دو شرط حاتمی کیا برای ساخت فیلم

به گزارش پارس به نقل از ایسنا، مهدی کریمی آثار شاخصی را در سینمایی ایران تهیه کرده که از میان آنها می توان به « مهر مادری» ، « رنگ خدا» ، « آژانس شیشه ای» ، « اشکان، انگشتر متبرک و چند داستان دیگر» و « پاداش» اشاره کرد.  
 
این روزها فیلم « چ» درحال اکران است، فیلمی که مهدی کریمی در پیش تولید و بخشی از فیلمبرداری آن به عنوان تهیه کننده نامش مطرح شد اما در میانه فیلمبرداری به دلیل یک مشکل شخصی نتوانست ادامه فعالیت بدهد و این روزها که فیلم « چ» اکران شده است می گوید: « خوشحالم بعد از گذشت سی سال فیلمی با محوریت « چمران» ساخته شد. خیلی دوست داشتم فیلم ابراهیم ساخته شود و خوشحالم بخشی از آن آدم هایی که چند سال اخیر حاتمی کیا را زیر سوال برده بودند الان او را بغل می کنند و دوست دارند و دوست دارم این قضیه ادامه پیدا کند و بفهمیم رفتار افراطی نداشته باشیم. »  

 
گزینه ها برای بازی نقش چمران چه کسانی بودند؟    
 
او درباره روند انتخاب بازیگر نقش شهید چمران یادآور شد: « اسامی بازیگران مختلفی برای نقش چمران مطرح شد و حتی تست هایی هم زدیم. اوایل خرداد ۹۰ در یکی از جلسات فریبرز عرب نیا را پیشنهاد دادم و قرار شد ایشان بیایند تا از نظر شباهت چهره تست گریم بشوند که خیلی خوب با محبتی که ایشان داشت قضیه شکل گرفت. تنها بحث سفر از پیش تعیین شده ایشان بود اما چون گزینه دیگری نداشتیم و می خواستیم به تایم فیلمبرداری هم لطمه نخورد موافقت کردیم. یکی از گزینه های دیگر پرویز پرستویی بود که ۱۵ روز منتظر بودیم تا جواب دهد که در نهایت گفت به دلیل روحی شرایط کار طولانی را ندارم. رضا عطاران هم پیشنهادی بود که حتی بعد از گذشت چهل روز از فیلمبرداری با ایشان صحبت کردند. »  
 
آغاز تحقیقات میدانی درباره چمران از اوایل دهه ۸۰  
 
کریمی آغاز تحقیقات میدانی چمران را مربوط به اوایل دهه ۸۰ دانست و گفت: « با توجه به علاقه مندی آقای حاتمی کیا ایشان بحثی را مطرح کرده بودند که با حضور آقای کاسه ساز طرح تحقیقات سریال شهید چمران برای شبکه یک شکل گرفت. چند سالی طول کشید و مراحل تحقیق طی شد. از تولد تا شهادت شهید چمران باید کنکاش می شد و در کنار این ها یک بحث مستندسازی هم برای شبکه یک از مراحل تحقیق داشتیم که در نهایت طرح سریال نوشته و تحویل شبکه شد.  

وی افزود: با توجه به این دوره تحقیقاتی که به بررسی و رسیدن به زندگی کامل شهید چمران منجر شد، سال ۸۷ آقای حاتمی کیا به من گفتند شاید تنها بتوانم یک فیلم سینمایی درباره شهید چمران بسازم و نمی توانم این سریال را بسازم. به هر حال صداوسیما ملاحظاتی دارد و در نهایت باید از مقاطع ایی از زندگی شهید چمران عبور می کردیم و کار یک اثر ناقص می شد و حق مطلب را در خصوص این قهرمان ملی ادا نمی کرد. در نهایت قراردادی بین من و حاتمی کیا برای نگارش فیلمنامه سینمایی بسته شد.  

