی که توان هم رنگی با این تجملات را ندارند از خیر برپایی میهمانی ها می‌گذرند.

تجمل گرایی در مهمانی های امروز، بخش قابل توجهی از جامعه و  آداب و رسوم  اجتماعی ما را مسموم کرده است؛ و چاشنی سفره های میهمانی شده و این زنگ خطری است در فراموشی سنت‌ «صله رحم» و دید و بازدید که با فرهنگ ایرانِ اسلامی گره خورده است.

و اما گروهی دیگر مشکلی با اقتصاد و تجملگرایی ندارند اما باز هم از میهمانی ها فراری هستند. اینها نگران عید و دید و بازدیدهای فامیلی هستند که چگونه به بازجویی های فامیل پاسخ دهند؟ دخالت کردن و ورود در امور شخصی زندگی دیگران و نزدیکان برای هیچ کس خوشایند نیست. سوالاتی از قبیل این که «چرا ازدواج نکردی؟ چرا بچه دار نمی شوی؟ چرا خانه نمی خری؟ چرا ماشین ات را عوض نمی کنی؟ چرا دانشگاه نمی روی؟ چرا اینگونه لباس می پوشی؟ پول این ویلا را از کجا آوردی؟ و ...» وارد شدن به حریم خصوصی افراد است و باعث شده خیلی ها خصوصا نسل جوان از اقوام فراری شوند و تمایلی به ارتباط نداشته باشند. برخی با عنوان دلسوزی، عده ای با هدف مشاوره و برخی دیگر به علت سردرآوردن از کار دیگران این سوالات را مطرح کرده و باعث ناراحتی و در نتیجه فامیل گریزی، خصوصا در جوان ترها می شوند.

«صله رحم» فقط محدود به عید دیدنی و حضور در جمع فامیلی نیست. معنای اصطلاحی «صله رحم»، محبت و ارتباط و دیدار با خویشاوندان و نزدیکان و کمک به آنها است. هدف از صله رحم برقراری ارتباط و پیوند خویشاوندی با اقوام نسبی و سببی، در انواع مختلف آن از قبیل کمک جانی، مالی، عاطفی، فکری و ترک آزار می باشد. در واقع نگرانی شما از احوال نزدیکان خود یک «صله رحم» محسوب می شود.

برخی تصور می کنند که «صله رحم» یعنی باید حتما به منزل اقوام رفت و شام و ناهاری هم در کنارشان بود، فارغ از مشکلات و گرفتاری های آنها ! «صله رحم» یعنی از اقوام و نزدیکانت با خبر باشی، و بدانی که چه مشکلاتی دارند و در رفع مشکلاتشان در حد توان کوشش کنی. این معنای دقیق و صحیح از واژه ی «صله رحم» می باشد.

این مطلع شدن ممکن است از طریق تلفن و یا سرزدن کوتاهی باشد و یا از طریق گروه های فامیلی که در شبکه های اجتماعی ایجاد می شود و اقوام از حال و روز هم مطلع می شوند، باشد. اصلا «صله رحم» به این معنا نیست که شام و یا ناهاری را در منزل اقوام بگذارنیم و برایشان ایجاد زحمت و گاهی ناراحتی کنیم؛ این ناهار و شام بودن در منزل اقوام نامش «مهمانی و ضیافت» است نه «صله رحم»، که آداب خاص خود را دارد.

هدف اسلام از تاکید بر «صله رحم»، خبر داشتن از مشکلات و گرفتاری های اقوام، جهت برطرف نمودن آنها می باشد و این همه آثار و ثواب بر آن به جهت توجه و رفع گرفتاری از زندگی اقوام می باشد. البته یکی از راههای «صله رحم» ، برپایی مهمانی های ساده و بدون تجمل گرایی است. تا جایی که امام صادق(علیه‌السلام) می‌فرمایند: همانا «صله رحم» و نیکی کردن، حساب را آسان ساخته و از گناه نگاه می‌دارد. پس صله رحم کرده، به برادرانتان نیکی کنید، اگرچه به سلامی نیکو و جواب سلام دادن باشد. (1) و در جایی دیگر می‌فرمایند: «صله رحم کن، اگر چه با شربت آبی باشد.»(2) در ترک صله رحم هیچ بهانه ای مورد پذیرش نیست چرا که در این ارتباط فقط آگاهی از احوال اقوام و رفع مشکلات آنها مدنظر است.

صله رحم آنقدر اهمیت دارد که در روایات نتایج و آثار بسیاری برای دنیا و آخرت انجام دهنده آن ذکر شده است، کسی که صله رحم دارد عاقبت بخیر می شود و از اتفاقات بد برایش جلوگیری می شود، دفع بلاها و آسانی حساب و کتاب قیامت و جلوگیری از گناهان و عبور آسان از پل صراط، کفاره گناهان، برطرف شدن فقر و رزق زیاد و افزایش عمر فقط تعدادی از نتایج صله رحم است. 

و از طرفی برای قطع کننده رحم نیز آثاری چون؛ دور ماندن از بهشت، مورد لعن خدا قرار گرفتن، فقر، عمر کوتاه و ... ذکر شده است.