راهکارهایی برای کاهش خواب‌آلودگی

با دکتر خسرو صادق نیت، رییس کلینیک اختلالات خواب بیمارستان بهارلو گفت وگویی داشتیم و از او پرسیدیم علت خواب آلودگی در بهار چیست؟ آیا باید به دنبال درمان آن بود؟ آیا میان خواب آلودگی و خستگی ارتباط مشخصی وجود دارد؟ آیا نوع تغذیه می تواند در ایجاد احساس خواب آلودگی موثر باشد و… خواندن این مطلب را از دست ندهید، حتی اگرهمین الان که مشغول خواندن این خبر هستید، بی اختیار خمیازه می کشید!

به گزارش پارس ، دکتر خسرو صادق نیت در گفت وگو با ایسنا، با بیان اینکه برای خواب آلودگی در فصل بهار تئوری های مختلفی مطرح است، می گوید: " تغییر دمای محیط و تاثیر آن بر بدن" و" تغییر ساعات شبانه روز و کاهش طول شب و زمان خواب" از جمله همین تئوری هاست.

وی ادامه می دهد: عامل دیگری که گفته می شود در خواب آلودگی بهاری موثر است مواجهه با گرده ها و ترکیبات گیاهی است که در فصل بهار می رویند و علاوه بر بروز علائم آلرژی می توانند اثر خواب آلودگی نیز داشته باشند. چهارمین تئوری نیز به مصرف داروهای ضدحساسیت در افراد مبتلا به آلرژی که خواب آور هستند، باز می گردد.

آیا گذر از فصل زمستان به بهار علت خواب آلودگی است؟

این فلوشیپ خواب در پاسخ به این پرسش که آیا تغییر عادات بدن به علت گذر از فصل زمستان به بهار اتفاق می افتد، عنوان می کند: تغییر در ساعات شبانه روز و افزایش دمای محیط موجب بروز تغییراتی در عملکرد بدن و از جمله خواب می شود.

دکتر صادق نیت می افزاید: البته تمام عوامل فوق در حد نظریه هستند و مطالعه بر روی موضوع خواب آلودگی در بهار همچنان ادامه دارد. لازم به ذکر است پدیده افزایش احساس" خواب آلودگی" در همه افراد دیده نمی شود.

وی به واقعی بودن احساس خواب آلودگی نیز اشاره می کند و می گوید: البته باید دقت کرد که میان افزایش احساس خواب آلودگی با افزایش واقعی نیاز به خواب در زمستان و بهار فاصله وجود دارد. زیرا ممکن است این احساس در برخی افراد با افزایش واقعی نیاز به خواب همراه نباشد.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره تشدید کم خوابی در اوایل بهار به علت کوتاه شدن شب توضیح می دهد: کم خوابی علل متعدد و متنوعی دارد. تغییر برنامه خواب هم می تواند باعث بی خوابی شود. در اولین روزهای بهار ساعت رسمی تغییر و یک ساعت به عقب کشیده می شود. هر چند این تغییر زیاد نیست ولی با توجه به همه گیری آن و همراهی با کوتاه شدن طول شب می تواند در میزان فرصت برای خوابیدن تاثیر منفی گذاشته و بر خواب آلودگی طی روز موثر واقع شود.

آیا خواب آلودگی را باید درمان کرد؟

وی درباره ضرورت درمان خواب آلودگی می گوید: اگر خواب آلودگی در ساعت طبیعی خودش رخ دهد، طبیعی است و نباید آن را غیرعادی تلقی کرد. خواب آلودگی طبیعی از ساعت ۱۰-۱۱ شب شروع می شود، بین ساعات ۲ تا ۴ بامداد به اوج خود می رسد و از ساعات ۵ و ۶ صبح کاهش یافته و ۸ صبح به حداقل خود می رسد.

دکتر صادق نیت ادامه می دهد: خواب آلودگی طبیعی طی روز هم بین ساعات ۱ تا ۴ بعدازظهر اتفاق می افتد. مخصوصا اگر فرد فعالیت بدنی نداشته و در محیط آرام قرار داشته باشد، این خواب آلودگی بیشتر احساس می شود.

رییس کلینیک اختلالات خواب بیمارستان بهارلو با اشاره به اینکه احساس خواب آلودگی در غیر ساعات یاد شده، می تواند علامتی از وجود یک اختلال خواب باشد می گوید: در این صورت نیاز است که علت آن جدی تر بررسی و بعد از کشف علت، اقدام درمانی صورت پذیرد.

