از شایستگان «کتاب سال» تجلیل شد

آئین تجلیل از شایستگان تقدیر سی ‌و چهارمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران عصر دوشنبه (۱ مردادماه) با حضور محسن جوادی، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، حجت الاسلام و المسلمین محمدعلی مهدوی راد، دبیرعلمی جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، احمدعلی حیدری، دبیرعلمی جایزه جهانی کتاب سال، نیکنام حسینی‌پور، مدیرعامل موسسه خانه‌کتاب، سیده فاطمه ذوالقدر، نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، شهین اعوانی، عضو هیئت علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، نجفقلی حبیبی، عضو هیأت امنای مؤسسه خانه کتاب، حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا زائری، هیئت مدیره و مشاور فرهنگی موسسه خانه کتاب، مهدی غزلی، مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان، داریوش رضوانی، مشاور معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، اکبر ایرانی، مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، علی اصغر محمدخانی، هیدت مدیره خانه کتاب و معاون فرهنگی شهرکتاب و جمعی از اهالی فرهنگ و ادب در پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری برگزار شد.

در ابتدای این مراسم، محسن جوادی ضمن خیرمقدم به حضار اظهار کرد: امروز علاوه بر تجلیل از شایستگان تقدیر سی و چهارمین دوره جایزه کتاب سال از سه چهره علمی کشور یاد خواهیم کرد که امیدواریم مشمول رحمت الهی قرار گیرند. سیدمحمدامین قانعی‌راد در حوزه جامعه‌شناسی، محمد‌ تقی‌خانی و حجت‌الاسلام احمد احمدی در جریان داوری جایزه کتاب‌سال کمک‌های شایانی به ما کردند. همچنین در این برنامه از دو ابن‌سیناپژوه تجلیل خواهد شد.

معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان سخنانش از مدیر عامل موسسه خانه‌ کتاب تشکر و ابراز امیدواری کرد تا سال‌های آینده شایستگان تقدیر کتاب ‌سال جمهوری اسلامی ایران بدون تاخیر معرفی و تجلیل شوند.

در ادامه، حجت الاسلام محمدعلی مهدوی راد گفت: ارزش علم، ذاتی است و خداوند به انسان هشدار می‌دهد که علم ارزشی است که هر جا باشد پیش می‌برد. جایگاه جمع حاضر یاری رساندن به دانش و دانش گستری است و از این منظر بسیار با اهمیت و بزرگوار هستند.

وی درباره دانش نیز گفت: خداوند مومنان را به احسان و تقوا، استوار گفتن، استوار اندیشیدن و استوار عمل کردن خوانده است. اندکی ناهنجاری در برایند دانش در جامعه شاهد هستیم. در حال حاضر به لحاظ کمیت در عرصه دانش روند خیلی خوبی داریم اما متأسفانه در احسان و صداق این گونه نیستیم که باید در این باره فکری شود.

دبیر علمی جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: امسال همزمان با تجلیل از برگزیدگان سی‌وچهارمین دوره جایزه کتاب سال از سه عالم نیز قدردانی خواهیم کرد؛ قانعی‌راد، رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران. وی استوار‌اندیش، باریک‌بین، مومن، انقلابی به‌معنای واقعی کلمه بود. سال گذشته هرچند تنی رنجور داشت در جلسات شرکت می‌کرد. همچنین مرحوم تقی‌خانی که از مصادیق کثیرالمعونه و قلیل‌‌المؤنه بود و فراتر از مسئولیت خود برای معرفی محققان، داوران، متفکران، یاری‌های قابل توجهی داشت، تقی‌خانی آرام و بدون دغدغه و ادعا می‌آمد و می رفت.

حجت الاسلام مهدوی راد با اشاره به مرحوم احمد احمدی ادامه داد: نمی‌دانم درباره این شخصیت چه بگویم. حقا و انصافا زبانی به پهنه فلک می‌خواهد تا وصف آن ملک بگوید. اما در ایثار، اخلاص، در معرفت، در زهد و تقوا، بی‌ریایی، با برنامه، منظم و نمونه بود. وی حتی از یک کلمه نمی‌گذشت. مرحوم احمدی حساس، مومن و دردمند بود. این اواخر بسیار دردآلود حرف می زد و خیلی نگران بود.

وی درباره شیوه دریافت آثار و بررسی آن ها در جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، گفت: اکنون حدود ۲ سال است که از موسسات، مراکز علمی، عالمان، مترجمان و محققان دعوت می‌کنیم که آثارشان را خودشان به دبیرخانه ارسال کنند. علاوه براین به برگزیدگان و شایستگان تقدیر ۳۶ دوره گذشته پیام ارسال می‌کنیم تا ما را راهنمایی کنند و ما را از ارزش کتاب ها آگاه کنند. ما حتماً از راهنمایی آن ها سپاsگذاری خواهیم کرد.

دبیر علمی جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران افزود: همچنین بسیار خوشحال می شویم که این بزرگان، اثری که برگزیده می شود، نقد کنند؛ موسسه خانه کتاب اکنون هر دو هفته یکبار به بررسی کتاب‌ها می‌پردازد. می‌خواهم بگویم که هیچ‌کس پسرخاله یا پسرعموی ما نیست. طی ۵ سال گذشته که مسئولیت دبیر جایزه کتاب‌سال را برعهده گرفته‌ام یک‌بار هم درباره کتابی به من توصیه نشده است.