حاتمی کیا پاوه را به لحاظ اینکه تعریف کلی از زندگی چمران در آن دیده می شود به عنوان یکی از مقاطع زندگی ایشان انتخاب کرد.  
 
کریمی با بیان اینکه تحقیقات مفصلی برای این کار شد خاطرنشان کرد: سفرهایی هم به لبنان داشتیم. وقتی به سمت شخصیت های ملی مان می رویم می بینیم قیم های زیادی دارند، به همین علت، کار حساسیت زیادی می طلبید و خوشبختانه با حضور حاتمی کیا مرحله تحقیقات به خوبی انجام شد. به خاطر همین حساسیت ها تصمیم به ساخت یک فیلم سینمایی گرفتیم و حاتمی کیا پاوه را به لحاظ اینکه تعریف کلی از زندگی چمران در آن دیده می شود به عنوان یکی از مقاطع زندگی ایشان انتخاب کرد.  
 
او یادآور شد: ما سعی کردیم از زوایای مختلف هم اطلاعات اولیه را جمع کنیم از اهالی پاوه تا مسئولین و مورخین و با مجموعه این برآیندها قصه شکل گرفته است. اگر ادعایی هم از سوی دیگران مطرح می شود با اسناد و مدارک کاملا می توان دفاع کرد. بستر فیلم دو روز مرداد ۵۸ و آزادسازی پاوه است که تحقیقات کاملی حتی از مردم آن زمان پاوه کردیم. حتی کاست هم به ما دادند که صدای درگیری ها را ضبط کرده بودند و یا فرمانده پاسگاهی که تا آخرین لحظه آنجا بوده توضیحات کاملی داد. به هر حال وقتی ۳۰ سال می گذرد طبیعی است ذهن هم همه چیز را مو به مو یادآوری نکند.  

حاتمی کیا دو شرط داشت اینکه از بیت المال هزینه می کنیم دقت داشته باشیم و دیگر فیلمنامه بدون اعمال نظری ساخته شود 

این تهیه کننده سینما خاطرنشان کرد: به طور مثال الان درباره عملیات بیت المقدس بیشترین منابع مکتوب و تصویری وجود دارد اما باز تفسیرهای مختلفی وجود دارد چه برسد به ماجرای پاوه که مرداد ۵۸ بود. برادر شهید چمران تعریف می کرد خیلی ها مراجعه می کنند و می گویند موقع جنگ های نامنظم در گروه شهید چمران بودیم بعد می فهمیم اصلا شهید چمران آنجا نبوده است.  
 
کریمی یادآور شد: در شروع فیلم حاتمی کیا دو شرط داشت یکی اینکه از بیت المال هزینه می کنیم باید دقت داشته باشیم و دیگر فیلمنامه بدون اعمال نظری ساخته شود که الان هم کاملا فیلمنامه ایشان ساخته شده است.  
 
او با اشاره به روزهای ابتدایی فیلمبرداری گفت: ما اوایل تیر ۹۱ برای تولید فیلم به پاوه رفتیم. ۷ تیرماه عقیدتی سیاسی ارتش نامه ای زدند و مواردی را گفتند که جلساتی گذاشتیم و صحبت کردیم. مثلا می گفتند تیمسار فلاحی نمی توانسته تنها رفته باشد در حالی که دقیقا به همین شکل بوده است یا فلان فرماندهان هوا نیروز بوده اند که در تحقیقات مان به چنین چیزی نرسیدیم.  

نمی دانم با این خش و خط انداختن چه چیز زنده می شود؟    
 
مطالبی که بعضا بعضی از دوستان می گویند بخشی اصلا به آن تاریخ نمی خورد و ممکن است آن دو روز در جای دیگری از کردستان بوده باشند. ما در مسیر تحقیقات و نگارش این کار که حدود ۶ سال طول کشید، زندگی کردیم.  
 
