هیچکس به اندازه من به خاتمی انتقاد نداشت

به گزارش پارس به نقل از فارس،

اشاره: تا پیش از ورود به مجلس شورای اسلامی بیشتر او را به عنوان فرزند شهید مطهری می شناختند فردی که پس از مجلس هشتم و حوادث فتنه ۸۸ از او به عنوان مرد جسور عرصه سیاست یاد شد.

همانطور که انتظار داشتیم علی مطهری که سابقه دو دوره نمایندگی مردم تهران در خانه ملت را در کارنامه سیاسی خود دارد به دور از برخی تجملات با خودروی قدیمی و کت همیشگی اش برای انجام مصاحبه در خبرگزاری حاضر شد و به سوالاتمان با تأمل پاسخ داد.

وی که دارای مدرک دکترا در رشته فلسفه و کلام اسلامی است در بهمن سال ۱۳۳۶ و در تهران متولد شده است او پس از شهادت پدر بزگوارش عهده دار مسئولیت تدوین و تنظیم آثار استاد شد.

مطهری پس از انقلاب فرهنگی و بازگشایی دانشگاه ها رشته تحصیلی خود را از مکانیک به رشته فلسفه و کلام اسلامی تغییر داد و با اخد مدرک دکترا به این شکل جاپای خود را در پایگاه فکری استاد مطهری محکم کرد

علی مطهری در سال ۱۳۶۲ زندگی مشترکش با نوه شیخ جواد انصاری را آغاز و در حال حاضر دارای ۴ فرزند به نام های مرتضی، رضا، لیلی و زهرا است.

وی علاوه بر فعالیت خود سیاسی در بهارستان، عضویت در هیئت مدیره « بنیاد علمی فرهنگی استاد شهید مطهری» ، و مدیریت علمی انتشارات صدرا (مرکز نشر آثار استاد مطهری) به تدریس در دانشگاه تهران مشغول است

این فرزند شهید مطهری که در جریان انتخابات مجلس هشتم با ورود به لیست اصولگرایان عهده دار مسئولیت نمایندگی مردم تهران شد در این گفت وگو خود را فردی فراجناحی معرفی کرد و اظهار داشت کسی نمی تواند وی را محصور در بدنه اصولگرایی یا اصلاح طلبی کند.

مطهری در ماجرای استیضاح علی کردان، وزیر کشور دولت نهم، و طرح سوال از رئیس جمهور نقش پررنگی داشت.

وی در این گفت وگو نمایندگان جبهه پایداری را به عنوان دوستان نزدیک خود معرفی کرد و در پاسخ به این پرسش که بهترین دوست شما در مجلس چه کسی گفت شاید فردی که من از وی به عنوان بهترین دوست یاد می کنم از بیان رسانه ای این موضوع دلخور شود.

مطهری که به مدت ۲ سال به عنوان نماینده قوه مقننه در شورای نظارت بر صدا و سیما فعالیت داشت در این گفت وگو اظهارت رئیس رسانه ملی مبنی بر اینکه چند روز بعد از انتخابات از موسوی خواسته بود بیاید و شبهات را از طریق رسانه ملی مطرح کند را رد کرد و گفت: این موارد بعد از دو هفته از سوی آقای ضرغامی مطرح شد.

بررسی برخی موضوعات از قبیل لیبرالیسم و اسلام، فتنه ۸۸، انتخابات ۹۲، دولت روحانی، مذاکره با آمریکا، قائله امام زدایی، مواضع اشراقی ها، اختلافات شهید مطهری با شریعتی، اظهارات حسین نصر، نقد دولت کارگزاران و اصلاحات، برخوردهای روشنفکرانه دولت تدبیر و امید و برخی موضوعات دیگر باعث شد که این گفت وگو بیش از ۴ ساعت به طول بینجامد.

باوجود اینکه خبرگزاری فارس آمادگی داشت تا تمام اظهارت آقای مطهری را منتشر کند اما فرزند آیت الله مطهری در آخرین بازبینی ای که انجام داد، اقدام به کم و کاست برخی از قسمت های مختلفی این مصاحبه کرد.

آنچه در ادامه می آید، ماحصل گفت وگوی ۴ ساعته و نیمه خبرنگاران حوزه احزاب با علی مطهری پس از اعمال نظرنهایی ایشان درخصوص برخی مسائل است:

*تعلیمات لیبرالیستی در اسلام فارس: آقای مطهری در ابتدا لطفا تعریفی از لیبرالیسم و دیدگاه خود در این زمینه بیان کنید.

مطهری: لیبرالیسم به عنوان یک مکتب فکری که در اروپا به این نام معروف شده است بر پایه امیال مردم شکل گرفته است یعنی بر روی میل مردم تأکید دارد؛ آنچه که میل جامعه است باید تحقق یابد و مرز آزادی فرد را آزادی دیگران می دانند. در واقع هر فرد تا آنجا آزاد است که به آزادی افراد دیگر آسیب نرساند. به عقیده من این اساس و منشأ لیبرالیسم است. لیبرالیسم گاهی به معنای لغوی آن به کار می رود یعنی به معنای آزادی خواهی و حمایت از آزادی تفکر، آزادی بیان و آزادیهای اجتماعی. از این رو گاهی تعبیر « لیبرالیسم» به معنای مثبت آن به کار می رود. مثلا شهید مطهری در کتاب آینده انقلاب اسلامی ایران می گوید که در اسلام تعلیمات لیبرالیستی وجود دارد یعنی تعلیمات آزادی خواهانه، نه اینکه اسلام مکتبی مثل مکتب لیبرالیسم است؛ ایشان معنای اصطلاحی لیبرالیسم را در نظر ندارند. لیبرالیسم مکتبی است که بر روی آزادیهای فردی براساس تمایلات مردم تأکید دارد.

فارس: تضادهای تفکر لیبرالیسم با اسلام چیست؟

مطهری: اگرچه لیبرالیسم خود یک مکتب شمرده می شود اما به یک معنا با مکتبی بودن و ایدئولوژیک بودن منافات دارد چرا که هر ایدئولوژی، محدودیتی برای امیال مردم ایجاد می کند و طبعا لیبرالیسم با سایر مکاتب فکری می تواند در تضاد باشد. مثلا لیبرالیسم با مارکسیسم یا اسلام که چارچوب هایی دارند و میل مردم را بر همه چیز جاری و ساری نمی دانند تفاوت دارد. می بینیم که در اجتماعات لیبرال یک وقت همجنس گرایی، قانونی و وقت دیگر بر اساس تمایل مردم ممنوع می شود. شاید نقطه اشتراک لیبرالیسم و اسلام نحوه انتخاب حاکم باشد که از بین افراد معینی مردم می توانند کسی را به عنوان رئیس جمهور انتخاب کنند. آنجا هم اینطور نیست که بگوییم برای انتخاب رئیس جمهور هیچ چارچوب و معیاری نداشته باشند اما نسبت به نظام های ایدئولوژیک شرایط کمتری دارند.