حجت الاسلام و المسلمین مهدوی راد ادامه داد: آنچه ما انجام دادیم برای علم و پژوهش بوده است. اگر هم دو یا سه مورد به دید عزیزان آن جور بوده، واقعاً نبوده. ما مسیر علم را داریم البته اشتباه هم داریم.

در ادامه این مراسم، عبدالرسول خیراندیش درباره کتاب خود با عنوان «فارسیان در برابر مغولان» که از سوی انتشارات آبادبوم منتشر شده و در این دوره از جایزه کتاب سال، اثر «شایسته تقدیر» شناخته شد، گفت: در حوزه تاریخ نگاری محلی آثار زیادی وجود دارد اما به اعتقاد من در بعضی از آنها نقص وجود دارد.

وی عنوان کرد: در این پژوهش نشان داده شده است که مغولان بیش از شمشیر، به نیروی قلم، یعنی از طریق تحولات دیوانی و حقوقی به اهداف خود برای بهره‌برداری اقتصادی از فارس دست یافتند؛ در مقابل فارسیان نیز با شمشیر و قلم مقابله نمودند و سرانجام این رویارویی به عرصۀ سیاست و فرهنگ کشیده شد که پیروز آن فارسیان بودند.

خیراندیش افزود: تا پیش از این چنین پنداشته می شد که دولتمردان و مردم فارس در برابر هجوم ویرانگر مغولان سرِ تسلیم فرو آوردند، اما در این پژوهش با روشن کردن پیچیدگی های تحولات تاریخی سده‌های ششم تا هشتم خلاف این قول و نادرستی این پندار را به اثبات رسیده است.

محمدرضا یوسفی، از دیگر شایستگان تقدیر سی و چهارمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران اظهار کرد: متأسفانه ادبیات کودک در ایران بیمار است؛ خیلی دردناک است وقتی من با ناشرم درباره شاهنامه صحبت می‌کنم بلافاصله صحبت دلار می‌شود. دردناک تر تیراژ رو به نزول کتاب کودک در ایران است. ادبیات یک مملکت منوط به ادبیات کودک آن است. جهان از طرف دیگر، وضعیت نابسامان شمارگان کتاب‌های کودک و نوجوان تأسف بار است.

وی بیان کرد: ادبیات مملکت منوط به ادبیات کودک است. من مدیران فرهنگی را کم می‌بینم یا می‌توانم بگویم اصلا نمی‌بینم. از این فرصت می‌خواهم استفاده کنم تا این حرف را به گوش آنها برسانم. ادبیات یک مملکت اساسا منوط به ادبیات کودک است. جامعه ای که حقوق کودک را نشناسد، جامعه پیشرفته محسوب نمی شود. من به کشورهای مختلفی سفر کرده‌ام. از سوئد و آلمان حرف نمی‌زنم. از تاجیکستان و ارمنستان حرف می‌زنم. ارمنستان کشور بسیار فقیری است اما متون ادبی گروه سنی الف، ب و ج از کشور ما به مراتب بهتر است یا تاجیکستان ادبیات فولکلوریک دارند اما کشور ما چنین نیست. این درحالی است که ما در فولکلوریک پیشینه‌ای ۱۵ هزار ساله داریم.

یوسفی ضمن تأکید بر این نکته که فرهنگ غنی ایران زمین به یاری نیاز دارد، بیان کرد: کم کشوری همچون ایران است که چنین متون کهن غنی داشته باشد. امیدوارم رویکرد کارشناسان و نقادان این سرزمین، بازآفرینی باشد و اگر هم می‌خواهد جایزه ای تعلق بگیرد، به بازآفرینی داده شود. بازآفرینی یعنی به روز شدن تمام متون، یعنی ادبیات معاصر. بازآفرینی یعنی رگ فرهنگ امروز ایران.

در ادامه این مراسم، نصرت الله موسویان یادداشتی از استاد گوتاس به مناسبت برگزاری نخستین دوره جایزه ابن سینا پژوهی قرائت کرد. در این یادداشت ضمن توضیح اهداف جایزه ابن سینا پژوهی، به دو آفت این حوزه اشاره شده بود که بخش هایی از آن عبارتند از «ابن سینا پژوهی در میان پژوهش‌ها مغفول مانده است و دچار نوعی ایدئولوژی زدگی و ملی‌گرایی شده است. هر دو این آفت مانع پژوهش درباره ابن سینا شده‌اند. نکته دیگر اینکه در این یادداشت به پیدا کردن زبانی که دوباره بتوانیم ابن سینا را بازآفرینی کنیم، اشاره شده است.»

در این مراسم از دو پیشکسوت اهل قلم دکتر منیژه رهبر و دکتر توفیق سبحانی قدردانی شد. همچنین از خانواده‌های درگذشتگان اهل قلم، خانواده زنده‌یاد حجت‌الاسلام احمد احمدی، خانواده زنده‌یاد محمدامین قانعی راد و خانواده زنده‌یاد محمدتقی خانی تجلیل شد.

در بخش دیگر این مراسم، از شایستگان تقدیر سی و چهارمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در رشته‌های کلیات و علوم انسانی و رشته‌های فنی، علوم محض، گروه کودک و...تقدیر شد و در نهایت اسامی شایستگان تقدیر نخستین دوره جایزه ابن سینا پژوهی اعلام و جوایز آنها ارائه شد.