تهیه کننده « آژانس شیشه ای» تصریح کرد: الان با همه دلسوزی و صداقتی که راویان تاریخ سعی کردند داشته باشند باز دچار اختلاف هستیم. بهتر است وقتی یک واقعه تاریخی به تصویر کشیده می شود بیش از آنکه دنبال اندک اختلافی در جزئیات باشیم به کلیات توجه کنیم و اگر به نفع آن جریان است از آن بهره ببریم. این کار ساخته شده الان، با این خط و خش انداختن ها نمی دانم چه زنده می شود! ما فیلم سینمایی می بینیم و ماجرایی که درام در آن نقش اساسی دارد.  
 
این تهیه کننده با انتقاد از مطالبی که از سوی برخی افراد مطرح می شود گفت: مطالبی که بعضا بعضی از دوستان می گویند بخشی اصلا به آن تاریخ نمی خورد و ممکن است آن دو روز در جای دیگری از کردستان بوده باشند. ما در مسیر تحقیقات و نگارش این کار که حدود ۶ سال طول کشید، زندگی کردیم. خود حاتمی کیا مراحل مختلف تحقیق را حضور داشته و کاملا نظارت کرده است و با آدم های مختلف ساعت ها گفت وگو کرده است و تا به بلوغ کاملی نرسید تصمیم به ساخت این فیلم را نگرفت. تمام مراحل هم مستندسازی شده است.  
 
بیشترین لطف را در راه ساخت فیلم مهندس چمران کردند  
 
« چ» نقطه آغازی بر چمران است و این گونه نیست که دیگر نتوان درباره این شهید کار کرد.   بیشترین لطف را در راه ساخت این فیلم مهندس چمران کرد و دست ما را باز گذاشت و خوشبختانه نتیجه کار هم نشان می دهد « چ» فیلم ابراهیم حاتمی کیاست و مانند بسیاری کارهای دیگر یک فیلم سفارشی و تبلیغاتی نیست و فیلم آبرومندانه ای شده است. « چ» نقطه آغازی بر چمران است و این گونه نیست که دیگر نتوان درباره این شهید کار کرد.  
 
کریمی از چه سالی درگیر تولید « چ» شد؟  
 
مهدی کریمی در ادامه درباره حضورش در این پروژه به عنوان تهیه کننده یادآور شد: درسال ۸۹ قرار بود کار توسط « حک فیلم» تولید شود. اوایل سال ۹۰ حاتمی کیا از من خواست فیلمنامه را تولید کنم و حتی گفت من کارگردانی نمی کنم و شرایط آن روزها برایش مناسب نبود. گفتم روزی که قرار شد فیلمنامه را بنویسی به این علاقه کنار تو بودم که توسط خودت ساخته شود ضمن اینکه تعهدی به جایی برای ساخت نداریم و صبر می کنیم زمانی که شرایط خودت مناسب شد ساخته شود. اوایل پاییز ۹۰ حاتمی کیا ابراز علاقه کرد کار را بسازد.  
 
وی ادامه داد: پیش از این حوزه هنری برای ساخت ابراز تمایل کرده بود که بعد از چند جلسه با سهیل جهان بیگلری چون من تهیه کننده بودم صادقانه گفتند نمی توانیم باشیم. با جاهای مختلف جلساتی داشتیم و با علاقمندی حسینی وزیر وقت ارشاد قرار شد از سازمان سینمایی پیگیر باشم. بهمن ماه حاتمی کیا با « استرداد» در روسیه بود و از آنجا اعلام کرد فارابی هم اظهار تمایل کرده است.  

