فناوری اطلاعات یا آی‌تی (IT) چیست و چرا تا این حد پرطرفدار است؟

آی تی یا فناوری اطلاعات (Information Technology) که به اختصار آن را IT نیز می‌نامند، یکی از پرطرفدارترین و در عین حال جذاب‌ترین مباحثی است که شما نیز می‌توانید آن را یاد بگیرید، شاید بد نباشد بدانید پر درآمدترین مشاغل دنیا نیز در همین حوزه هستند، اگر نگاهی به لیست ثروتمندترین افراد جهان نیز داشته باشید مطمئنا خودتان به این موضوع پی خواهید برد، پس چندان بی ارتباط نیست که بسیاری از افراد به این حرفه علاقه‌مند شوند، در این آموزش از سایت پارس نیوز قصد داریم باهم بیشتر به این مبحث پرداخته و ببینیم آی تی دقیقا چیست و چرا تا این حد در دنیا طرفدار دارد؟

آی تی چیست؟

حال که توضیح دادیم فناوری اطلاعات چیست در ادامه پاسخ می‌دهیم سه محور اصلی وظایف واحد فناوری اطلاعات کدامند. محورهای اصلی مسئولیت‌های واحد فناوری اطلاعات به شرح زیر هستند:

• قاعده‌گذاری آی تی (IT Governance): اشاره به تلفیقی از قوانین و فرایندهایی دارد که تضمین می‌کند سیستم‌های آی تی به بهترین نحو و همسو با نیازهای سازمان عمل می‌کنند؛
• عملیات آی تی (IT Operations): یک دسته‌بندی جامع از کارهای روزانه‌ی واحد فناوری اطلاعات و شامل ارائه‌ی پشتیبانی فنی، تعمیر و نگهداری شبکه، ارزیابی امنیتی و وظایف مربوط به مدیریتِ اجرا و نگهداری از دستگاه‌هاست؛
• زیرساخت و سخت‌افزار (Hardware and Infrastructure): این ناحیه‌ی متمرکز اشاره به تمام عناصر فیزیکی در زیرساخت آی تی دارد که شامل راه‌اندازی و نگهداری از تجهیزاتی مانند روترها، سرورها، سیستم‌های تلفنی و دستگاه‌های شخصی مانند لپ‌تاپ‌هاست.

واحد آی تی یک سازمان، عملکردهای مختلف بسیار و نقشی اساسی در پیشرفت فعالیت‌های اجزای مختلف دارد. در واقع آن واحدها قادرند خیلی از وظایف روزانه‌ی خود را فرایندسازی و خودکارسازی کنند که در نتیجه‌ی آن، فرایندهای کسب‌وکار به‌درستی ادامه می‌یابد. یک واحد آی تی کارآمد با اهداف کسب‌وکار همسو و در فرایندهای خود شفاف است، به‌طوری‌که بقیه‌ی بخش‌های کسب‌وکار می‌توانند آن را بشناسند و برایش داده و اطلاعات فراهم کنند.

کارایی IT چیست؟

فناوری اطلاعات شامل استفاده از کامپیوتر، ذخیره سازی اطلاعات، شبکه سازی بین سایر دستگاه ها، زبر ساخت و فرآینده ها برای ایجاد، پردازش، ذخیره، ایمن و تبادل همه انواع داده های الکترونیکی است. همچنین از فناوری اطلاعات در هوش مصنوعی و اینترنت اشیا نیز استفاده می شود.

اصطلاح فناوری اطلاعات توسط Harvard Business Review ابداع شده است که بتوان تمایزی ایجاد کرد بین سیستم هایی که با هدف جزئی ساخته شده اند با سیستم هایی که با اهداف کلی تر طراحی شده اند. با تکامل صنعت IT از اواسط قرن بیستم، قابلیت محاسبات پیشرفت کرد در حالی که هزینه دستگاه و مصرف انرژی کاهش یافت.

اهمیت آی تی چیست؟

در ادامه توضیح می‌دهیم اهمیت وجود فناوری اطلاعات در سازمان‌ها چیست. به زبان ساده، بدون وجود سیستم‌های آی تی کارآمد، سرعت کار در بیش‌تر سازمان‌ها به‌شدت پایین خواهدآمد. به‌سختی می‌توانید کسب‌وکاری را پیدا کنید که به کامپیوترها و شبکه‌هایی که آن‌ها را به هم متصل می‌کنند کاملا بی‌نیاز باشد. حفظ سطح استانداردی از خدمات، امنیت و اتصال‌دهندگی (Connectivity) کاری است بزرگ، اما این تنها اولویت یا چالش بالقوه‌ی مدنظر کسب‌وکارها نیست.