فارس: از نظر برخی، شما در مسائل سیاسی به عنوان یک آزاداندیش و از نظر فرهنگی فردی بسته محسوب می شوید؛ این موضوع را قبول دارید؟

مطهری: بله، تقریبا درست است. در مسائل سیاسی من بر مقوله هایی مثل آزادی بیان، آزادی تفکر، حفظ حقوق شهروندی و احترام به حقوق ملت تأکید دارم اما در مسائل فرهنگی بر روی اجرای احکام اسلام تأکید دارم. مثلا درباره پوشش اسلامی و آزاد نبودن روابط جنسی و اختلاط زن و مرد و گرایش و خودباختگی نسبت به فرهنگ غرب و رواج کلمات انگلیسی در کشور حساسیت دارم.

فارس: البته شما در بحث جهان اسلام هم به عنوان یک فرد تندرو شناخته می شوید.

مطهری: بله، البته این موضوع خیلی فرهنگی حساب نمی شود. شاید بتوان این را نیز جزء اینها به حساب آورد؛ یعنی آرمان های اسلامی مثل مسئله فلسطین. در بخش اول شاید اصولگراها خیلی از مواضع ما راضی نباشند آنجا که ما بر حقوق شهروندی تأکید می کنیم. آنها دید دیگری دارند و اکثر اصولگرایان نسبت به مسئله حفظ نظام دید خاصی دارند که به عقیده من دیدگاه درستی نیست. آنها در مسئله حفظ نظام، ضایع شدن حقوق مردم را خیلی مهم تلقی نمی کنند.

فارس: کدام اصولگراها چنین حرفی زده اند؟

مطهری: نوع برخوردی که با معترضان سال ۸۸ صورت گرفت این مطلب را تأیید می کند، یا موضوع ستار بهشتی که برخی با پیگیری آن مخالف بودند و پرداختن به این مسائل را تضعیف نظام تلقی می کردند در حالی که من این را تقویت نظام می دانم چرا که اگر نقصی درون نظام وجود دارد باید به وسیله خود ما گفته و اصلاح شود و این طور نباشد که افرادی که رابطه خوبی با انقلاب ندارند این موضوعات را مطرح کنند. به جای اینکه خانم شیرین عبادی این مسائل را بگوید، ما باید بگوییم.

فارس: یعنی همان حرف های ضد انقلاب را ما تکرار کنیم؟

مطهری: نمی گویم عین حرف آنها را بگوییم. اما در برخی مواقع باید اعتراض کنیم، آنجا که حقوق شهروندی رعایت نمی شود…

* نباید برای خوش آمدن ضد انقلاب حرفی بزنیم

فارس: یعنی برای خوش آمدن ضد انقلاب مثل آنها موضع بگیریم؟

مطهری: نه برای خوش آمدن آنها، بلکه برای دفاع از مظلوم. این یک دستور اسلامی است که باید از مظلوم دفاع کرد، خواه این مظلوم در رژیم شاه باشد یا نظام جمهوری اسلامی.

فارس: آنها فردی مثل سکینه محمدی را هم مظلومی می دانند که جمهوری اسلامی به او ظلم کرده است.

مطهری: سکینه محمدی که بود؟

فارس: قاتلی بود که همسر خود را کشته بود و ضد انقلاب برای او کمپین دفاع از حقوق بشر راه انداخت.

مطهری: در مسائل قضایی اگر ثابت شده باشد که او قاتل است دیگری کاری نمی توان کرد.

* اصلاح طلبان با مواضع فرهنگی ام موافق نیستند

فارس: اما با این حال ضد انقلاب از چنین شخصی حمایت می کند.

مطهری: باید دید حرف آنها چیست. اطلاعات من در این موضوع کافی نیست. به هرحال می گویم که خود ما باید از حق مظلوم دفاع کنیم و حفظ نظام را بهانه نکنیم. در تکمیل حرف قبلم، معمولا اصولگراها با مواضع سیاسی ام خیلی موافق نیستند و در مسائل فرهنگی اصلاح طلبان با مواضع من خیلی موافق نیستند.

فارس: یعنی شما معتقدید که عرصه سیاست از فرهنگ و اجتماع جداست؟

مطهری: به هرحال دو مقوله است، مثلا آزادی بیان و آزادیهای اجتماعی دو مقوله هستند. من معتقدم همان طور که باید بر آزادی بیان پای فشرد، باید محدودیت هایی را که اسلام برای آزادی های اجتماعی قرار داده است پذیرفت و بر آن تأکید کرد.

*برداشت من از اصل ولایت فقیه متفاوت است

فارس: ما هم می خواهیم مخالفت های اصولگرایان با تاکتیک های شما را کنار بگذاریم چرا که حرف شما دفاع از نظام است. اما در بحث مخالفت اصلاح طلبان، این مخالفت تاکتیکی است یا مبنایی؟

مطهری: مخالفت هردو گروه مبنایی است، یعنی اختلاف در بینش و برداشت است. مثلا برداشت من از اصل ولایت فقیه، آزادی بیان و حفظ نظام با برداشت بسیاری از اصول گرایان متفاوت است و برداشتم از آزادی های اجتماعی با برخی اصلاح طلبان متفاوت است.

فارس: اینکه می گویید درعرصه سیاسی لیبرال هستید این با حرف امام و اندیشه شهید مطهری چگونه قابل جمع شدن است؟ چرا تأکید دارید بگویید که یک مسلمان لیبرال هستید؟

مطهری: ظاهرا شما تأکید دارید. اما به هرحال این لیبرالیسم داخل اسلام است و خارج از اسلام نیست. تأکید بر آزادی تفکر و آزادی بیان و حقوق ملت، اسلامی است.

فارس: البته در این مورد هم خود شهید مطهری در مورد آزادی ها یک تعریف خاصی دارد؛ تعریف شما از آزادی چیست؟

مطهری: آزادی به این معناست که هر استعدادی که در وجود انسان قرار داده شده باید برای رشد و شکوفایی آزاد باشد، هر استعدادی در وجود انسان منشأ یک حق است؛ قوه تفکر در انسان وجود دارد بنابراین انسان باید در تفکر و به دنبال آن در بیان افکار خود آزاد باشد. استعداد و قوه یادگیری در انسان وجود دارد پس انسان حق تحصیل دارد. میل به جنس مخالف در انسان وجود دارد پس انسان حق ازدواج دارد. منشأ آزادی ها استعدادهایی است که در وجود انسان نهفته و هر استعدادی اقتضاء می کند یک نوع آزادی وجود داشته باشد.

