هورمون‌های خوش اخلاقی را تنظیم کنید!

به گزارش پارس ، به نقل ازمجله سیب سبز: بدخلق می شوید و نمی دانید ماجرا از کجا آب می خورد؛ روزها بدون آنکه کاری کنید، خسته می شوید و همان اوایل شب ناگهان به خواب می روید. گاهی گرسنگی وقت و بی وقت سراغتان می آید و در جسمتان اتفاقاتی می افتد که دلیلش را نمی شناسید. اما متخصصان می گویند بسیاری از اوقات، گناه این اتفاقات برگردن هورمون های مترشحه غدد داخلی است که در تنظیم فعالیت های مختلف دستگاه های بدن و همین طور تنظیم روان ما نقش دارند. شاید شما هم مثل بسیاری از آدم های دیگر، علائم روانپزشکی را تجربه می کنید که می تواند منشا غدد داخلی داشته باشد، اما بدون اینکه به منشا هورمونی این علائم توجه کنید، به خاطر این علائم زجر می کشید یا می خواهید با خوردن داروهای روانپزشکی خودتان را تسکین دهید. اگر شما هم به مشکلاتی از این دست دچار شده اید، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.

تیروئید

تیروئید پرکار

گرمازدگی، تپش قلب و بی خوابی

افزایش ترشح هورمون تیروئید که پرکاری تیروئید نامیده می شود، باعث افزایش متابولیسم و سوخت و ساز در بدن می شود. تپش قلب، افزایش فشارخون، افزایش نبض، لرزش دست ها، کم تحملی در برابر گرما، تعریق زیاد، افزایش اشتها و… از نشانه های ترشح نامتعادل این هورمون است. علائم افسردگی در میان ۳۰درصد بیماران دیده می شود. علائم افسردگی می تواند به صورت خلق پایین، بی خوابی، کاهش وزن، خستگی و کاهش میل جنسی تظاهر پیدا کند. همچنین می تواند در ۱۰ تا ۲۰درصد موارد با علائم اضطرابی همراهی داشته باشد. علائم شیدایی یا خلق بالا در این اختلال شیوع کمتری دارد، همچنین علائم روان پریشی مثل توهم و هذیان ممکن است سراغ فرد بیاید. مشکلات شناختی به صورت کاهش سرعت پردازش اطلاعات مغزی، اختلال در حافظه فوری، مشکلات توجه و تمرکز هم در بعضی از این بیماران دیده می شود.

تیروئید کم کار

اضطراب، سرمازدگی و یبوست

کم کاری تیروئید به مواردی گفته می شود که ترشح هورمون تیروئید کم شده باشد. در این شرایط سوخت و ساز متابولیسم پایه بدن کاهش می یابد.

خستگی، افزایش وزن، یبوست، کم تحملی در برابر سرما، پرش و گرفتگی عضلانی، ریزش مو، کاهش دمای بدن و… می تواند با این اختلال همراه شود. تغییرات روانی ناشی از کم کاری تیروئید در ۵۰درصد موارد رخ می دهد. در بیمارانی که کم کاری تیروئید دارند، بیشتر مهارت های حرکتی، حافظه و درک بنیانی مورد تاثیر قرار می گیرد و همچنین نقض در تمرکز و توجه هم وجود دارد. افسردگی در ۴۰درصد موارد کم کاری تیروئید دیده می شود. خلق پایین، خستگی، عدم لذت بردن از زندگی، کاهش تمرکز و پرخوابی شایع ترین علائم افسردگی در کم کاری تیروئید است.

غده هیپوفیز

پرولاکتین

ناتوانی جنسی، پرخاشگری و روان پریشی

پرولاکتین هورمونی است که از غده هیپوفیز ترشح می شود. ترشح زیاد از حد آن در زنان باعث قطع قاعدگی، ترشح شیر از سینه در زنان و ناتوانی جنسی در مردان می شود. در مورد عوارض روانی آن هنوز شواهد اثبات شده ای یافت نشده است اما در بعضی تحقیقات به پرخاشگری، افسردگی، اضطراب و علائم روان پریشی اشاره شده است. لازم به تذکر است که عملکرد تمامی غدد فوق الذکر تحت تاثیر غدد هیپوفیز و هیپوتالاموس در مغز است، بنابراین افزایش یا کاهش ترشح هورمون های گفته شده می تواند عوارض ثانویه مشکلات در غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس باشد، بنابراین در مواردی که شک به بدکاری این هورمون ها داریم لازم است با آزمایش های مناسب و گاهی تصویربرداری منشا این بی نظمی هورمونی پیدا شود و سپس درمان لازم که در موارد کم کاری غدد، جایگزینی هورمون ها از طریق خوراکی یا تزریقی و درموارد پرکاری غدد، سرکوب ترشح هورمون هاست، انجام شود.