این تهیه کننده یادآور شد: در دی ۹۰ فیلمنامه را برای امام جمعه پاوه بردم تا بخوانند که خوشبختانه ایشان پیشنهاداتی دادند و در طول کارهم همراهی های خوبی با ما داشتند. ۱۰ اسفند ۹۰ پیش تولید را آغاز کردیم. به خاطر فصل فیلم باید تابستان فیلمبرداری کار را شروع می کردیم. پاوه هم تفاوت زیادی با سال ۵۸ کرده بود بنابراین تصمیم گرفتیم بخش هایی را در دکور کار کنیم. آن زمان مشخص بود کار راحت نخواهد بود به هرحال دکورهای فیلم را با آن حجم، کمتر از دو ماه در شرق تهران ساختیم. نوع کار تجربه جدیدی در سینمای ایران بود و همزمان چند جا کار پیش رفت و تیم های مختلفی مشغول کار بودند تا فیلم به جشنواره فجر سال ۹۱ برسد. مساعدت آقای هاشمی استاندار آن زمان کرمانشاه با مشارکت و همراهی مدیران استان و خصوصا شهر پاوه کمک قابل توجهی به پیشرفت و تولید فیلم کرد.  
 
وی افزود: پس از شروع فیلمبرداری و پایان بخش پاوه که ۴۰ روز بود به قشم رفتیم و صحنه های مربوط به لبنان را گرفتیم. بخشی که یکی از دغدغه های فکری حاتمی کیا بود و دوست داشت گرفته شود. آن زمان دکورها در حال ساخت بود و به دلیل کنفرانس غیر متعهدها هم در تهران نمی توانستیم کار کنیم بنابراین به قشم رفتیم.  
 
چرا کریمی در مقطعی نتوانست در « چ» ادامه کار بدهد؟  
 
کریمی درباره مشکلی که باعث عدم حضورش در ادامه فیلمبرداری شد، توضیح داد: مشکل من به دو، سه سال پیش برمی گردد و مشکلی حقوقی که بابت کم لطفی یکی از دوستانم درگیر چک های سفید امضا امانی شدم. ۲ مهرماه روزی که شمقدری به بازدید کار آمده بود بعدازظهر در دفتر گرفتار آن پرونده شدم. این مشکل که هنوز هم ادامه دارد باید از نظر حقوقی حل شود و تا آن فرد ثانی گرفتار نشود حل نمی شود، موضوعی که هیچ ارتباطی با سینما ندارد. آن موقع هم که گرفتار شدم به صورت تلفنی با دوستان ارتباط داشتیم و کار پیش می رفت و برای من هم مهم این بود که فیلمبرداری متوقف نشود و این مهم تر از وضعیت خودم بود.  

وی افزود: بعد از پایان فیلمبرداری جلسه ای با آقای میرعلایی مدیرعامل وقت فارابی داشتم و از زحمات دوستان برای جمع شدن کار قدردانی کردم. ایشان هم لطف کردند و گفتند پیگیر حل مشکلم باشم. برای من نتیجه مهم بود و به خاطر من حتی یک روز هم کار نخوابید و اینکه شایع شد به دلیل مشکل من کار به فجر ۳۱ نرسید هم حقیقت نداشت.  
 
کریمی اظهار کرد: بیش از یک ماه با تمام سختی ها بصورت تلفنی پیگیر کار بودم و حضور دلسوزانه و پشتکار عوامل که کوتاه نیامدند باعث شد کار جلو برود. البته نبود من این خیر را هم داشت که در ادامه فیلم با مشکل مالی کمتری مواجه باشد و مدیران فارابی کار را با پوست و گوشتشان درک کردند و در کمتر از دو ماه بیش از دو میلیارد تزریق شد، در هفت ماه آغاز پیش تولید و شروع فیلم فقط کار را با دو میلیارد و هفتصد میلیون جلو بردم و در آن دو ماه این خیر به همکاران رسید.  
 

خوشحالم امروز بخشی از آن آدم هایی که چند سال اخیر حاتمی کیا را تخریب وزیر سوال برده بودند الان آن را دوست دارند و می ستایند.  
 