فارس: این تعریف شما با تعریفی که شهید مطهری از بحث آزادی عقیده دارد، تضاد ندارد؟

مطهری: خیر، البته شهید مطهری می گوید که عقیده دو نوع است: عقیده ای که ناشی از تفکر است و عقیده ای که ناشی از تفکر نیست. از این رو معتقد بودند که در حالت اول باید آزادی باشد اما عقایدی که ناشی از خرافات و عرف غلط جامعه است همچون زنجیرهایی بر دست و پای مردم است که باید باز شود.

فارس: حدود آزادی را تا کجا می دانید؟

مطهری: مرز آزادی، یکی آزادی دیگران است که نباید مخدوش شود. اما فرق ما با غربی ها این است که آنها مرز آزادی را تنها همین آزادی دیگران می دانند اما ما علاوه بر این، مصلحت خود فرد و مصلحت جامعه را نیز مرز آزادی می دانیم. ممکن است کاری باشد که مزاحمتی برای دیگران ندارد اما به مصلحت خود فرد و جامعه نیست. فرض کنید کسی بخواهد به صورتی پنهانی و در منزل خود مشروب بخورد. آزادی غربی می گوید که این فرد مزاحم کسی نیست و می تواند این کار را انجام دهد اما اسلام اجازه نمی دهد و می گوید مصلحت فرد و جامعه اقتضا می کند که این کار را انجام ندهد. (البته اسلام اجازه تجسس در زندگی مردم را نمی دهد. ) در واقع اسلام انسان را یک سرمایه برای جامعه اسلامی می داند که به مدت کوتاه هم نباید عقلش زائل شود. بنابراین در آزادی اجتماعی بین نگاه ما و نگاه غربی ها تفاوت وجود دارد.

* مرز آزادی بیان فقط فریب ندادن مردم است

اما در آزادی تفکر و آزادی بیان، مرز آزادی فقط دروغ و نیرنگ و فریب دادن مردم است. یعنی اگر کسی بخواهد مردم را فریب دهد چنین آزادی وجود ندارد. فلسفه کتب ضلال در اسلام هم همین است. کتبی که پر از اکاذیب باشد و مردم را فریب دهد خرید و فروش آن مجاز نیست؛ ما هیچ مرز دیگری نداریم. حتی اگر کسی از روی تفکر و حقیقت جویی به اینجا رسیده باشد که خدا و پیغمبری وجود ندارد باید بتواند حرفش را بزند. نگاه شهید مطهری نیز به آزادی بیان خیلی باز است. ایشان می گوید در جمهوری اسلامی حتی احزاب غیر اسلامی آزاد هستند که فعالیت کنند مشروط به اینکه با تابلوی خود بیایند، مثلا اگر تفکر مارکسیستی دارند، دیگر عکس امام را بلند نکنند، بلکه با عکس مارکس و لنین بیایند تا مردم فریب نخورند. البته در قانون اساسی ما چنین چیزی نیست اما اگر ایشان در زمان تدوین قانون اساسی بودند، ما قانون اساسی غنی تر و قوی تری داشتیم.

فارس: مسئله اصلی ما در کشور همین دو نوع نگاه به اسلام است یعنی اگر ریشه شناسی کرده و به اوایل انقلاب بازگردیم می بینیم که تعارض جریان بنی صدر، منافقین و نهضت آزادی که امتداد آن را امروز هم شاهدیم در همین دو نوع نگاه به اسلام است؛ برخی معتقدند که اسلام ناقص است و باید آن را با مکاتب غربی تکمیل کرد یا فردی مثل شهید مطهری تأکید دارد که اسلام یک مکتب کامل است. تعارض این دو دیدگاه در کشور را چگونه می بینید؟ جریانی که امروز به عنوان اصلاحات شناخته می شود و فتنه ۸۸ را رقم می زند چقدر به مکتب لیبرالیسم معتقد است و تا چه حد با نظام جمهوری اسلامی دچار تعارض شده است؟

مطهری: فتنه ۸۸ محصول عملکرد همه ما بود نه یک گروه خاص، و ریشه آن هم اعتقاد به مکتب لیبرالیسم نبود، بلکه بی عدالتی و قدرت پرستی بود.

فارس: جریاناتی در کشور هستند که برخلاف شما که از لفظ لیبرالیسم استفاده می کنید، معتقد به مکتب لیبرالیسم هستند اما با وجود استفاده اسلام و عکس امام، تفکر خود را مطرح می کنند، این را قبول دارید؟

مطهری: خیر، من در گروه های شناخته شده چنین چیزی نمی بینم که به نظام، امام و قانون اساسی بی اعتقاد باشند و بخواهند مکتب لیبرالیسم و اباحه گری را رواج دهند.

فارس: اتاق فکر میرحسین موسوی که درحال حاضر در لندن مستقر است و افرادی همچون کدیور، گنجی، بازرگان در آن حضور دارند و می گویند باید از خط امام بگذریم اما با ادعای خط امام جلو آمدند، به نظر شما این ها درآن دسته قرار نمی گیرند؟

-این اتاق فکر بعدا تشکیل شد نه قبل از انتخابات و با اطلاع آقای موسوی.

فارس: میرحسین موسوی هیچ گاه حرف های آنها را تکذیب نکرد.

-بعد از آن حوادث و خشونت هایی که رخ داد، آنها تشکیلاتی درست کردند و شاید خود آقای موسوی مطلع و حتی راضی نبود. ما نمی دانیم.

فارس: اما میرحسین موسوی هیچ گاه اعلام نظر نکرد.

-ایشان که آزاد نبود که بخواهد حرف بزند.

فارس: چرا، وی تا یک سال و نیم بعد از انتخابات آزاد بود و بیانیه می داد و همه رسانه های ضد انقلاب در دست آنها بود و روزنامه کلمه هم فعالیت می کرد.

-با فیلترشکن بود و این آزادی نیست.

فارس: در همین حوزه تفکر، آزادی بیان با حوزه مطبوعات بیشترین رابطه را دارد، امام ۲۵ آبان ۵۹ حکمی برای آقای خاتمی به عنوان سرپرستی مؤسسه کیهان زده است و می گوید که آزادی ها باید درحدود دین مقدس اسلام و قانون اساسی باشد، شما چقدر با این حرف موافقید که آزادی باید از دین سؤال کند و پاسخگو باشد و یا اگر دین در مقابل آزادی قرار گرفت، این دین است که باید محدود شود نه آزادی.

-ما می توانیم از دین سؤال کنیم و در مبانی دینی شک کنیم و آنها را به بحث بگذاریم، اما نه اینکه در شک خود باقی بمانیم. باید بحث ها مطرح و پاسخ داده شود. به این ترتیب گوهر اسلام بهتر شناخته می شود.