غدد جنسی

استروژن و پروژسترون

خونریزی شدید قاعدگی، بی حوصلگی

در زنان تخمدان ها تولیدکننده هورمون های جنسی استروژن و پروژسترون هستند. کفایت تولید استروژن و پروژسترون باعث صفات ثانویه جنسی و سیکل قاعدگی منظم و باروری طبیعی می شود. این مشکل در زمانی که ترشح هورمون پروژسترون دچار اشکال می شود یعنی بعد از یائسگی فقدان قاعدگی و باروری اتفاق می افتد. شایع ترین علائم یائسگی عبارتند از: ناپایداری عروقی که باعث گرفتگی می شود، نازک شدن پوست و مخاط دستگاه ادراری و تناسلی، کاهش اندازه سینه ها و پوکی استخوان.

در زنان جوان اختلال عملکرد هورمون های استروژن و پروژسترون می تواند باعث به هم زدن سیکل قاعدگی (خونریزی های شدید یا فقدان قاعدگی، قاعدگی های نامنظم) و ناباروری شود.

سندرم تخمدان پلی کیستیک

چاقی، افسردگی و بی خوابی

بیماری شایعی که در زنان جوان و در سنین باروری دیده می شود، سندرم تخمدان پلی کیستیک است. در این بیماری کیستیک های کوچک در تخمدان به وجود آمده و درآن افزایش ترشح اندروژن ها (یا هورمون های جنسی مردانه) اتفاق می افتد. این بیماری به دلیل عدم تخمک گذاری یکی از علل شایع ناباروری در زنان است. سایر علائم شامل اختلال در قاعدگی، موهای زائد، چاقی، الگوی طاسی مردانه است. شایع ترین اختلال ها در سندرم تخمدان پلی کیستیک، افسردگی، تحریک پذیری، بی خوابی، کاهش میل جنسی یا افزایش موهای زائد بدن است. گاهی این علائم روانی در مصرف خارجی هورمون های جنسی به صورت قرص های مخصوص باروری یا قرص های ضدبارداری هم دیده می شود.

تستوسترون

پرخاشگری، تحریک پذیری و ناتوانی جنسی

تستوسترون هورمونی است که از غدد جنسی مردان (بیضه ها) ترشح می شود و مسئول ایجاد صفات ثانویه جنسی در مردان (مثل رویش مو در صورت و… ) و باروری در مردان است.

کاهش تستوسترون در مردان باعث افسردگی، بی خوابی، تحریک پذیری و کاهش میل جنسی می شود. بعضی مردان به دلیل ضعف در قوای جنسی سرخود، آمپول های تستوسترون را بدون تجویز پزشک مصرف می کنند که این مسئله نه تنها باعث افزایش میل جنسی یا درمان ناتوانی جنسی نمی شود بلکه با برهم زدن تنظیم این هورمون مشکل اولیه را تشدید می کند.

افزایش هورمون تستوسترون در بدن می تواند باعث مشکلات رفتاری مثل عصبانیت و پرخاشگری شود.

غده آدرنال یا فوق کلیوی

کورتیزول

خستگی، ضعف و افسردگی

از قسمت سطحی غده فوق کلیوی هورمون کورتیزول ترشح می شود. پرکاری قشر غده فوق کلیوی با افزایش کورتیزول یا سندرم کوشینگ همراه است. کوشینگ سندرمی است که با چاقی تنه، افزایش فشارخون، ضعف و خستگی، فقدان قاعدگی، پرمویی در زنان، خطوط ارغوانی رنگ در شکم، پوکی استخوان، وجود قند در ادرار مشخص می شود.

علائم روانپزشکی شامل افسردگی در ۷۰درصد بیماران وجود دارد و بیشتر در زنان دیده می شود. علائم افسردگی می تواند قبل از علائم فیزیکی در فرد به وجود آید. افسردگی می تواند به عنوان یک بیماری ثانویه همراه با تغییرات بدنی مثل چاقی، پرمویی در زنان ایجاد شود و منجر به انزوای اجتماعی فرد شود. اضطراب معمولا در همراهی با افسردگی دیده می شود و در ۵۰درصد موارد وجود دارد. مشکلات جنسی در زنان به صورت قطع قاعدگی و کاهش میل جنسی و در مردان به صورت کاهش میل جنسی و ناتوانی جنسی رخ می دهد. علائم خلق بالا و شیدایی در ۱۰درصد دیده می شود. در موارد نادر توهم و هذیان و اغتشاش شعور هم دیده می شود و نقض عملکرد شناختی که شامل نقض در حافظه کلامی، توجه و تمرکز و نقض در عملکرد بینایی و حرکتی است در ۵درصد موارد دیده می شود.