قاعده طلایی اخلاق را در فضای مجازی رعایت کنیم

حجت‌ الاسلام جلال نوری روز یکشنبه با استناد به روایتی از امیرمومنان علی علیه السلام که می فرماید «آنچه را برای خود نمی پسندی، برای دیگران نیز نپسند» به خبرنگار معارف ایرنا گفت: یک اصل اخلاقی از این روایت استنباط می‌شود که به آن قاعده طلایی اخلاق می گویند، یعنی ما باید خودمان را به جای دیگران بگذاریم و اگر راضی بودیم همان اتفاقی که برای دیگران می افتد، برای ما هم رقم بخورد، آنگاه به این قاعده عمل کرده ایم.
وی با اشاره به برخی بداخلاقی هایی که در فضای مجازی رخ می دهد، اظهار داشت: هر انسانی دوست دارد احترام و جایگاه هویتی و شخصیتش حفظ شود و بر این اساس، به‌ طور طبیعی انسان دوست ندارد عکس‌ها و مسائل خصوصیِ زندگی‌اش در فضای عمومی پخش و منتشر شود و به همین دلیل است که امانت‌داری، رازداری و افشا نکردنِ اسرار دیگران جزء وظایف اخلاقی ما است.
این کارشناس رسانه افزود: با توجه به اینکه فضای مجازی یک فضای غیر امن است و یک مطلب یا تصویر به سرعت و در گستره ای وسیع توزیع می‌شود، باید از خودمان بپرسیم اگر می‌خواهیم چیزی را منتشر کنیم آیا به موجبِ آن، اسرار دیگران نیز افشا خواهد شد یا خیر.
وی درباره انتشار تصویر زنان بدون حجاب در فضای مجازی گفت: باید توجه داشته باشیم که آیا براساس آموزه‌های اخلاقی اجازه داریم عکس یا مطلبی را که حاوی محتوایی خصوصی همچون تصویر بی‌حجاب برخی خانم‌هاست، منتشر کنیم یا نه؟
نوری افزود: اگر این عکس، تصویر خصوصی چهره‌ ای سرشناس باشد، جدا از زیر پا گذاشتن اصول اخلاقی، به حیثیت اجتماعی او نیز آسیب وارد می کنیم، چون افراد جامعه نسبت به یک چهره مشهور ذهنیت و تصوری دارند و ما با انتشار تصویر خصوصی آن فرد سرشناس، به آبرو، اعتبار و حیثیت اجتماعی او لطمه می‌زنیم و در واقع وارد حریم خصوصی او می‌شویم.
این پژوهشگر مذهبی تاکید کرد: هر عکسی یک پیام دارد و هنگامی که در تعریف از فردی، عکسی از او منتشر می‌کنیم که مثلاً در حال کمک به یک نیازمند یا فقیر است، انتشار آن پیامد مثبتی دارد و موجب اعتبار و وجاهت بیشتر فردِ صاحبِ عکس می‌شود اما برخلاف آن، یک عکس نیز می‌تواند موجب ترویج بداخلاقی، بی‌حجابی، حریم‌شکنی و تجاوز به حریم خصوصی ‌شود.

** فرهنگ علوی و عاشورایی مردم ایران، نماد عدالت و حق طلبی آنهاست
وی فرهنگ علوی و عاشورایی مردم ایران را نماد عدالت و حق طلبی دانست و گفت: وقتی فرهنگ اصیل ایرانیِ ما از چند هزار سال پیش بر حیا و عفت تأکید داشته و اسلام نیز به ‌طور مضاعف بر این موضوع تأکید کرده، دیگر نمی توانیم به خودمان اجازه دهیم که وارد حریم‌های خصوصی افراد شویم.
نوری درباره تمایل برخی چهره‌های هنری یا ورزشی برای انتشار عمومی عکس‌های خصوصی و خانوادگی شان گفت: شخصیت‌های هنری و ورزشی به واسطه اینکه ماهیت شغلیشان با میزان شهرتشان به هم گره خورده است، شرایطی متفاوت نسبت به افراد عادی یا حتی شخصیت‌های سیاسی و اجتماعی جامعه دارند.
