نگاهی به «برازوکا» و تاریخچه توپ‌های جام‌جهانی / دنیایی برای یک توپ

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- از بين سه گزينه موردنظر آديداس براي توپ جام‌جهاني برزيل و در نهايت برازوكا كه در فرهنگ برزيل واژه‌اي به معناي غرور و افتخار است، انتخاب شد. بيش از يك‌ميليون‌نفر در راي‌گيري شركت كردند و در نهايت برازوكا با 77/8 درصد آرا دو كانديداي ديگر به نام‌هاي بوسانوا و كارناوالسكا را شكست داد. از جام‌جهاني 1970 مسووليت انتخاب توپ جام‌جهاني به عهده آديداس، اسپانسر رسمي اين رقابت‌هاست.

اگر مي‌خواهيد از برازوكا اطلاعات بيشتري كسب كنيد، بايد بدانيد ديگرمعني اين كلمه اشاره به برزيلي‌هاي خارج از وطن و لژيونرهاي فوتبال اين كشور است. اين توپ البته از پاي فوتباليست‌هاي غيربرزيلي هم به اندازه كافي ضربه خورده است؛ به عبارت بهتر از 600 بازيكن 30 ليگ و پنج قاره مختلف. جنس مخصوص برازوكا، كمتر بهانه‌اي براي ايرادگرفتن باقي گذاشته است. اگر چهار سال پيش، جابولاني به‌خاطر سرعت و پيچ غيرمعمول هنگام شوتزني، داد دروازه‌بان‌ها را درآورده بود، حالا اما الياف به‌كاررفته در برازوكا به حدي دقيق و مطابق با استانداردهاي روز است كه تقريبا همه از برازوكا راضي هستند.

توپ جام‌جهاني 22 قطري است اما آنچه وجهه تمايز اين ساخته جديد آديداس با توپ‌هاي ادوار گذشته جام‌جهاني را رقم زده، لايه‌هاي كمتر آن است. طبق قوانين فيزيكي، هر چقدر لايه‌ها كمتر باشد، سطح توپ صاف و صيقلي‌تر خواهد بود. به همين دليل برازوكا با توپ‌هاي قبلي كه از 32 تكه بودند، تفاوت دارد.

تاريخچه توپ‌هاي جام‌جهاني

از وقتي آديداس يعني سال 1970 مسووليت ساخت و معرفي توپ‌هاي جام‌جهاني را برعهده گرفت، شاهد خودنمايي 12 توپ مختلف در 12 دوره جام‌جهاني بوديم. در جام‌جهاني 1970«تل استار» به‌عنوان اولين توپ رسمي ارايه‌شده از سوي آديداس به فيفا، زير پاي اسطوره‌هايي مانند پله، جرزينيو، و... ضربه خورد. البته شركت بزرگ آلماني از هفت سال قبل از اين تاريخ شروع به ساختن توپ فوتبال كرد اما اولين محصول خود را در اولين سال‌هاي رنگي‌شدن تلويزيون به بازار جام‌جهاني فرستاد.

سال 1974، دنياي فوتبال با پديده‌اي به نام «تل استار دورلست» مواجه شد. توپي كه سفيد‌تر از توپ چهارسال قبل به نظر مي‌رسيد، حاشيه‌هاي طلايي‌اش را كمتر و نوار‌هاي مشكي پررنگ‌تر، عمده‌ترين تغيير نسبت به تل استار سال1970 بود. زمان گذشت... سال1978، آرژانتين در تب سياست و درگيري‌هاي سياسي مي‌سوخت اما «تانگو دور لست» بي‌اعتنا به همه اين اتفاقات به نفع داور دسته ماريو كمپس و ميزبان و در نهايت قهرمان، مي‌چرخيد. در جام‌جهاني 1982، تانگو اسپانيا با قابليت ضدآب‌بودن به بازار آمد. هيچ‌كس نمي‌دانست در شب سومين قهرماني ايتاليا در جام‌جهاني با آخرين توپ تمام چرمي تاريخ جام‌جهاني روبه‌رو است. جام‌جهاني 1986، جام مارادونا بود. اين اعجوبه، توپ موسوم به «آزتكا» را با سرعت غيرقابل باوري بين پاها و برخي اوقات دست‌هايش جابه‌جا مي‌كرد؛ نتيجه فناوري به‌كاررفته در توپ، سهل‌الوصول‌بودن ضربه به آن بود.

چهارسال بعد وقتي سه «تنور» معروف از جمله لوچيانو پاواراتي فقيد در مراسم افتتاحيه جام‌جهاني از پيوند فوتبال و موسيقي خواندند، نوبت به هنرنمايي توپي به نام «اترسكو» رسيد. نام توپ برگرفته از يك لغت بومي كهن ايتاليايي به معناي مليت بود. آمريكا در فوتبال، دايره لغات گسترده‌اي نداشت و به همين دليل تصميم گرفت اين فقدان را با به‌كاربردن جديد‌ترين تكنولوژي‌هاي موجود در ساخت توپ جام‌جهاني 1994 (كواسترا) جبران كند. لايه‌هاي پلي‌استر به كار رفته در توپ، ضربه‌زدن را آسان‌تر مي‌كرد. «تري كالر» توپ جام‌جهاني 1998 و «فورنوا» توپ جام‌جهاني 2006 به اندازه جابولاني، دردسرساز نشدند و حالا بايد ديد آنچه معناي غرور برزيلي است، پس از يك‌ماه سر كار گذاشتن جهان، خاطره بزرگ بيستمين فستيوال فوتبال جهان نام مي‌گيرد يا باز هم از يك توپ، تنها سروصدا‌ها و اعتراض‌هايش باقي مي‌ماند.