پايگاه خبري تحليلي «پارس»- بازگشت آلودگی هوا آن هم در نخستین ماه تابستان درحالی است که مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست پیش از این با تاکید بر توزیع بنزین پاک در تهران وضع هوای پایتخت را بهبودیافته توصیف می‌کردند حالا در شرایطی که تهران بنزین نسبتا پاک دارد اما هوای پاک ندارد و میزان ذرات معلق در تعدادی از ایستگاه‌های آن حدود ۴ برابر حد مجاز اعلام شده است.

تنها چند ماه پس از توزیع بنزینی که به گفته مسئولان دولتی در حد استاندارد یورو ۴ است و آلاینده‌های کمتری دارد، شاخص آلاینده‌های هوا در تهران افزایش یافته است. شرکت کنترل کیفیت هوا دیروز با اعلام این‌که شاخص کیفیت هوا ۹۰ واحد نسبت به روز دوشنبه افزایش داشته هوای تهران را در وضع «هشدار» اعلام کرد. وضع هوا آن‌قدر بحرانی بود که این شرکت در طول روز چندین مرتبه با ارسال پیامک‌هایی به شهروندان هشدار داد که از ورزش و فعالیت بدنی در فضای آزاد خودداری کنند؛ «هوای تهران در شرایط ناسالم برای همه گروه‌های جامعه قرار دارد. تردد و فعالیت شدید بدنی در هوای آزاد می‌تواند به سلامت شما آسیب جدی وارد کند.» پیش از آن هم چند روزی هوای تهران برای گروه‌های حساس در شرایط ناسالم قرار داشت. همه اینها درحالی است که در ماه‌های اخیر و با آغاز باد و باران‌های بهاری همه موضوع آلودگی هوای تهران را به فراموشی سپرده بودند و بسیاری هم می‌گفتند بنزین جدیدی که در تهران توزیع شده آلاینده‌های کمتری دارد و هوای تهران سالم‌تر شده است. حالا اما شاخص‌های کیفیت هوا نشان می‌دهد آلودگی هوا در تابستانی که دیگر از باد و باران خبری نیست گریبان تهران را گرفته است. 

 

کارخانه‌های شن و ماسه اطراف تهران منشأ گرد و غبار

سعید متصدی، معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست، قرار گرفتن هوای تهران در وضع هشدار را ناشی از افزایش میزان گرد و غبار در هوا دانسته و گفته کارخانه‌های شن و ماسه‌ای که اطراف تهران فعالیت می‌کنند باید تعطیل شوند. او با بیان این‌که «پیش‌بینی می‌شد وضع گرد و غبار در تهران تابستان امسال تشدید شود»، گفت: «براین اساس گروه واکنش سریع توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست برای شهرهای غربی و جنوبی کشور که درگیر پدیده گرد و غبار هستند تشکیل شده است که این گروه با همکاری وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی نسبت به هشدار و اتخاذ تدابیر خاص در مواقع رخ‌دادن ریزگردها وارد عمل می‌شوند.» متصدی حرف‌های دیگری هم زده ازجمله این‌که گفته سازمان محیط‌زیست ۵۰ تا ۶۰‌درصد کانون‌های گرد و غبار را شناسایی کرده است.

آلودگی هوای تهران در روزهای اخیر که دیروز بر شدت آن افزوده شد به گفته کارشناسان نشان می‌دهد مدل آلودگی هوا در تهران تغییر کرده است. علی‌محمد شاعری، رئیس ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران دیروز در گفت‌وگو با «مهر» از تغییر الگوی آلودگی هوای تهران سخن گفت و نسبت به هجوم ریزگردها با منشأ داخلی هشدار داد: «آلودگی هوا تحت تاثیر ریزگردهای داخلی نیازی به طوفان‌های شدید و سهمگین ندارد کما این‌که دوشنبه‌شب با وزش باد بسیار ملایمی شاهد بروز گرد و غبار شدید در پایتخت بودیم چراکه در گذشته برای رسیدن ریزدگردهای عربی به کشور باید هزاران کیلومتر طی می‌شد اما درحال حاضر که منشأ ریزدگردها کمتر از ۱۰۰ کیلومتر با مراکز جمعیتی فاصله دارند کوچکترین وزش بادی منجر به آلودگی شدید هوا و جابه‌جایی ریزگردها می‌شود. دوشنبه‌شب و ديروز میزان ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون و ذرات معلق کمتر از ۵.۲‌میکرون در برخی ایستگاه‌ها به حدود PSI ۳۸۰ رسید؛ یعنی مقدار آن حدود ۴ برابر حد مجاز بود و شرایط هوا در این مناطق از حد اضطرار گذشته و بحرانی بود.»

