مخزن سوله‌ای برای سنگ‌افراشته‌های چهار هزارساله اردبیل

منطقه باستانی و تاریخی معروف به "شهریری" با مساحتی بیش از 400 هکتار در شمال غربی روستای "پیرازمیان" در 31 کیلومتری شرق شهرستان مشگین‌شهر و در کنار رود "قره سو" قرار گرفته، منطقه‌ای تاریخی با سه بخش "دژ نظامی"، "معبد" و "قوشا تپه" که کاوش‌های حدود 15 سال گذشته‌اش، نام این منطقه را سر زبان‌ها انداخت، اما هنوز برنامه‌ی دقیقی برای ساماندهی و توجه به این محوطه‌ی تاریخی، به خصوص سنگ‌نوشته‌های چهار هزار ساله‌اش در دست نیست.

تا امروز که به نظر می‌رسد بعد از اعتراض‌ها و بروز برخی حساسیت‌ها نسبت به سرنوشت این محوطه‌ی تاریخی، میراث‌فرهنگی به فکر راه چاره‌ای برای حفاظت از این محوطه‌ی تاریخی و به خصوص سنگ افراشته‌هاست، که خبرهای نامعتبری در مورد تخریب حدود 80 درصدی آن‌ها منتشر شده‌اند.

کریم حاجی‌زاده، مدیرمیراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل با بیان این‌که سوله‌ای به صورت موقت اجرا می‌شود تا سنگ‌های باستانی منطقه "پیرازمیان" حفاظت شوند، ‌ادامه داد: سنگ افراشته‌های این منطقه از سنگ‌های طبیعی ساخته شده‌اند و قبل از اکتشاف و بیرون کشیدن از دل خاک در فضای آزاد نگهداری می‌شدند.

او با تاکید بر این‌که نگهداری سنگ افراشته‌ها در فضای آزاد از نظر فنی آسیبی به این سنگ‌های تاریخی وارد نمی‌کند، افزود: با توجه به نوع کاربری این سنگ‌ها، نگهداری آن‌ها در گذشته در فضای آزاد انجام می‌شد، اما در حال حاضر سوله‌ای موقت برای نگهداری از این آثار تاریخی اجرا می‌شود.

وی با بیان این‌که پس از پایان فصل زمستان پیمانکاری به منظور اجرای این طرح انتخاب می‌شود، ادامه داد: هر چند محدودیت ضوابط در اجرای سوله وجود دارد اما با هدف نگهداری موقت و پاسخ به برخی حساسیت‌ها این طرح را عملیاتی می‌کنیم.

او با تاکید براین‌که منطقه "یری" نیازمند مطالعه بیشتر وتبدیل به سایت موزه است، بیان کرد: انجام مطالعات و تبدیل این فضا به سایت موزه هزینه قابل توجهی نیاز دارد که امیدواریم در سال‌های آینده این هزینه به دلیل اهمیت منطقه تامین شود.

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل با اشاره به مواجه شدن دولت با کمبود منابع مالی، ادامه داد: صرفاهزینه مرمت و نگهداری اضطراری برای این سنگ افراشته‌ها تامین می‌شود، اما باید در آینده برای تبدیل "پیرازمیان" به سایت موزه اقدامات مورد نیاز انجام شود.

به گفته‌ی او، در حال حاضر نیز با وجود محدودیت‌های مالی، نگهداری از این منطقه ی باستانی با همه‌ی توان انجام می‌شود.

برخی باستان‌شناسان تاریخ سه هزار و 500 ساله و برخی قدمتی هفت هزار ساله را به منطقه‌ی "شهریری" نسبت می‌دهند. از سوی دیگر برخی معتقدند پیچیدگی‌های یک تمدن کهن در این منطقه وجود دارد و گروهی "پیرازمیان" را یک رصدخانه در دوران باستان و زمانی که اولین ساکنان این منطقه سکونت داشته‌اند، می‌دانند. هر چند در سال‌های گذشته برخی کاوش‌های باستان‌شناسی در این منطقه انجام شده‌اند.

مهر امسال، مدیر کل میراث فرهنگی استان اردبیل خبر داده بود، «بعد از احداث سوله‌ی موقت برای این سنگ‌افراشته‌ها، مرمت سنگ‌ها آغاز می‌شود.»

منطقه "یری" وسیع‌ترین منطقه‌ی تاریخی استان اردبیل و یکی از بااهمیت‌ترین مناطق پیش از تاریخ شمال غرب ایران است که شهریور 1310 به شماره 6162 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید، اما به دلیل نبود حفاظت درست از این سنگ‌نوشته در زمستان سال ۸۶، شبکه خبر صدا و سیما در زیرنویس برنامه‌های خبری خود در روز اول بهمن آن سال اعلام کرد که 80 درصد از آثار تاریخی منطقه "یری" از بین رفته‌اند.