شرکت‌های بیش‌تری پیاده‌سازی راه‌حل‌هایی پویا و پیشرفته را خواستارند. ادوارد کیلِجیان (Edward Kiledjian)، مدیر ارشد امنیت اطلاعات و بلاگر حوزه‌ی فناوری می‌گوید: «آی تی می‌تواند مزیتی را که یک شرکت برای هوشمندتر بودن، پیشگام بودن و ارائه‌ای امکاناتی بهتر از رقبا نیاز دارد، فراهم کند.» اکنون می‌گوییم متخصصان IT فعلی و آینده چه نیازهایی از کسب‌و‌کارها را برطرف خواهند کرد. این نیازها عبارت‌اند از:

• انباشت داده‌ها: کسب‌وکارها باید حجمی زیاد از داده‌ها را پردازش کنند. این کار نیازمند داشتن قدرت پردازش بالا، نرم‌افزار پیشرفته و مهارت‌های تحلیلی انسانی است؛
• کاربردهای تلفن همراه و ارتباطات بی‌سیم: امروزه کارفرمایان بیش‌تری گزینه‌ی دورکاری را ارائه می‌کنند که نیازمند تلفن‌های هوشمند، تبلت و لپ‌تاپ‌ها همراه با نقاط اتصال بی‌سیم و قابلیت رومینگ هستند؛
• خدمات ابری: بسیاری از کسب‌وکارها از مزرعه‌های سرور (Server Farms) خود برای ذخیره‌ی حجمی بزرگ از داده‌ها استفاده نمی‌کنند. اکنون بسیاری از آن‌ها از خدمات ابری استفاده می‌کنند که پلتفرم‌های شخص ثالث برای میزبانی (Hosting) هستند و به نگهداری از آن داده‌ها می‌پردازند؛
• پهنای‌باند برای میزبانی ویدئو: ویدوئوکنفرانس‌ها روزبه‌روز محبوب‌تر شده‌اند، پس برای پشتیبانی تمام‌وکمال از آن‌ها به پهنای باند شبکه‌‌ی بیش‌تری نیاز است.

احتمالاً باوجود این حجم از نیازمندی‌ها متعجب نخواهیدشد که بدانید طبق نظر آژانس آمار نیروی کار آمریکا (Bureau of Labor Statistics) پیش‌بینی می‌شود اشتغال در زمینه‌های کامپیوتر و آی تی رشدی ۱۳ درصدی از ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۶ داشته‌باشد که از میانگین رشد بسیاری از مشاغل بیش‌تر است.

سخت‌افزار و نرم‌افزار در حوزه‌ی آی تی

حتماً می‌دانید که کار با سخت‌افزار و نرم‌افزار بخشی بزرگ از وظایف واحد آی تی است؛ اما سخت‌افزار چیست؟ و همین‌طور نرم‌افزار؟ بیایید این تفاوت مهم را به زبان ساده توضیح دهیم.

سخت‌افزار شامل تمام بخش‌های فیزیکی یک سیستم کامپیوتری و شامل سخت‌افزارهای نصب‌شده داخل کامپیوتر مانند مادربورد، واحد پردازش مرکزی و هارد دیسک است. همچنین سخت‌افزار یعنی اجزایی که می‌توانند به خارج از رایانه متصل شوند مانند صفحه‌کلید، ماوس و چاپ‌گر. البته به‌خاطر داشته‌باشید که برخی تبلت‌ها و لپ‌تاپ‌های کوچک‌تر مواردی مانند صفحه‌کلید و ماوس را داخل خود به‌صورت تعبیه‌شده دارند. سخت‌افزار اساساً به هر بخش، جزء یا دستگاه مرتبط با کامپیوترها و شبکه‌های‌شان گفته می‌شود که می‌توانید لمس و با استفاده از دست‌های‌تان با آن‌ها کار کنید.

نرم‌افزار برخلاف سخت‌افزار چیزی نیست که بتوانید آن را به‌صورت فیزیکی تغییر دهید. نرم‌افزار دربرگیرنده‌ی تمام داده‌ها و برنامه‌هایی است که به‌صورت الکترونیکی ذخیره می‌شوند، مانند سیستم عامل یا ابزار ویرایش فیلم.

حالا این تمایز چه ارتباطی با شغل آی تی دارد؟ تقریباً هر شغل آی تی نیازمند یادگیری آمیزه‌ای از فوت‌وفن‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری است. می‌توان دید که برخی از کارکنان حوزه‌ی آی تی زمان بیش‌تری را صرف پیکربندی اجزای سخت‌افزاری می‌کنند، اما همین اجزا نیز توسط نرم‌افزارها کنترل می‌شوند. به‌علاوه، متخصصان آی تی، مسئول پیاده‌سازی و راه‌اندازی نرم‌افزارهای کاربردی برای کاربران هم هستند.