*هیچگاه به خاطر آزادی احکام اسلام را کنار نمی گذاریم

فارس: این که دین را در مقابل آزادی می دانند نظر شما چیست؟

مطهری: اگر به این معنا باشد که برخی از احکام اسلام را به خاطر آزادی کنار بگذاریم، چنین چیزی را نمی پذیریم، ولی در مقام تفکر و نظر، بحث آزاد است، یعنی شما می توانید نبوت را نقد کنید، اصلا وجود خدا را رد کنید تا دیگران جواب بدهند و اینها اتفاقا به نفع اسلام است. به قول شهید مطهری شبهاتی که کسروی درباره اسلام مطرح کرد و بعد علما مجبور شدند پاسخ دهند، به نفع اسلام تمام شد. یا همان بحث های قبل از انقلاب در سال ۴۵ که درباره حقوق زن مطرح شد، شهید مطهری وارد میدان شد و پاسخ داد و به نفع اسلام تمام شد. مابه مکتب خودمان اطمینان داریم و معتقدیم هر چه در اسلام شک و تردید شود به نفع اسلام است. بنابراین مقام نظر و عمل متفاوت است، یعنی در مقام نظر آزادی حاکم است و هرکس هر تفکری که داشته باشد می تواند بیان کند اما در مقام عمل نمی توانیم بگوییم که به خاطر دنیای امروز فلان حکم اسلام را کنار بگذاریم.

فارس: پس با نظر کسانی که می گویند اگر دین درمقابل آزادی قرار بگیرد، دین باید محدود شود مخالف هستید؟

مطهری: بله، اگر در مقام عمل بخواهد محدود شود، ما مخالف هستیم.

فارس: یک بحثی درباره ظهور حضرت حجت (عج) مطرح است و برخی معتقدند وقتی حضرت ظهور کند مردم خود امام می شوند و امام زمان دیگر نقش معلم را در جامعه ایفا می کند، نظر شما چیست؟

مطهری: استناد به آیه قرآن می کنند که « نرید أن نمنّ علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمه» که می گوید مستضعفین را امام قرار می دهیم. ما امام را انسان مافوق می دانیم نه مافوق انسان یعنی از یک نظر چیزی مثل فرشته. اگر چنین باشد قابل الگو بودن و پیروی نیست. اگر بنا باشد در آن دوره همه مستضعفین امام باشند امکان پذیر نیست چون امام در هر زمانی یک نفر بیشتر نیست. نمی شود گفت در دوره آخر الزمان چند میلیارد انسان همه امام اند. چیزی که در آیه آمده باید به تفسیر مراجعه کنیم اما آنچه به ذهنم می رسد این است که مستضعفین از حالت زیردستی و مظلومیت بیرون می آیند و آنها در آن دوره مسلط و وارث زمین خواهند شد. البته در آیه دیگری می گوید وراثت زمین به صالحان می رسد. معلوم می شود مقصود از آن مستضعفان هم مستضعفان صالح است. به هرحال این آیه امام و پیشوا بودن حضرت حجت را رد نمی کند.

فارس: نظر شما درباره حکومت امام زمان (عج) چیست؟

مطهری: نیاز حکومت واحد جهانی امروز بیشتر احساس می شود و عملی بودن آن هم با توجه به پیشرفت حیرت انگیز ارتباطات بیشتر حس می شود. جامعه جهانی در مسیر تکاملی خود به حدی می رسد که مثل میوه ای که می رسد آمادگی تشکیل حکومت واحد جهانی را پیدا خواهد کرد و این حکومت یک امر جهانی است نه مخصوص ما شیعیان. در آن دوره زمین همه استعدادهای خود را بروز می دهد و عقل بشر کامل می شود. اجتماع بشری همیشه نیاز به رئیس و رهبر دارد و اگر غیر از این باشد هرج و مرج بوجود می آید. حدیث داریم که اگر سه نفر بخواهند با هم مسافرت کنند یک نفر را به عنوان رئیس و رهبر انتخاب کنند. چطور جامعه جهانی بدون رهبر بخواهد هدایت شود. چنین چیزی ممن نیست. مأموم نبودن مستضعفان در دوران ظهور را قبول نداریم بلکه معتقدیم از حالت زیردستی بیرون می آیند.

فارس: به بحث آزادی برگردیم. به نظر شما امام مخالف آزادی بود؟ چون شما اشاره ای به فیلتر شدن سایت ها و محدود شدن عقاید داشتید و از جریان اصولگرایی انتقاد کردید، به نظر شما امام با آزادی سیاسی مشکل داشت؟

مطهری: البته در دوره جنگ ممکن است که امام دستوری داده باشند که با آزادی ها در شرایط عادی منافات داشته باشد. یادم هست که برای روزنامه میزان که متعلق به نهضت آزادی بود، امام یک بار صحبت کردند و گفتند قلمهای مسموم بایدشکسته شود. آن سخن، در آن شرایط خاص و مربوط به دوره جنگ بود، یعنی اگر رسانه ای باشد که اراده مردم را در جنگ سست کند، کشوری که در حال جنگ است نمی تواند اجازه دهد چنین کاری انجام شود. بنابراین در جنگ همیشه محدودیت هایی به وجود می آید و برخی آزادی ها محدود می شود.

*همیشه در حال جنگ نرم هستیم

فارس: در حال حاضر چطور؟ به نظر شما جنگ است یا خیر؟

مطهری: جنگ مستقیم و نظامی خیر، اما ما همیشه در حال جنگ نرم هستیم و دشمنانی داریم. در زمان جنگ نظامی برخی محدودیت ها ممکن است پیش بیاید، اما برای همیشه نمی تواند ملاک باشد. اقدامات اینچنین در زمان امام بوده اما مربوط به دوره جنگ است.

فارس: مثلا برخوردی که حضرت امام با نهضت آزادی داشتند، فکر می کنید ناشی از دوران جنگ بود یا به خاطر سیاست ورزی امام چنین برخورد قاطعی صورت گرفت؟

مطهری: ظاهرا مطلبی را در پاسخ به آقای محتشمی نوشته اند.

فارس: بله، مرکز اسناد آن را تأیید کرده است.

مطهری: ولی آقای محتشمی آخر نظر صریحی نگفته است.

*نباید به لفظ « نهضت آزادی» جمود بورزیم

فارس: اینکه مرکز نشر آثار امام تایید کرده برای شما ملاک نیست و حتما باید آقای محتشمی پور آن را تأیید کند؟

مطهری: به هرحال در زمان جنگ بوده، ولی نگاه کلی و نظر به مواضع آن روز نهضت آزادی دارد، باید ببینیم آیا نهضت آزادیِ امروز همان مواضع را دارد یا نه. قطعا در برخی موارد موضع آنها تغییر کرده است. نباید به لفظ « نهضت آزادی» جمود بورزیم.

