کیست های شایعی که دختران جوان را می ترساند

وقتی محیط بدن مردانه می شود!

به گزارش پارس، تخمدان پلی کیستیک همان بیماری « اشتین لونتاین» است که در زمان قدیم با علائم « هیرسوتیسم» (افزایش رشد موهای زائد) ، افزایش آکنه صورت، الیگومنوره (تعداد کم دفعات قاعدگی) یا آمنوره (فقدان قاعدگی) و نازایی توسط آقای « اشتین لونتاین» شناخته شد. در زمانی که این بیماری مطرح شد بیشتر مختص افراد چاق بود و علت بروز آن به هم خوردن تعادل هورمون ها در خانم هاست به این ترتیب که سطح هورمون های مردانه یا به طور مستقیم در خون بالا می رود یا گیرنده ها نسبت به این هورمون ها حساس تر می شوند و محیط بدن خانم ها تبدیل به یک محیط مردانه می شود. تخمک گذاری ها معمولاً در این محیط مردانه اختلال پیدا می کند. در چنین مواقعی شاهد عدم تخمک گذاری یا کم شدن تخمک گذاری ها و افزایش علائم مردانه از جمله رشد موهای ریش و سبیل و بقیه قسمت های بدن و ریزش موهای سر به طریق مردانه در دو طرف شقیقه ها می شویم.

í چه علائمی دارد؟

هر فردی که بیماری پلی کیستیک دارد ممکن است تمام علائم ذکر شده برای آن را نداشته باشد. این بیماری طیف گسترده ای دارد. برای مثال ممکن است دور تا دور تخمدان فقط فولیکول های ریز با فاصله بین ۲ تا ۹ میلیمتر وجود داشته باشد و بیمار هیچ گونه علامتی نداشته باشد یا کسی که اصلاً در سال پریود نمی شود و تمام بدنش از موهای زائد پوشیده شده و موهای سرش به میزان زیادی کاسته شده است. این بیماری معمولاً از ابتدا با نامرتبی پریودها شروع می شود به این ترتیب که پریودها یک تا ۲ هفته عقب می افتد و در نهایت به جایی ختم می شود که بیمار فقط با استفاده از آمپول ها یا قرص های پروژسترون پریود می شود. کم یا زیاد بودن خونریزی ها در زمان عادت ماهانه بستگی به جایگاه بیمار در این طیف دارد. برخی از افراد مبتلا بسیار چاق هستند و معمولاً سطح هورمون های زنانه شان هم بالاست. در این افراد ضخامت لایه داخل رحم زیاد می شود در نتیجه خونریزی هایشان می تواند زیاد باشد. بیماران دیگر هم هستند که هر ۲ تا ۳ ماه یک بار پریود می شوند و چون در این فواصل چند ماهه تخمک گذاری ندارند سطح داخلی رحم شان ضخیم می شود. این ضخیم شدن آندومتریا لایه داخلی  باعث می شود بعد از چند ماه که پریود اتفاق می افتد بسیار شدید باشد. وضعیت برای برخی افراد نیز برعکس است، یعنی بیمار هر ۲ تا ۳ هفته یک بار پریود می شود. در این افراد سطح هورمون ها به علت تخمک گذاری به طور مرتب بالا و پایین نمی شود و چون در وسط سیکل به طور ناگهانی یکی از هورمون های استروژن یا پروژسترون افت می کند بیمار دچار خونریزی می شود و فکر می کند پریود شده در حالی که این خونریزی پریود نیست و مربوط به عدم تعادل هرمون هاست.