رئیس ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران شکل‌گیری بیش از ۸۰‌هزار هکتار مناطق بحرانی و کانون ریزگرد در دهه‌های اخیر در اطراف شهر تهران را مهم‌ترین‌ عامل بروز ریزگردهای داخلی عنوان کرد و افزود: به علت تداوم خشکسالی، کاهش بارندگی و افزایش دما در‌ سال‌جاری این پدیده تشدید شده است. به گفته او هرچه به سمت روزهای گرم تابستان می‌رویم آلودگی هوا ناشی از ریزگردهای داخلی افزایش می‌یابد.

تهران در شرایطی در وضع هشدار قرار گرفت که دیروز نخستین فیلترهای دوده برای مهار آلاینده‌های خودروهای دیزلی هم وارد ایران شدند. خبرهای خوش درباره واردات این فیلترها اما با اعلام وضع هشدار درباره هوای تهران، کرج و تعداد دیگری از شهرها همزمان شد. آنطور که وحید حسینی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا می‌گوید، این فیلترها از کشورهای دانمارک، سویس و آلمان برای کاهش ذرات معلق ناشی از احتراق سوخت در خودروهای دیزلی وارد ایران شدند و قرار است برای اولین بار روی تعدادی از اتوبوس‌ها نصب شوند. در تهران نزدیک به ۱۵۰‌هزار خودرو دیزلی وجود دارد که هیچ‌یک از آنها به فیلترهای دوده مجهز نیستند. این درحالی است که خودروهای دیزلی با توجه به مصرف گازوییل ایران که چندبرابر استانداردها آلایندگی تولید می‌کند، نقش قابل توجهی در آلودگی هوای تهران و به‌ویژه تولید ذرات معلق در هوا دارند.  به گفته حسینی، اگرچه تغییر در کیفیت سوخت بر هوای تهران موثر بوده اما مساله آلودگی هوا تک‌عاملی نیست و قرار‌گرفتن هوای تهران در وضع هشدار در روزهای اخیر نشان می‌دهد که معضل آلودگی هوا تنها با تغییر در کیفیت سوخت بنزین حل نخواهد شد. او با تاکید بر این‌که بهبود در شاخص کیفیت هوا در بهار نباید ما را به این اشتباه بیندازد که آلودگی هوا را مدیریت کردیم و کاهش دادیم، گفت: تهران تقریبا در همه سال‌ها در فصل بهار تعداد روزهای بیشتری هوای سالم داشته اما تا زمانی که خودروهای فرسوده در تهران تردد می‌کنند، تا زمانی که مساله آلودگی موتورسیکلت‌ها و خودروهای دیزلی و سایر منابع تولید آلاینده‌های هوا را حل نکرده‌ایم آلودگی هوا اتفاق گریزناپذیری در تهران خواهد بود و اصولا آلودگی هوا در تهران یک پدیده تک‌عاملی نیست.»

تهران در انتظار باران گرد و غبار در راه قم و اراک

شرکت کنترل کیفیت هوا دیروز اعلام کرد با توجه به وضع هوای تهران و افزایش آلاینده‌ها و ذرات معلق ورزش و فعالیت بدنی در هوای آزاد خطرناک است. علاوه بر این از گروه‌های حساس (زنان باردار، سالمندان، کودکان و جانبازان شیمیایی و بیماران قلبی و ریوی) خواسته‌اند تا از رفت و آمدهای غیرضروری در شهر خودداری کنند. آنطور که «امیرحسین نقشینه»، کارشناس سازمان هواشناسی گفته تهران ظهر پنجشنبه و جمعه آسمان بارانی خواهد داشت. به گفته او با توجه به جهت وزش باد گرد و غبار به سمت شهرهای قم و اراک حرکت می‌کند. هر چه هست باد و باران امروز یا فردا به کمک آسمان تهران و دیگر شهرها می‌آید. شهرهایی که حالا دیگر چند سالی است نه فقط در روزهای سرد پاییز و زمستان که در همه فصل‌ها و در همه روزهایی که بادی نمی‌وزد و بارانی نمی‌آید انتظار آلودگی هوا را می‌کشند. شهرهایی که سلامت هوایشان به باد بسته است.