فارس: شما اشاره کردید به بسته شدن یک روزنامه و آن هم روزنامه میزان. اما امام به شهید قدوسی دستور دادند که ۴۰ روزنامه را تعطیل کنند، شما می گویید آن زمان شرایط جنگ بود، در شرایط فعلی کشور نیز بحث تحریم ها و فشار دشمن است که شاید تشخیص داده می شود فعالیت برخی روزنامه ها و احزاب صورت نگیرد.

* ما به دنبال گسترش اسلام و آزادی فلسطین هستیم

مطهری: ما از ابتدای انقلاب تا به امروز با آمریکا و غربی ها نزاع داشته و خواهیم داشت. اگر بنا باشد ما به این بهانه آزادی ها را محدود کنیم این نمی شود. شرایط جنگی به معنای درگیر شدن نیروهای نظامی است که مسئله مرگ و زندگی مطرح است. ما به دنبال گسترش اسلام و آزادی فلسطین هستیم و آنها مخالفند، نمی شود گفت که چون ما دشمن داریم پس اینجا جلوی آزادی ها را بگیریم. این کار موجه نیست و ترس بیجا از آزادی ها داشتن درست نیست. معتقدم فقط باید در مسائل اخلاقی و جاهایی که دروغ و فریب در کار است، محدودیت ایجاد کنیم ولی در بقیه موارد لازم نیست.

فارس: در فتنه ۸۸ به نظر شما لزومی نداشت که محدودیتی ایجاد شود؟

مطهری: در فتنه ۸۸ به نظرم نیازی نبود محدودیتی ایجاد شود.

فارس: یعنی دروغ و فریبی وجود نداشت؟

مطهری: اعتراض وجود داشت.

فارس: یعنی دروغ تقلب وجود نداشت؟

*موسوی، کروبی و احمدی نژاد همان ماه های اول باید محاکمه علنی می شدند!

مطهری: اعتراض به نتیجه انتخابات و ادعای تقلب وجود داشت که اکثر معترضین صادق بودند. مناظره از عوامل اصلی و جرقه فتنه بود. من معتقدم که اگر آقای موسوی و کروبی و احمدی نژاد همان ماههای اول به طور همزمان محاکمه علنی می شدند، فتنه همان روزها تمام شده بود اما چون یک طرف دیده نشد و متأسفانه فقط از یک طرف انتقاد شد و به آنها نیز آزادی داده نشد که حرف بزنند…

فارس: این حرف شما که می گویید آنها باید همان روزهای اول محاکمه می شدند برخلاف آزادی بیان است. یعنی باید همان ابتدا آنها محاکمه می شدند؟

مطهری: بله، وقتی به قانون تمکین نکنند و مردم را به خیابان دعوت کنند بالاخره کار درستی نبود. از آن طرف هم آقای احمدی نژاد باعث شروع و شعله ور شدن این قضیه شد.

فارس: در این کنش و واکنش، آنها باید به راههای قانونی تمکین می کردند.

مطهری: بله، آنها هم خطا کردند اما باید آنها را آزاد می گذاشتیم که حرف شان را بزنند.

فارس: اینکه « آنها را آزاد می گذاشتیم» از نظر شما چیست؟ مگر غیر از این بود؟

مطهری: یعنی شما از روز بعد انتخابات موسوی و کروبی را به تلویزیون دعوت می کردید تا ببینید چه می گویند.

فارس: آقای ضرغامی رسما اعلام کرد که ما به آنها تریبون دادیم و آنها قبول نکردند.

مطهری: من خودم در جریان بودم. به آقای ضرغامی پیغام دادم که آنها را زودتر به تلویزیون بیاورید تا حرف بزنند و از این طرف هم جواب داده شود تا بحران اوج نگیرد ولی زمانی اقدام کردند که دیر شده بود. در مجموع بحران بد مدیریت شد. از دو سه روز قبل از انتخابات افراد ستادشان را بازداشت و یک فضای امنیتی ایجاد کردند. شب انتخابات پیامک ها قطع شد، اینترنت را قطع کردند؛ نحوه اعلام نتیجه انتخابات و همه اینها شبهه تقلب را تقویت می کرد.

فارس: در انتخابات ۹۲ هم آن روند سال ۸۸ تکرار شد، چرا اعتراضی نشد؟ یعنی قبول ندارید سال ۸۸ اعتراضات به خاطر شکست خودشان بود؟

-خیر، این دوره آن روند نبود.

* معتقدم نباید دو طرف فتنه را در سال ۸۸ مساوی گرفت

فارس: چرا همان روند بود. آیت الله جنتی هم در نماز جمعه این مسئله را عنوان کرد و گفت فتنه گران دیگر هیچ نمی گویند و سکوت کرده اند. فکر نمی کنید این ظلم مضاعفی است که ما در سال ۸۸ هر دو طرف را به صورت مساوی مقصر بدانیم.

مطهری: مساوی نمی گیریم ولی می گوییم یک طرف را رها نکنید.

*موسوی آتش فتنه را شعله ور کرد

فارس: اما شما هر دو طرف را به یک اندازه در فتنه ۸۸ مقصر می دانید.

مطهری: این طور نیست. من می گویم یک طرف را رها نکنید. هرسه مجرم و لااقل متهم بودند و باید محاکمه می شدند و نظام نباید از یک طرف دعوا جانبداری می کرد، بلکه باید به دو طرف اجازه اظهارنظر می دادند و موضوع را به نظر شورای نگهبان موکول می کردند و سخت گیری، بعد از اعلام نظر شورای نگهبان شروع می شد. ولی دیدیم که سخت گیریها از چند روز قبل از انتخابات شروع شد. به هرحال شروع فتنه با احمدی نژاد بود و او هیزم فتنه را فراهم کرد و موسوی آن را شعله ور کرد.

فارس: ما قصد دفاع از احمدی نژاد را نداریم؛ سؤالم واضح و شفاف این است که میرحسین موسوی و کروبی بیانیه های خود را منتشر می کردند و سایت های ضد انقلاب هم می زدند و برخی رسانه های داخلی نیز فعال بودند و تا قبل از توقیف خود صدای این افراد را منتشر می کردند.

مطهری: داخلی ها که نمی توانستند منتشر کنند. با هزار زحمت فقط سایت های فیلترشده اینها را می زدند و مردم به سختی دسترسی داشتند.

فارس: کلمه که تا مدتها فیلتر نشد و زمانی که بحث فیلترش پیش آمد جلوی آن گرفته شد و این اتفاق نیفتاد.

مطهری: ممکن است ۲۰ روز آزاد بود و بعد همه ممنوع شدند.