í حتی دختران ۱۶ ساله لاغر هم ممکن است مبتلا شوند؟

بیماری پلی کیستیک می تواند جنبه ارثی و مادرزادی داشته باشد به خصوص در خانواده هایی که دچار چاقی موروثی نیز هستند. در حال حاضر شیوع آن نسبت به ۳۰ سال پیش خیلی بیشتر شده است. در قدیم این بیماری فقط در بیماران چاق دیده می شد اما امروزه حتی لاغرها هم ممکن است دچار پلی کیستیک های بسیار مقاوم به درمان شوند. متاسفانه در حال حاضر کمتر کسی پیدا می شود که در سونوگرافی اش این کیست ها دیده نشود و علائمی نداشته باشد. تنها کسانی که به طور مرتب ورزش می کنند و غذای فست فود و چرب نمی خورند و مراقب هیکل خود هستند، دچار این علائم نمی شوند. بیشتر افراد مبتلا به بیماری پلی کیستیک زمانی به پزشک مراجعه می کنند که با علائم آن مواجه می شوند. دختران جوان مبتلا به این بیماری که تازه پریود شده اند و معمولاً هم لاغر هستند کمتر متوجه علائم آن می شوند بنابراین بیشتر مراجعان در رابطه با این بیماری در سنین بالای ۱۶ سال قرار دارند. این افراد ۱۶ تا ۱۷ ساله معمولاً باید پریودهایشان بعد از ۴ تا ۵ سال مرتب شده باشد اما باز هم شاهد بی نظمی های عادت ماهانه هستند و آمنوره دارند. در کل می توان گفت رده سنی مبتلایان بیشتر بین ۱۶ تا ۳۶ سال است.

í مبتلایان به این بیماری نازا نمی شوند

این بیماری را می توان با در نظر گرفتن علائم کلینیکی، سونوگرافی و آزمایش های خاصی تشخیص داد. زمانی که بیمار با علائم هیرسوتیسم، آکنه، نامرتبی پریود یا حتی نازایی مراجعه می کند برای او آزمایش هایی در روز دوم عادت ماهانه درخواست می شود تا اختلالات هورمونی اش مشخص شود. در این افراد معمولاً سطح هورمون های هیپوفیزی LH و FSH دچار اختلال می شوند به این ترتیب که نسبت هورمون LH به FSH بیشتر از ۲ می شود. علاوه بر این فاکتور مهم دیگری به نام AMH (AntiMullerianHormone) نیز وجود دارد که میزان طبیعی این هورمون معمولاً بین ۵ تا ۵/۵ است اما میزان آن در مبتلایان به بیماری پلی کیستیک حتی تا ۱۲ هم می رسد. در سونوگرافی نیز به خصوص اگر به طریق واژینال انجام شود معمولاً فولیکول های زیر ۱۰ میلیمتری بسیار زیادی دور تا دور تخمدان مشاهده می شود. برخی پزشکان به بیماران ترس واهی می دهند مبنی بر اینکه مبتلایان به این بیماری هیچ وقت باردار نمی شوند در حالی که ممکن است حتی پریود بیمار مرتب و علائم شدید نداشته باشد. این اظهار نظر بیمار را وحشت زده می کند در صورتی که باید در مورد بیماری پلی کیستیک به خوبی توضیح داده شده و به آن رسیدگی شود. در بسیاری از موارد مبتلایان به این بیماری یا با رژیم یا با درمان بالاخره باردار می شوند.

í پزشک برایتان قرص ضد دیابت تجویز کرده است؟ !