چه راهکارهایی برای کاهش خواب آلودگی وجود دارد؟

وی درباره راهکارهای کاهش خواب آلودگی عنوان می کند: خواب آلودگی ممکن است در همه فصول اتفاق بیافتد. اما اگر فرد از آن رنج می برد باید ابتدا به این اصل توجه کند که آیا میزان خواب کافی داشته است یا خیر؟

دکتر صادق نیت می افزاید: روشن است که اگر میزان خواب وی کمتر از حد طبیعی باشد، طی روز احساس خواب آلودگی می کند. نیاز خواب انسان بین ۷.۵ تا ۸.۵ ساعت است. ممکن است برداشت ما از نیاز خوابمان درست نباشد، مثلا فردی نیاز خوابش ۸.۵ ساعت است ولی احساس کند با ۷ ساعت خواب، نیازش برطرف می شود، این فرد مسلما بعد از یکی دو روز احساس خواب آلودگی در وجودش شدت می یابد و فعالیتش را مختل می کند.

دبیر انجمن علمی پزشکی خواب ایران با بیان اینکه بعد از" کم خوابیدن" و" برداشت اشتباه از نیاز به خواب" ، علت دیگر موثر در خواب آلودگی، " عدم رعایت بهداشت خواب" است، می گوید: کسانی که بهداشت خواب را رعایت نمی کنند، ممکن است احساس خواب آلودگی کنند. مثلا کسی که نظم در زمان خواب ندارد، به نکات لازم قبل از خواب توجه نمی کند و از مواد محرک چون قهوه یا چای استفاده می کند و یا در مکانی می خوابد که شرایط مناسبی ندارد، پر سرو صداست یا گرمای مناسبی ندارد، خواب عمیق و خوبی را تجربه نمی کند و طی روز هم خواب آلوده خواهد بود.

وی می افزاید: اگر هیچ کدام از عوامل یاد شده برای فرد خواب آلوده رخ نداده باشد، باید به دنبال بیماری های مختلفی باشیم که ممکن است باعث خواب آلودگی شوند.

ارتباط خواب آلودگی با خستگی چیست؟

رییس بیمارستان بهارلو درباره ارتباط میان خواب آلودگی و خستگی می گوید: این دو با یکدیگر قرابت دارند اما یکی نیستند. اگر خسته باشید و استراحت کنید، خستگی مرتفع می شود ولی خواب آلودگی رفع نمی شود مگر آنکه بخوابید. ولی بر عکس با خوابیدن هم خستگی برطرف می شود و هم خواب آلودگی.

دکتر صادق نیت ادامه می دهد: خستگی به فعالیت فیزیکی بدن بستگی دارد. البته افراد خواب آلوده زودتر خسته می شوند و احساس خستگی در آنها زودتر بروز پیدا می کند.

آیا خواب میان روزی برای رفع خواب آلودگی مجاز است؟

وی در پاسخ به اینکه آیا خواب میان روزی برای رفع خواب آلودگی مجاز است، می گوید: در صورتی که برای جبران کمبود خواب باشد مجاز خواهد بود. البته بطور کلی خواب میان روز برای کودکان مناسب است و در بزرگسالان ضروری نیست. اما توصیه می شود افراد بزرگسالی که دچار بی خوابی هستند به خصوص آنها که در شروع خواب خود مشکل دارند، خواب میان روز را فراموش کنند، اما به هرحال هم برای کسانی که به آن عادت کرده و مبتلا به بی خوابی نیستند، اشکالی ایجاد نمی کند.

این فلوشیپ خواب تاکید دارد: خواب میان روزی به هیچ وجه برای کسانی که در شروع خواب مشکل دارند مناسب نیست و می تواند بی خوابی شبانه را تشدید کند.

چه غذاهایی بخوریم تا خواب از سرمان بپرد؟ !

دکتر صادق نیت درباره استفاده از مواد محرک مانند چای و قهوه برای رفع خواب آلودگی می گوید: مصرف این مواد می تواند برای اشخاصی که احساس خواب آلودگی می کنند، بویژه آن دسته که صبح بعد از بیدار شدن از خواب، این احساس را تجربه می کنند مفید باشد. فقط توصیه می کنیم ۲ تا ۳ ساعت قبل از خواب به هیچ وجه از مواد محرک استفاده نشود.

رییس کلینیک اختلالات خواب بیمارستان بهارلو با بیان اینکه منع غذایی مطلق برای کسانی که خواب آلوده و کسل هستند وجود ندارد، اضافه می کند: کسانی که احساس خواب آلودگی می کنند، اگر منع پزشکی ندارند می توانند طی روز از مواد محرک همچون چای، قهوه و ترکیبات کاکائو استفاده کنند.

وی ادامه می دهد: برخی افراد هم با تکیه بر تجربه شخصی خود از مواد غذایی ویژه ای استفاده می کنند که تاثیر آن همگانی نیست. به عنوان مثال برخی معتقدند دوغ خواب آلوده شان می کند که البته این تاثیر قطعی و همگانی نیست.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران می افزاید: اما مواجهه با نور به ویژه نورآفتاب می تواند در کاهش میزان خواب آلودگی موثر باشد.