عروسک با اثر بخشی گیاهان دارویی

مژده دانش پژوه که پنج سالی می‌شود به ساخت عروسک روی آورده است، درباره عروسک باجی به ایسنا، بیان می‌کند: مقدار زیادی گل محمدی داشتیم و تصمیم گرفتیم آن را به دوستان دیگرمان هدیه کنیم به همین دلیل کیسه‌هایی دوختیم و آن‌ها را پر از گل کردیم، بعدها این کیسه‌ها تبدیل به عروسک باجی شد.

او ادامه می‌دهد: قصد ما از ساخت باجی معرفی گیاهان داروئی و سنتی به بچه‌ها بود اما بعدها که فکر استفاده کودکان نابینا از این عروسک‌ها به ذهنمان رسید، تغییراتی در آن ایجاد کردیم تا آنها نیز بتوانند از این عروسک‌ها استفاده کنند. به همین دلیل اِلمان‌های صورت‌شان را برجسته‌تر کردیم تا نابینایان بتوانند با حس لامسه صورت عروسک را لمس کنند. از طرفی برای آنها زنگوله گذاشتیم که صدا هم داشته باشد. البته در این ایده موزه عروسک و فرهنگ ایران نیز نقش اساسی را داشت.

تیم سه نفره‌ این کار که شامل مژده دانش پژوه، هنگامه حکیمیان و نرگس تیموری‌فر می‌شود، عروسک‌های دیگری از جمله «خاتون چهارشنبه» و «چله زری» را هم ساخته‌اند و حالا روی قصه‌های اقوام که در مناطق مختلف فراموش شده‌اند، کار می‌کنند و درباره آن قصه‌ها، عروسک می‌سازند.

او ادامه می‌دهد: برای مثال عروسک چهارشنبه خاتون را با روایت قصه چهارشنبه سوری منطقه گیلان شروع کردیم و در حال حاضر نیز روی عروسک کردی «شاماران» کار می‌کنیم که قرار بود در خردادماه رونمایی شود اما به دلایلی و مشکلات اعضای گروه این اتفاق با تاخیر انجام می‌شود. به احتمال زیاد در مراسم رونمایی از «شاماران» عروسک باجی کردی هم عرضه خواهیم کرد.

دانش پژوه با بیان اینکه چهره‌ باجی‌ها را به شکل زنان قاجار طراحی کردیم، اضافه می‌کند: نمونه‌های سوزن دوزی‌هایی از مادربزرگم که قدیمی هستند، به من ارث رسیده که امروزه کمتر به همان شکل دوخته می‌شود. من و گروهمان نیز از طرح آن سوزن‌دوزی‌ها در عروسک باجی استفاده کردیم.

این طراح و سازنده عروسک می‌گوید: دوره‌ای عروسک باجی جنوبی و کردی نیز با داروهای گیاهی همان منطقه درست کردیم که عروسک باجی جنوبی در جشنواره ایده‌های نو کانون پرورش فکری کودک و نوجوان جایزه گرفت و تقدیر شد.

او که طراحی پارچه و لباس نیز خوانده و با لباس اقوام مناطق مختلف آشنایی دارد، بیان می‌کند: برای مثال باجی جنوبی بُرقِع دارد و در لباس‌هایش از پارچه‌های زری استفاده می‌کنیم زیرا به دلیل آنکه عروسک‌های باجی دست و پا ندارند، نمی‌توان به صورت کامل از لباس اقوام آن منطقه استفاده کرد. همچنین برای باجی‌های کردی نیز از سربندهای زنان کرد استفاده کردیم.

دانش‌پژوه با بیان اینکه عروسک‌های باجی ساده هستند، اعلام می‌کند: ما خوشحال می‌شویم که بچه‌ها به سمت درست کردن این عروسک‌ها پیش بروند. در موزه عروسک و فرهنگ ایران برای کودک و نوجوان کارگاه‌های متفاوتی ساخت عروسک‌ برگزار می‌شود و به نظرم این بخش جذابیت بسیاری دارد. اگر بتوانیم کاری کنیم که بچه‌ها در طول روز وقتی هم برای انجام کار دستی بگذارند، کار مثبتی انجام داده‌ایم.

این طراح و سازنده عروسک با اعلام اینکه ما بخشی از دوران کودکی‌مان را در خانواده‌های پرجمعیت با پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها می‌گذراندیم، بیان می‌کند:‌ ما در چنین فضایی با گیاهان معطر و دارویی آشنا شدیم اما بچه‌های این نسل از آن فضا دور هستند. برای ما مهم است که بچه‌ها بوهای مختلف را بشناسند و بتوانند تفاوت بوی گیاهان معطر را تشخیص دهند.

او درباره عرضه قصه‌هایی که با عروسک‌ها روایت می‌شوند، توضیح می‌دهد: خیلی دوست داریم همراه عروسک‌ها کتاب هم داشته باشیم اما عملا به انجام چنین کاری نرسیدیم. من تصویرگری کتاب کودک را هم انجام داده‌ام و هدف‌ تیم ما این است که همراه عروسک‌ها کتابی از قصه‌های آنها را هم عرضه کنیم.

گرچه این تیم سه نفره، عروسک‌های باجی و چهارشنبه خاتون را ثبت کرده‌اند و این روزها آنها را دیگر تولید نمی‌کنند اما تمرکزشان را روی قصه‌ها گذاشته‌اند.