تفاوت عالَم خلق و عالم امر چیست؟

سوره اعراف، آیه 54: «... أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ تَبَارَکَ اللَّهُ رَبُّ ا لْعلَمِینَ»

در اینکه منظور از خلق و امر چیست، میان مفسران گفتگو است. از جمله وجوهى که ذکر کرده اند «عالم خلق» و «عالم امر» است، همانطور که آیه «انّا کلّ شى‌ء خلقناه بقدر»[1] راجع به عالم ملک و خلق است و منظور از آیه «وَمَآ أَمْرُنَآ إِلَّا وَا حِدَةٌ کَلَمْحٍ بِالْبَصَرِ»[2] عالم امر است.

شرح این مطلب به ‌طور اجمال آن است که مخلوقات بر دو قسم ‌هستند: جسمانیّات که از آسمانها و زمین گرفته تا حیوانات و بشر که از مادّه درست شده‌ اند و عالم مادّه را «عالم خلق» مى ‌گویند. ویژگی ممتاز عالم خلق این است که به‌ طور تدریجی ایجاد مى ‌شود. و در مقابل آن عالم دیگری است که «عالم غیب» و ماوراى حس و طبیعت است، و از آن در لسان شرع به «عالم ارواح و امر» تعبیر مى ‌شود و سنّت حضرت احدیّت بر این قرار گرفته که عالم امر برعکس عالم طبع و مادّه، زمان نمى‌ خواهد و به صرف اراده خداى تعالى فوراً ایجاد مى ‌گردد.

 مثلًا در عالم امر تا خداوند بخواهد ملک آفریده مى‌ شود، یا روح خلق مى ‌گردد، بر خلاف عالم مادّه و خلق که اراده خداى تعالى این‌طور تعلّق گرفته که به تدریج و با احتیاج به زمان تحقّق پیدا نماید؛ مثلًا نطفه باید چهل روز بماند تا علقه شود و بعد مدّتى بماند تا مضغه و سپس استخوان بندى شده تا روح در آن دمیده شود و پس از نه ماه از شکم مادر بیرون بیاید.

پی نوشت:

[1] قمر/49: «ما هستیم که هر چیزی را به اندازه آفریده ایم».

[2] قمر/50: « و فرمان ما جز یکبار نیست؛ آن هم به چشم بر هم زدنی».

حقایقى از قرآن، ص195.