چالش «فیلم‌های کوتاه» در خان نظارت

انتشار فهرست ۱۰۸ فیلم داستانی راه‌یافته به سی‌وپنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران و حرف‌وحدیث‌ها درباره نقش مستقیم شورای ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی و دفتر نمایش خانگی، مستند و کوتاه سازمان در تعدیل این فهرست و کنار گذاشتن برخی آثارِ پیش‌تر «انتخاب شده از سوی هیات انتخاب جشنواره» از ترکیب نهایی فیلم‌ها، باردیگر بحث «نظارت بر فیلم‌های کوتاه» را در محافل سینمایی داغ کرده است؛ بحثی که تا به اینجا هرچند گلایه‌های پراکنده فعالان سینمای کوتاه را به‌دنبال داشته اما هنوز با واکنشی از سوی مسئولان سازمان سینمایی مواجه نشده است.

فیلم‌های کوتاه برخلاف تولیدات بلند سینمایی، در مرحله پیش از ساخت نیاز به اخذ مجوز ندارند و شاید به همین دلیل کمیت تولیدات و تنوع سوژه‌ها در این حوزه، قابل قیاس با سینمای داستانی نیست. همین مساله هم همواره هرگونه عرضه رسمی آثار کوتاه از حضور جشنواره‌ای گرفته تا پخش از تلویزیون و یا شبکه‌ نمایش خانگی را با ملاحظاتی مواجه کرده است.

جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران به‌واسطه قدمت برگزاری و اعتبار بین‌المللی، یکی از مهمترین فرصت‌ها برای «دیده‌شدن» فیلم‌های کوتاه در مختصات سینمای ایران به حساب می‌آید و شاید به همین دلیل هم علاوه‌بر حساسیت مدیران، فیلمسازان این حوزه نیز همواره حساب ویژه‌ای روی حضور در این رویداد باز می‌کنند. طبق قاعده تعریف شده برای این رویداد هم، هر ساله هیات انتخابی متشکل از سینماگران و نمایندگانی از سازمان‌های ذی‌ربط با انتخاب دبیر جشنواره، اقدام به عیارسنجی فیلم‌های متقاضی حضور در این رویداد (که غالبا کمیت بالایی هم دارند) می‌کنند و پس از اتمام کار هیات انتخاب است که آثار برای اخذ مجوز نمایش به دفتر نمایش خانگی، مستند و کوتاه سازمان سینمایی ارایه می‌شود.

آنچه فرآیند انتخاب فیلم‌های راه‌یافته به سی‌وپنجمین جشنواره فیلم کوتاه تهران را با حاشیه‌ها و اعتراضاتی مواجه کرده است، تعداد بالای فیلم‌های رد شده از سوی شورای نظارت است. بنابر اخبار غیررسمی، بیش از ۱۵ فیلم کوتاه منتخب هیات انتخاب جشنواره با ایراداتی از سوی شورای نظارت مواجه شده و به همین دلیل امکان نمایش در جشنواره را از دست داده‌اند.

انتشار این خبر در محافل سینمایی، واکنش فعالان صنفی سینمای کوتاه را به همراه داشته و دور از انتظار نیست که در روزهای آینده شاهد واکنش رسمی‌تر فعالان صنفی سینمای کوتاه در قبال این حاشیه‌ها باشیم.

هم‌زمان با تلاش فعالان صنفی سینمای کوتاه برای رفع ابهام درباره بخشی از فیلم‌های حذف شده از جشنواره سی‌وپنجم، مسئولان انجمن سینمای جوانان و جشنواره فیلم کوتاه تهران نیز جلسات متعددی را با مسئولان نظارت سازمان سینمایی از ابراهیم داروغه زاده به‌عنوان معاون ارزشیابی و نظارت گرفته تا حسین پارسایی مدیرکل دفتر نمایش خانگی، مستند و کوتاه این سازمان داشته‌اند تا شاید سوءتفاهم‌ها در این زمینه مرتفع شود؛ مذاکراتی که به نظر می‌رسد تاکنون نتیجه قابل ملاحظه‌ای به همراه نداشته ولی برخی شنیده‌های غیررسمی حکایت از رفع مشکل چند فیلم محدود دارد.

استدلال اصلی مسئولان جشنواره فیلم کوتاه تهران و فعالان صنفی این حوزه، تاکید بر لزوم کاهش حساسیت‌ها در زمینه نظارت بر فیلم‌های کوتاه است چه اینکه اولا فیلم‌های راه‌یافته به جشنواره فیلم کوتاه تهران قرار است صرفا در ویترین این رویداد و با مخاطبان محدود و حرفه‌ای سینمای کوتاه نمایش داشته باشند و پذیرش آن‌ها در جشنواره به معنای عرضه عمومی نیست. ثانیاً سینمای کوتاه ایران به‌واسطه همین تنوع نگاه و سوژه‌های جسورانه در سال‌های اخیر موفق به درخشش در میدان‌های جهانی شده و در عین حال حکم پشتوانه‌ای برای سینمای داستانی ایران را پیدا کرده است.

به نظر می‌رسد حواشی به‌وجود آمده برای مجموعه «ممنوعه» در شبکه نمایش خانگی و نیز کارت زردی که به تازگی وزیر ارشاد برای نظارت کم بر عرضه محصولات نمایشی در فضای مجازی دریافت کرد، حساسیت‌های نظارتی در این وزارتخانه و به طور خاص دفتر نمایش خانگی، مستند و کوتاه را افزایش داده و همین افزایش حساسیت‌ها هم دامن‌گیر تولیدات سینمای کوتاه شده و برخی از تولیدات این حوزه را از حضور در جشنواره فیلم کوتاه تهران بازداشته است.

چالش فیلم‌های کوتاه در خان نظارت آن هم در آستانه برگزاری مهمترین رویداد بین‌المللی این حوزه در کشور همچنان ادامه دارد و باید منتظر ماند و دید تا زمان برگزاری این رویداد آیا مذاکرات و پیگیری‌های فعالان صنفی از یک سو و مدیران جشنواره از سوی دیگر می‌تواند باب تازه‌ای را در زمینه «نظارت بر فیلم‌های کوتاه» بگشاید. سینماگران سینمای کوتاه، چشم به راه نتیجه این پیگیره‌ها هستند.