برای درمان این بیماری جدا از کاهش وزن و ورزش مرتب می توان برحسب علائم بیمار از درمان های دارویی نیز استفاده کرد. یکی از این داروها متفورمین یا همان داروی ضد دیابت است. متفورمین ورود قند را به سلول تسهیل می کند و این باعث م یشود فرد همیشه گرسنه نباشد و احساس سیری کند. در نتیجه وزن بیمار کاهش پیدا خواهد کرد. این کاهش وزن باعث می شود متابولیسم هورمون ها بهبود یابد و چربی بدن کاهش پیدا کند در نتیجه هورمون های جنسی کمتر داخل این چربی ها تجمع پیدا می کنند. بارها دیده شده که با تجویز متفورمین برای چند ماه، پریود بیمار مرتب شده یا بیماری که نازایی داشته خود به خود باردار شده است. در آخر اگر هیچ یک از روش های درمانی از جمله استفاده از متفورمین، دگزامتازون، رژیم غذایی، ورزش و… جواب نداد و بیمار نتوانست وزنش را پایین بیاورد و پریودهایش را منظم کند، مجبور می شویم از لاپاراسکوپی استفاده کنیم. در لاپاراسکوپی فولیکول هایی که ریز هستند را معمولاً با الکترود می سوزانیم. البته در گذشته متاسفانه پزشکان یک قطعه از تخمدان را بر می داشتند و این باعث می شد سطح هورمون های مردانه افت کند و فرد باردار شود. برای رفع موهای زائد یا هیرسوتیسم نیز می توان از داروهای بسیار ساده مانند اسپیرونولاکتون استفاده کرد. این دارو مدر است و باعث افزایش ادرار می شود و علاوه بر کاهش موهای زائد رشد موهای سر را نیز بهبود می بخشد. از طرفی اگر بیمار آکنه داشته باشد معمولاً از داروهای ضد آکنه موضعی یا حتی داکسی سایکلین می توان استفاده کرد. اگر هم آکنه خیلی شدید باشد گاهی اوقات بیمار مجبور می شود تحت نظر متخصص پوست از دارویی به نام روآکوتان استفاده کند که حاوی اسید رتینوئیک است. البته این دارو باید با توجه به آزمایش های کبدی مصرف شود.

µ لاغرها رژیم نگیرند اما ورزش کنند!

به کسانی که لاغر هستند و به بیماری تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند توصیه می شود ورزش شان را بیشتر کنند زیرا ورزش باعث بهبود متابولیسم می شود. بیمارانی داشته ایم که بدون حتی ذره ای اضافه وزن ۱۰ سال پریود نامرتب داشته اند و از هیچ کدام از درمان ها جواب نگرفته اند. اما بعد از ۴ ماه ورزش ایروبیک علائم شان رفع شده تا جایی که حتی سر روز نه، سر ساعت پریود می شوند! البته این افراد هیچ وقت نباید ورزش را کنار بگذارند. لازم به ذکر است که بیماری تخمدان پلی کیستیک در صورتی که درمان نشود، می تواند حتی منجر به سرطان شود. از آنجایی که سطح هورمون ها به خصوص در قسمت لایه داخلی رحم یا آندومتر بسیار افزایش پیدا می کند، افزایش ضخامت آندومتر ممکن است باعث سرطان رحم و بعد سرطان سینه شود. همچنین در این افراد بیماری فشار خون و دیابت شایع تر است بنابراین باید حتماً تحت نظر باشند و وزن خود را کاهش دهند و ورزش کنند در غیر این صورت ممکن است در ۲۵ سال آینده دچار سرطان شوند.

µ این بیماری هیچ وقت به طور صددرصد درمان نمی شود

کیست ها با استفاده از روش های درمانی معمولاً کامل از بین نمی روند اما بیمارانی بوده اند که با رعایت رژیم، ورزش و مصرف متفورمین تعداد فولیکول های ریز دور تخمدان شان کمتر شده است. بیماری پلی کیستیک هیچ وقت به طور صددرصد درمان نمی شود اما تا زمانی که بیمار تحت رژیم و ورزش مرتب باشد و از متفورمین استفاده کند علائمش باز نمی گردد و مشکلی نخواهد داشت. این طور نیست که بیمار بعد از یک سال با روش های درمانی علائمش برطرف شود و بگوید من دیگر خوب شده ام و نیازی به ادامه درمان ندارم بلکه با قطع روش های درمانی دوباره علائم باز خواهند گشت بنابراین بیماری پلی کیستیک باید تا آخر عمر کنترل شود.

سیب سبز/ شماره ۸۷/ نیمه دوم اسفند ماه ۹۱/ ستاره محمد/ صفحه  ۷۶