فرود «معمای شاه» روی باند دهه فجر

طبیعی است که به عنوان نمونه درباره برخی از ماجراهای مربوط به کودتای 28 مرداد اجماعی در میان بازماندگان و تاریخ‌نویسان و تحلیلگران وجود ندارد و ورود یک فیلمساز جوان برای تولید یک مجموعه تلویزیونی درباره دوره‌ای چنین ملتهب به خودی خود اقدامی شجاعانه محسوب می‌شود. محمدرضا ورزی در مجموعه معمای شاه کوشیده روایت‌های مختلف از افراد متفاوت را کنار هم بگذارد و در نهایت روایتی را ارائه دهد که بیشترین قرابت با واقعیت تاریخی را داشته باشد. تلاشی که البته رسیدن به آن بسیار سخت، پیچیده و طاقت‌فرساست، اما ورزی تا حدودی سربلند از آن بیرون آمده است. 
   
پیش‌فرض‌هایی که راه نقد منصفانه را سد می‌کند
فارغ از برخی انتقادهای ریز و درشت به مجموعه معمای شاه که باید مسئله‌ای طبیعی قلمداد شود و بی‌تردید می‌تواند شامل هر اثر تلویزیونی شود، سریال معمای شاه اثر قابل دفاعی است. هیچ اثر هنری را نمی‌توان بی‌عیب و نقص قلمداد کرد و تمام آثار هنری شامل نقاط ضعف و قوت بیشمار هستند و معمای شاه نیز از این قاعده مستثنا نیست. با اینکه کارگردان کوشیده روایتی متعادل و بدون اغراق از شرایط سیاسی و اجتماعی بخشی از دوران معاصر ایران ارائه دهد با این‌حال عده‌ای که اساساً با عینک بدبینی و با پیش‌فرض‌هایی که ناشی از گرایشات فکری شخصی است، به مسائل نگاه می‌کنند و از همان ابتدای پخش حمله به این سریال را کلید زدند. با کمال تعجب حمله به معمای شاه در زمان پیش‌تولید این سریال نیز قابل مشاهده بود؛ مواضعی که چندان کارشناسانه و دلسوزانه بیان نمی‌شد. گویا عده‌ای با کارگردان مشکل شخصی داشتند و تصمیم به تسویه‌حساب با او گرفته بودند و برخی نیز گویی ارائه روایتی صادقانه از این دوران تاریخی را ناممکن قلمداد می‌کردند. 

دمیدن بر اینکه سریال معمای شاه مخاطب ندارد، اصلی‌ترین خط خبری بود که در طول پخش این سریال مرتب از سوی برخی رسانه‌های بیگانه چون بی بی سی فارسی با هدف‌گذاری مشخص مطرح می‌شد و متأسفانه تعدادی از رسانه‌های داخلی نیز این خط خبری را تکمیل می‌کردند. این خبرسازی‌ها در حالی انجام می‌شد که سریال معمای شاه بر خلاف ذائقه مخاطب امروزی به شکل هفته‌ای پخش می‌شد و با این‌حال مردم سریال را دنبال می‌کردند. شکلی از پخش سریال که تقریباً در جهان منسوخ شده و مردم سال‌هاست که عادت به پیگیری سریال‌ها به صورت شبانه دارند، اما بخش عمده‌ای از مردم نسبت به دیدن سریال معمای شاه رغبت نشان می‌دادند. 

از مؤلفه‌هایی چون شخصیت‌پردازی بدون اغراق، گریم حرفه‌ای، بازی‌های نسبتاً خوب و روایت واقع‌بینانه در سریال معمای شاه می‌توان به عنوان عواملی یاد کرد که باعث شده‌اند مخاطب به این سریال اقبال نشان بدهد. به عنوان نمونه شخصیت‌پردازی کاراکتر شاه در سریال معمای شاه بسیار هوشمندانه انجام شده است. به طوری که مخاطب با کاراکتری اغراق شده به منظور حقنه برخی صفات منفی مواجه نیست و در جریان روایت و داستان متوجه برخی وجوه منفی شخصیت محمدرضا شاه می‌شود و این رویکرد به باورپذیری کاراکتر شاه کمک کرده است. 
   
بازپخش سریال از قسمت اول
مجموعه تلویزیونی معمای شاه از 24 مهرماه هر شب به جز پنج‌شنبه و جمعه از شبکه اول در حال بازپخش است. معمای شاه در 75 قسمت تنظیم شده و تا به حال 41 قسمت از آن روی آنتن رفته و می‌توان گفت یک سوم آن باقی مانده است. میرباقری تصمیم برای پخش هر شبی سریال معمای شاه را ناشی از جذب بیشتر مخاطب عنوان کرده است؛ تصمیمی که منطقی به نظر می‌رسد. پخش هر شب این سریال به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده تا قسمت‌های پایانی که مربوط به پیروزی انقلاب اسلامی است، مصادف با دهه فجر روی آنتن برود.