این تهیه کننده رابطه این روزهایش را با ابراهیم حاتمی کیا معمولی دانست وگفت: خوشحالم امروز بخشی از آن آدم هایی که چند سال اخیر حاتمی کیا را تخریب و زیر سوال برده بودند الان آن را دوست دارند و می ستایند.  
 
وی افزود: حتی اوایل سال ۹۱ با مدیرعامل وقت فارابی صحبت می کردم می گفت حاتمی کیا الان حاتمی کیای « دعوت» و « گزارش یک جشن» است. گفتم در حال حاضر می خواهیم با ایشان چمران را بسازیم. ضمن آنکه مگر آن فیلم ها چه ایرادی دارند؟ ما خیلی ساده داشته هایمان را به حراج می گذاریم. احساس می کنیم حاتمی کیا همیشه باید آنجوری باشد که دل ما می خواهد ببینم.  
 
کریمی درعین حال یادآور شد: اولین نفری بودم که بعد از شروع تدوین در مرداد ۹۱ به حاتمی کیا دستمریزاد گفتم و معتقد بودم کار درآمد. خوشحال شدم در فجر از بچه هایی تقدیر شد که در زمان تولید سخت ترین لحظات را داشتند و علی رغم اینکه اعتقادی به آنها نبود مومنانه ایستادند و توان خود را ثابت کردند.  
 
به اتفاق روز آخر فیلمبرداری نقد دارم  
 
این تهیه کننده درباره اتفاقات روز آخر فیلمبرداری گفت: به اتفاق روز آخر نقد دارم. عرب نیا به تایید و رد من نیازی ندارد و سابقه اش کاملا گویا است. آن اتفاق نباید چنین گل درشت انعکاس پیدا می کرد و انتقاد خودم را نیز همان زمان مطرح کردم. بعضی دوستان که در این جریان بازی گردان بودند متوجه آن نگاه پدرانه تولیدی نبودند. در خیلی از کارهای دیگر هم چنین مسائلی بوده اما خویشتن داری شده و کسی متوجه آن نشده است. الان چه چیزی عایدمان شد؟ . بسیار منطقی می شد قضیه را جمع کرد.  

وی ادامه داد: وقتی در فیلمی عوامل را صدا می کنیم و شرایطی را می پذیریم باید متقابلا به تعهداتمان پایبند باشیم. احساس می کنم تهیه کنندگی در سینمای ایران برای یکسری از آقایان محلی برای تسویه حساب و به رخ کشیدن قدرت و زورآزمایی است.  
 
کریمی درباره تغییر پایان بندی فیلم گفت: طبق فیلمنامه بازنویسی شده قرار بود پایان فیلم با پیام امام (ره) تمام شود و میدان پاوه را می دیدیدم و هلی کوپترهایی که به شهر می آیند و می نشینند. در این شلوغی و هیجانی که ایجاد شده تیتراژ پایانی می آمد.  
 
وی درباره سریالی که قرار است درباره شهید چمران ساخته شود اظهار کرد: جلیل سامان که قرار است این سریال را بسازد با هم تماس داشتیم و به او گفتم هر کاری بتوانم برای کمک انجام می دهم و جزو افتخارات است که بتوانم نقش موثر و مفیدی در پروژه داشته باشم اما آن مسیر را ساده نمی بینم و کار ایشان بسیار سخت خواهد بود.  
 
کریمی گفت: ما در طول این سال هایی که از انقلاب می گذرد به همان اندازه رشد نکردیم و نتوانستیم آن اخلاق هایی که در بحران های مختلف تجربه کردیم را برای وسعت نظر توشه راهمان کنیم و برعکس دچار تنگ نظری شده ایم. بجای عمل به حداقل دریافتمان از منش و گفته بزرگان ریاکارانه همه تقصیرها را در دیگران می ببینیم و پیش از آنکه آن کارکتر ملی مان را ببینیم آن تنگ نظری های حزبی مان را می بینیم بنابراین اگر فیلم دیگری راجع به چمران ساخته شود، باز مشکلات خود را دارد.