فارس: آقای دکتر ببینید! آقای ضرغامی رئیس رسانه ملی اعلام کرد که ما چند روز بعد از انتخابات از آقای موسوی خواستیم بیاید و شبهات را از طریق رسانه ملی مطرح کند که موسوی گفته بود پخش زنده می خواهم و شروطی تعیین کرده بود.

مطهری: خیلی خوب، شرط و شروط بگذارد؛ اصلا پخش زنده باشد، بیاید بگوید و ما بعد از آن جوابش را بدهیم. شرط آقای موسوی منطقی بوده است.

فارس: آقای ضرغامی آن مقطع به عنوان رئیس رسانه ملی مسئولیت داشتند.

مطهری: آقای ضرغامی دو هفته بعد از انتخابات وقتی دید که بحران اوج گرفت به این فکر افتاد و الا سیاست اولیه بستن فضا بود.

فارس: یعنی این حرف آقای ضرغامی را رد می کنید که گفتند چند روز بعد از انتخابات به موسوی پیشنهاد دادیم؟

مطهری: بله؛ برای این که بلافاصله نبود. بلافاصله فضا بسته شد و اجازه صحبت کردن به موسوی و کروبی و طرفداران آنها داده نشد و عامل اصلی این فتنه هم همین بود. شما اجازه می دادید آنها حرف بزنند و معترضان تجمع کنند و صدا و سیما نیز آن را پخش کند.

فارس: مگر تجمع نکردند؟ مگر صدا و سیما به آنها وقت نداد؟

مطهری: بعد از انتخابات فضا کلا بسته شد و معترضان هیچ تریبونی برای بیان اعتراض خود نداشتند. قبل از آن فضا باز بود.

فارس: وقتی که سلامت انتخابات از سوی رهبر انقلاب تأیید شد، آیا لزومی داشت که برای اعتراض خود بجای راههای قانونی دست به اردوکشی خیابانی بزنند؟

مطهری: بالاخره یک عده معترض بودند، مگر ما حق اعتراض نداریم؟ قانون اساسی حق اعتراض را و حتی حق راهپیمایی را به رسمیت شناخته است.

فارس: اعتراض باید با اردوکشی خیابانی و آشوب همراه باشد؟

مطهری: آنها اول با آرامش آمدند.

فارس: آنها از قبل از انتخابات شبهه تقلب را مطرح کردند.

مطهری: همیشه مطرح می شود. در همه انتخابات ها می گویند که نکند تقلب شود. انتخابات ۹۲ مگر نبود، همیشه بحث تقلب وجود دارد اما مهم این است که ما چگونه آن را مدیریت کنیم. اگر عده ای به نتیجه انتخابات اعتراض دارند، به جای اینکه باتوم را بلند کنیم و بزنیم، بگوییم حرفتان را بزنید و اجازه تجمع بدهیم تا هیجان پایین بیاید.

* در راهپیمایی ۲۵ خرداد شرکت نکردم

فارس: آنها در ۲۵ خرداد آزادانه حرف خود را زدند و هیچ مشکلی هم به وجود نیامد تا اینکه برخی از افراطی ها به پایگاه بسیج حمله کردند.

مطهری: آن که معلوم نبود چه بود. راهپیمایی تمام شد و راهپیمایی بسیار خوبی بود و خون هم از دماغ کسی نیامد، اما آخرش معلوم نشد که چه اتفاقی افتاد. هردو طرف می گویند طرف دیگر شروع کرده است.

فارس: وقتی موضوعی می خواهد روشن شود، شما می گویید که معلوم نشد چه اتفاقی افتاد و در این زمینه تحقیقی نکرده ام!

مطهری: دو طرف حرف دارند.

فارس: شما هم در راهپیمایی ۲۵ خرداد شرکت کردید؟

مطهری: خیر.

فارس: در ماجرای ۸۸ قائل به برنامه ریزی نبودید؟

مطهری: اصلا. اگر برنامه ریزی بود، از این طرف بود.

فارس: آقای جلائی پور در یک دوره ای مدل انقلاب نارنجی را بررسی و الگو را استخراج می کند؛ در همان سال های ۸۵ آقای جلائی پور در یک سخنرانی می گوید که انقلاب آنها در ایران طرفدار ندارد و عدم استقبال از طرح اینترنتی رفراندوم در ایران این را نشان می دهد که جامعه ایران جامعه ای توده ای نیست که هرکس هر از گاهی برای آن یک نسخه ای بپیچد. او در عین حال تأکید می کند که در ایران یک جنبش مردمی و ضد آمریکایی وجود دارد که در کمتر از یک ساعت فعال می شود. هفته نامه نیویورکر افشا کرد که در عملیات پنهان کنگره به دستور جرج بوش با ۴۰۰ میلیون دلار بودجه مخفی در ایران موافقت کرده است بنابراین به نظر شما ممکن است که این برنامه ریزی ها در خلأ صورت گرفته باشد؟

مطهری: اینکه ما بعد از یک واقعه ای برخی از جلسات داخلی و تصمیمات کنگره آمریکا را کنار هم بگذاریم و از آن نتیجه بگیریم، کار درستی نیست. بحث از انقلابهای نارنجی هم ممکن است صرفا نظری بوده است.

فارس: بالاخره این اظهارات در خلأ بیان نشده است، یعنی شما معتقدید که از بیان این حرف ها هدف مشخصی نداشتند؟

مطهری: چه اشکالی دارد که عده ای درباره انقلاب های نارنجی مطالعه کنند؟ آیا این، دلیل بر این است که می خواهند این مدل یا مدل دیگری را در ایران پیاده کنند؟

*جلسات اصلاح طلبان درباره انقلاب های نارنجی بحث علمی است!

فارس: وقتی آقای جلائی پور می گوید که شما نمی توانید انقلاب نارنجی را در ایران پیاده کنید، به چه کسی این را می گوید؟

مطهری: این می تواند نوعی دفاع از انقلاب و ناامید کردن دشمن باشد؛ به علاوه، یک بحث علمی است و دارند بحث می کنند حالا ما بخواهیم آن را به بحران ۸۸ بچسبانیم.

فارس: الگویی که آنها از انقلاب نارنجی درآوردند اکثرش را در فتنه ۸۸ پیاده شده دیدیم. بنابراین اینکه می گویند چرا قبل از انتخابات آنها را دستگیر کرده اند طبیعی است که دستگاه های امنیتی کشور نمی تواند بنشیند و فقط نگاه کند.

مطهری: به چه جرمی؟ جرمی که هنوز وقوع پیدا نکرده است. دو سه روز قبل از انتخابات آنها را بازداشت کردند و روز انتخابات بسیاری از افراد ستاد موسوی را گرفتند.

فارس: شما قائل به این نیستید که نهادهای عملیاتی و اطلاعاتی قبل از اینکه حادثه ای اتفاق بیفتد و به طور مثال بمبی منفجر شود، آن را خنثی کنند؟

مطهری: چه بمبی؟ !