فرصت‌های شغلی حوزه‌ی آی‌تی

اکنون با تعریف فناوری اطلاعات آشنا شده‌اید و می‌دانید مسئولیت‌های کلی واحد IT چیست. اما شاید از خود بپرسید که افراد در این حوزه شغلی چه کار می‌کنند. در ادامه لیست برخی از موقعیت‌های شغلی آمده است که در بسیاری از واحدهای آی تی به چشم‌ می‌خورند:

• متخصصان پشتیبانی کامپیوتری (Computer Support Specialists): در خط مقدم عیب‌یابی هرگونه مشکل مرتبط با فناوری حضور دارند، ازجمله مشکلات نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و خرابی کامپیوتر. همچنین این متخصصان قادرند به افراد سطح ارشد در واحد فناوری اطلاعات و در مورد مشکلات مرتبط با شبکه در مقیاسی بزرگ‌تر کمک کنند؛
• مدیران سیستم‌های شبکه (Network Systems Administrators): بر جنبه‌ی کلی سیستم، امنیت و عملکرد شبکه تمرکز دارند؛
• تحلیل‌گران سیستم‌های کامپیوتری (Computer Systems Analysts): در پشت‌صحنه کار می‌کنند تا آی تی را با راه‌حل‌های هوش‌مند کسب‌و‌کار (Smart Business Solutions) پیوند دهند. آن‌ها یا در یک شرکت فناوری با داشتن تخصص در یک صنعت خاص کار می‌کنند و یا به‌صورت مستقیم در یک صنعت، مانند صنعت مالی یا صنعت دولتی مشغول به کارند؛
• تحلیل‌گران امنیت اطلاعات (Information Security Analysts): مسئول امنیت شبکه‌های کامپیوتری یک سازمان، انجام ارزیابی‌ها و توسعه‌ی بهترین ترفندهای امنیتی در سطح شرکت هستند.

درنظر بگیرید که بسته به اندازه و هدف شرکت برخی از این مسئولیت‌ها ممکن است دچار تغییر شوند. اغلب وظایف روزانه‌ی شما در شرکت‌های کوچک‌تر شاید حول ‌محور مسائلی پیش‌پاافتاده مانند عیب‌یابی دستگاه‌های چاپ باشد، اما از طرفی شاید نیاز باشد که آدمی همه‌فن‌حریف با دانشی گسترده باشید تا از پس کارهای مختلف برآیید.

کارکنان آی تی در شرکت‌های بزرگ مجموعه‌ای متنوع‌تر از حوزه‌های انجام‌وظیفه‌ی بالقوه دارند. برخی ممکن است به نقش‌هایی در زمینه‌ی مدیریت و برنامه ریزی استراتژیک ارتقا پیدا کنند، در‌حالی‌که شاید برخی دیگر حوزه‌هایی تخصصی مانند امنیت سایبری را پی بگیرند.

انتخاب رشته‌ی فناوری اطلاعات برای تحصیل!؟

بسیاری از افرادی که قصد دریافت مدرک دانشگاهی دارند علاقه‌مندند در این رشته ادامه‌ی تحصیل داده و علاقه‌ی خود را در دانشگاه نیز دنبال کنند، هرچند در حال حاضر رشته‌ی مهندسی کامپیوتر در مقطع کارشناسی تدریس شده و گرایش جداگانه‌ای به نام فناوری اطلاعات وجود ندارد، اما در هر صورت تفاوتی نمی‌کند، دروس دانشگاهی این رشته و مهندسی نرم‌افزار تا حدود زیادی مرتبط بوده و گرایش آی‌تی (فناوری اطلاعات) بیشتر روی کاربر تکنولوژی و به‌کارگیری آن در کسب‌و‌کار و مدیریت تمرکز دارد.

لازم است بدانید برای موفقیت در رشته‌ی فناوری اطلاعات و یا کامپیوتر مهم‌ترین عامل علاقه و اشتیاق شما به دنیای فناوری و تکنولوژی است، چرا که مطالعه‌ی صرف دروس تئوری دانشگاه چندان برای شما کاربردی نخواهد بود و خود باید در این رشته مطالعه داشته و همواره دانش خود را به روز نگه دارید.

آیا برای کسب درآمد از آی‌تی باید رشته‌ی مرتبط داشته باشیم؟

پاسخ این سوال خیر است، هرچند داشتن تحصیلات مرتبط می‌تواند به داشتن یک دید باز در این حوزه به شما کمک کند، اما اگر در زمینه‌ی دیگری نیز مشغول به فعالیت هستید نگران نباشید، دنیای آی تی به قدری گسترده است که هر کسی می‌تواند وارد آن شود، فقط کافیست به دنبال علاقه‌ی خود بگردید، از برنامه‌نویسی لذت می‌برید؟ به طراحی وبسایت علاقه دارید؟ دوست دارید تجارت الکترونیک یاد بگیرید و کسب و کار خود را به صورت آنلاین نیز در اختیار مشتریانتان قرار دهید؟ هرجا که باشید علم آی‌تی و فناوری اطلاعات به کمک شما خواهد آمد!