وی افزود: چه بسا نوع درآمد چهره‌های سینمایی، موسیقایی، ورزشی و هنری به میزان شهرت آنان مرتبط است، بنابراین انتشار عکس های آنان توسط خودشان خلاف عرف نیست و در همه جای دنیا نیز این مساله مرسوم است و اصل آن خلاف اخلاق و عرف نیست اما تا جایی بی اشکال است که به عرف و هنجار عمومی و اخلاقی جامعه آسیب نرساند.
این کارشناس مذهبی اضافه کرد: اگر یک چهره سرشناس هنری، عکس‌های نامزدی خود را منتشر کند و هزاران زوج جوان نیز آن‌ها را ببینند و الگوبرداری کنند و آنان نیز بخواهند عکس‌های خصوصی مراسم نامزدی خود را منتشر کنند و این مساله باب شود، قطعا در آینده شاهد شکستن قبح بسیاری از مسائل و ترویج روابط نادرست بین محرم و نامحرم خواهیم بود که در نتیجه آن ارزش‌های اخلاقی در جامعه ‌رنگ می بازد.
وی افزود: بنابراین به همان‌ اندازه که انتشار عکس سیگار یا قلیان کشیدن چهره‌های محبوب هنری و ورزشی به سبب الگوسازی و تأثیرگذاری این شخصیت‌ها بر جامعه، نادرست است، انتشار عمومی عکس‌های خصوصی آنان در فضای مجازی عمومی نیز نادرست خواهد بود، چون شاید این مساله برای یک چهره هنری سرشناس اهمیت نداشته باشد ولی اگر مردم از این کار الگو بگیرند و عکس‌های خصوصی خود را در فضای مجازی منتشر کنند، این کار با توجه به قومیت‌ها و فرهنگ‌های مختلفی که در جامعه ما وجود دارد، می‌تواند تبعات فراوانی داشته باشد و اتفاق‌های خانوادگی و اجتماعی ناگواری را رقم بزند.
نوری افزود: جامعه ایرانی به دلیل اینکه با شیب تندی از سنت به مدرنیته وارد شده است، عطش ویژه‌ ای به جاذبه‌های بصری دنیای دیجیتال دارد و ما بی‌آنکه از سواد و فرهنگِ این فناوری دیجیتال آگاه باشیم، در حال استفاده از آن هستیم.
وی همچنین گفت: دیدن فیلم و عکس جراحی قلب باز و یا کالبد شکافی مرده حرام نیست، اما چون انتشار این عکس، قبیح و مشمئزکننده است، کمتر فردی پیدا می‌شود که آن را در فضای عمومی منتشر کند، بنابراین به همان اندازه که چنین عکس‌هایی در ظاهر چندش‌آور است، به همان اندازه هم انتشار عکس خصوصی یک خانم یا آقا می‌تواند قبیح باشد، زیرا حریم عمومی جامعه را نقض می‌کند و می‌تواند موجب جریحه‌دار شدن افکار عمومی شود.
این کارشناس رسانه درباره مسئولیت چهره‌های سرشناس در قبال جامعه و فرهنگ آن گفت: از این رو باید پرسید آیا یک چهره سرشناس فرهنگی، هنری، ورزشی یا حتی سیاسی اجازه دارد هر عکسی از خود را در فضای مجازی منتشر کند که حریم حیا و عفتِ جامعه را بشکند؟
وی افزود: در پاسخ به این پرسش باید بگویم در هیچ قانونی حرمتی برای راه رفتن با پیژامه یا شلوارک در انظار عمومی در نظر گرفته نشده، یعنی این کار غیرقانونی محسوب نمی شود اما با وجود این بسیاری از افراد به خودشان اجازه نمی‌دهند با چنین ظاهری به خیابان بیایند و حریم عمومی را نقض کنند، زیرا حریم عمومی دارای عفت و حیای خاصی است.
این کارشناس رسانه تصریح کرد: وقتی ما صفحه‌ ای در فضای مجازی ایجاد و هزاران عکس را در آن منتشر می‌کنیم که شاید چند ده هزار نفر آن را ببینند، باید از خودمان بپرسیم که عکس‌ها و مطالبی که از خودمان منتشر می‌کنیم، آیا قوانین اجتماعی و هنجارهای عرفی و اخلاقیِ جامعه را نقض می‌کند یا خیر.