فارس: آنها همان روز ۲۲ خرداد اعلام پیروزی کردند.

مطهری: بر اثر رفتار ما بود. آقای احمدی نژاد هم اعلام پیروزی کرد در حالی که دولت باید نتیجه آراء را به مرور و ظرف چند روز اعلام می کرد و کاری به این نمی داشت که طرف مقابل اعلام پیروزی کرده است. حال فرض می کنیم که حرف های شما درست و عده ای پشت پرده بودند و آمریکا و اسرائیل هم پشت سرشان بود تا انقلاب مخملی کنند. آنچه که در سطح جامعه بود، یک عده ای از مردم بودند که از همه این مسائل بی خبر بودند و اطلاعی از این چیزها نداشتند؛ مردم عادی با توجه به چیزهایی که دیدند گفتند که تقلب شده و تعدادشان هم کم نبود. نمی دانستند که آقای خاتمی به قول روزنامه کیهان با جرج سوروس دیدار کرده است.

فارس: این موضوع را که وزیر اطلاعات هم مطرح کرد.

مطهری: ولی آقای خاتمی رد کرده است. بحث این است که مردمی که به طور طبیعی به خیابان آمده اند و واقعاً اعتراض دارند، با آنها باید چکار کرد؟ حالا چون اطلاعات ما چیزی می داند، باید آنها را بزنیم؟

فارس: مردم؟ آنها مردم نبودند.

مطهری: شاید چند میلیون نفر از خارج آمده بودند! عکس های ۲۵ خرداد را ببینید، خانم های چادری با کالسکه بچه هایشان مانند ۲۲ بهمن به خیابان آمدند و فکر کردند که تقلب شده است. با این ها باید چطور برخورد می شد؟

فارس: راهپیمایی ۲۵ خرداد که در کمال آرامش برگزار شد و در پایان این راهپیمایی افراد مشخصی به پایگاه بسیج حمله کردند.

مطهری: ببینید روزهای قبل و بعد این راهپیمایی مردم چقدر کتک خوردند. منظورم این است که معترضان مردم عادی بودند.

فارس: ما هم همان بعدش را می گوییم. اتفاقا دعوا سر بعد از راهپیمایی است که چه کسانی به پایگاه بسیج حمله کردند. شما خودتان هم اشاره کردید که راهپیمایی ۲۵ بهمن راهپیمایی خوبی بود و آخرش مشخص نشد چه اتفاقی افتاد. می دانید آن روز چند بسیجی شهید شدند؟

مطهری: بله بسیجی و غیر بسیجی شهید یا کشته شدند ولی ابهاماتی در حوادث آن روزها وجود دارد. مثلا آنهایی که در روز ۳۰ خرداد تیراندازی می کردند که عکس های آن هم هست چه کسانی بودند؟ اینها هنوز مشخص نیست.

فارس: واقعا نمی دانید چه کسانی به پایگاه بسیج حمله می کنند؟

مطهری: برای من مشخص نیست. آنها حرف دارند، شما هم حرف دارید. شما به آنها اجازه صحبت ندادید، باید اجازه حرف زدن به آنها بدهید. یک طرفه می گویید فتنه گرند.

فارس: آنها آمدند و حرفشان را هم زدند. من فقط یک نمونه از اظهارات آنها را می گویم؛ خانم زهرا رهنورد بلافاصله بعد از انتخابات در مصاحبه با بی بی سی فارسی که درباره مشروعیت آن هم بحث نمی کنیم، درباره سند وقوع تقلب گفت « آذربایجان و ترک زبانان هیچ گاه فرزند خود را نمی گذارند به کس دیگری رأی دهند. خود من لر هستم و موسوی بارها گفته که داماد لرستانم؛ بنابراین اهالی لرستان، موسوی را نمی گذارند به احمدی نژاد رأی بدهند. این دوتا ملاک است و باقی موارد هم شبیه همین است. » نظرتان درباره این اظهارنظر چیست؟

مطهری: حالا یک اظهارنظر کرده است. این هم یک نظری است که آنها به عنوان « مؤیدِ» دلایلشان گفته اند نه این که دلیل اصلی آنها همین باشد.

فارس: بالاخره کسی که می گوید تقلب شده، باید استدلال منطقی داشته باشد. شما این حرف را چقدر قبول دارید؟

مطهری: حالا یک حرفی زده است که لرستان و آذربایجان باید به ما بیشتر رأی داده باشد. نظریه است دیگر. می تواند درست باشد می تواند غلط باشد.

فارس: بالاخره هرچه باشد استدلال آنها این بوده است و آنها حرفشان را به راحتی زدند.

مطهری: نه. آنها امکان این که حرفشان را به راحتی بزنند نداشتند. این طرف صدا و سیما و روزنامه ها و سایت ها دستش بود و آن طرف چند سایت فیلتر شده.

فارس: منظور شما از « این طرف» چیست؟

مطهری: حکومت و نظام.

فارس: پس آنها را در مقابل نظام می بینید؟ پس حرف آنها انتخابات نبود، مشکلشان نظام بود؟

مطهری: منتقد نظام در آن انتخابات بودند نه اینکه نظام را به طور کلی قبول نداشته باشند. آنها به رفتار نظام در آن انتخابات انتقاد داشتند و برای آن دلیل هم دارند.

فارس: مثل دلایل خانم رهنورد؟ آنها هیچ گاه دلایل مستدل خود را ارائه ندادند.

مطهری: شما اجازه بدهید بیایند حرف بزنند.

فارس: آقای موسوی ۲۰ هزار ناظر بر سر صندوق ها داشت که اگر هرکدام از آنها یک صفحه می نوشتند نیاز به این همه حاشیه سازی نبود.

مطهری: درباره همان ناظران هم حرف دارند. ما الان افرادی داریم که می گویند حاضر هستیم حرف بزنیم و اسناد کافی هم در اختیار داریم. از جمله حرفهای برخی فرماندهان سپاه که برنامه این بود که قطعاً آقای احمدی نژاد انتخاب شود و می گویند در هر دادگاهی ثابت می کنیم که تقلب شده است.

*معترضان ۸۸ باید مدارک خود را به شورای نگهبان ارائه می دادند

فارس: آنها سال ۸۸ کجا بودند؟ چرا این مدارک را سال ۸۸ به شورای نگهبان ندادند؟ چرا وقتی که شورای نگهبان چندین بار برای صحبت به آنها وقت داد نیامدند؟

مطهری: شاید به این دلیل که از قبل، از طرف رهبر انقلاب اعلام شده بود که تقلب نشده است. بنابراین گفتند نظر شورای نگبهان مشخص است و فایده ای بر ارسال مدارک مترتب نیست. ولی از نظر من بهتر بود که مدارک را ارائه می کردند. بهتر است خودشان را بیاورید و از خودشان بپرسید، چرا از من سؤال می کنید؟

فارس: چون شما از آنها دفاع می کنید.

مطهری: من از آزادی بیان آنها دفاع می کنم. ممکن است بسیاری از حرفهای آنها را قبول نداشته باشم. آنها حرف دارند، شما آنها را بسته اید و از خودتان تحلیل می کنید.

فارس: محمدعلی ابطحی می گوید « خاتمی فضای جامعه را می شناخت و با توجه به این نکته حمایت او از موسوی یک خیانت است؛ پس از انتخابات درجلسه مشترکی موسوی و خاتمی با یکدیگر هم قسم شدند که پشت همدیگر را خالی نکنند، بنده نمی دانم این تنها نگذاشتن و یاری کردن پس از فاصله ۱۱ میلیون رأی برای چه بود؟ نظر شما راجع به این حرف چیست؟

مطهری: این حرف آقای ابطحی است، از خودش بپرسید. ضمن این که باید ببینیم این حرف را در شرایط زندان گفته است یا در شرایط آزادی.

فارس: اشکال این است که…

مطهری: تا زمانی که شما به آنها آزادی ندهید که بیایند حرفشان را بزنند، این حرفها همه باطل است. شما اجازه بدهید آنها از خودشان دفاع کنند؛ موسوی، کروبی، هاشمی و خاتمی و دیگران حرفشان را بزنند تا مردم قضاوت کنند.

فارس: فکر نمی کنید مشکل ما مبنایی تر از اختلاف سلیقه است؟

مطهری: خیر، آنها اصل انقلاب و نظام را قبول دارند، رهبری را هم قبول دارند فقط این وسط آقای احمدی نژاد آمد و کشور را به هم ریخت و همه را به جان یکدیگر انداخت.

فارس: اگر بگوییم آنها امام را قبول ندارند، چه؟

مطهری: ممکن است کسی در جایی نظر امام را قبول نداشته باشد.

فارس: اگر تعارض مبنایی با حضرت امام داشته باشند؟

مطهری: قبول دارند، این حرفها چیست.

فارس: من جمله ای برای شما می خوانم، بگویید که نظرتان چیست؟ درباره ولایت فقیه…

مطهری: ولایت فقیه این نیست که نظرات ما عین نظر ولی فقیه باشد، ممکن است در برخی موارد نظرمان فرق کند. اصل این است آنجایی که حکم و دستوری بود، عمل کنیم.

فارس: آقای دکتر، فردی که شما هم می شناسید می گوید « وقتی شخص معصوم در کار نبود، دیگر شخص خاص نمی تواند و حق ندارد حاکم مردم شود و در این مرحله معیارهای خاصی است که باید درجامعه حاکمیت داشته باشد» . در حالی که حضرت امام معتقد بودند اگر فرد لایقی که دارای دو ویژگی علم به اسلام و عدالت باشد تشکیل حکومت داد، در امتداد ولایت حضرت رسول است. بنابراین به نظر می رسد که این جریان در مبانی با جمهوری اسلامی مشکل دارد. یعنی چون ولایت فقیه را قبول نداشتند برای آن برنامه ریزی کردند.

مطهری: نباید بدبین باشیم. فکر می کنم اختلاف در معنی حاکم بودن است. حاکم بودن ولی فقیه به معنی پادشاهی نیست بلکه به معنی نظارت و ولایت ایدئولوژیک است و حاکم را که رئیس جمهور باشد مردم انتخاب می کنند. به هرحال حاکمیت ولی فقیه با حاکمیت معصوم متفاوت است. در زمان حاکمیت معصوم اگر انتخاباتی هم در کار نباشد و معصوم شخصا تصمیم بگیرد اشکالی ندارد چون معصوم است. در واقع ولایت ولی فقیه از کارشناسی نسبت به اسلام و از عدالت او سرچشمه می گیرد تا مراقبت کند که جامعه از مسیر اسلام خارج نشود. همان طور که یک پزشک متخصص در حوزه کار خود ولایت دارد. مقصود اینها چنین چیزی است و با ولایت به معنی پادشاهی مخالف اند. ممکن است آنها انتقاد داشته و برخی اقدامات رهبری را قبول نداشته باشند یا بگویند ورود رهبری به جزئیات را قبول نداریم. برخی افراد چنین انتقادی دارند یعنی در عین حال که ولایت فقیه و شخص رهبر را قبول دارند، می گویند که رهبری نباید وارد جزئیات شود. در این صورت اگر صرفا انتقاد باشد و در عمل تابع باشند اشکالی ندارد.

فارس: این اظهارنظری که درباره ولایت فقیه برای شما گفتم منسوب به آقای خاتمی بود. ایشان می گوید که ولایت فقیه یعنی اینکه در جامعه باید ملاک هایی حاکم باشد، نه اینکه فردی که ولی فقیه می شود ویژگی خاصی داشته باشد؛ این تعبیر از ولایت فقیه با تعبیر حضرت امام همخوانی دارد؟

مطهری: البته از آنچه که خواندید چنین چیزی بیرون نمی آید. من فکر می کنم همان را می خواهد بگوید که ولایت فقیه به قول شهید مطهری ولایت ایدئولوژیک و به قول آقای جوادی آملی ولایت فقه است و به هرحال ولایت شخص نیست.

فارس: ولایت شخص را نمی گوییم. آقای خاتمی از حاکم بودن برخی شرایط در جامعه اسلامی به جای ولی فقیه حرف می زند. از ویژگی های ولی فقیه صحبتی به میان نمی آورد.

مطهری: حاکم بودن برخی شرایط در جامعه اسلامی را چه کسی باید نظارت و حفظ کند؟ یک فرد اسلام شناس عادل که همان ولی فقیه است. منظورش همین است.

فارس: در جمع بندی مبحث فتنه ۸۸ شما می گویید که جریان معترض اجازه صحبت کردن نداشت در حالی که در دولت دهم حداقل ۱۰ روزنامه وجود داشت که با جریان اصلاحات همسو بود و کار خود را انجام می داد.

مطهری: این روزنامه ها تحت کنترل نهادهای اطلاعاتی و امنیتی بودند و با کمترین اظهار وجودی یا اخطار می گرفتند و یا تعطیل می شدند. هیئت نظارت دوره آقای رامین را همه به خاطر داریم. دوره بعد از آن را هم که من خودم تا به امروز حضور داشته ام و البته وضعیت فرق کرده است.

* اصلاح طلبان می دانند امکان تقلب ضعیف است

فارس: وزرای دولت روحانی که می خواستند از مجلس رأی اعتماد بگیرند، چه اتفاقی افتاد که قبول کردند