" خاورمیانه، عرصه جنگ سرد مذهبی"

به گزارش پارس به نقل از ایسنا، روزنامه دیلی تلگراف در همین زمینه در گزارشی تحلیلی آورده است: « نیروهای القاعده چندی پیش با حمله به دو زندان در بغداد تعدادی از اعضای این گروه شبه نظامی را آزاد کردند. پیامی که پس از این اقدام القاعده از سوی این گروه شبه نظامی صادر شد به اطلاع تقریبا تمامی عراقی ها رسید. آنها اعلام کردند که چگونه پس از ماه ها برنامه ریزی و آماده سازی اقدامی را علیه آنچه" دولت صفوی" عراق خواندند، انجام داده اند.

حکومت صفوی حدود ۳۰۰ سال پیش و در ایران روی کار بود. در آن زمان این سلسله سرزمین ایران و بخش عمده ای از عراق امروزی را تحت سلطه خود داشت. در دوران شاه اسماعیل اول که پایه گذار حکومت صفویان به شمار می آید، این سلسله موفق شد تشیع را در قلمرو حکومت خود به عنوان مذهب رسمی روی کار آورد و بدین ترتیب شیعه مذهب رسمی سرزمین هایی شد که تحت لوای صفویان بودند.

در حال حاضر، شبه نظامیان سنی عراق از این تشبیه برای یاد کردن از دولت کنونی کشورشان استفاده می کنند. اعضای القاعده بر این باورند که سیاستمداران شیعه که امروزه در رأس قدرت در بغداد قرار دارند، جانشینان" مهاجمان خارجی" هستند. زمانی مهاجمان و تسخیر گران آنگلو-آمریکایی عامل خشونت ها در عراق در نظر گرفته می شدند اما اکنون تنش های مذهبی میان اکثریت شیعه و اقلیت سنی در عراق به عاملی برای ایجاد خشونت و ناآرامی در این کشور خاورمیانه تبدیل شده است.

تنش ها میان شیعه و سنی در خاورمیانه در شرایط کنونی رو به افزایش است. اکنون دیگر جای تعجب نیست که فردی مانند یوسف القرضاوی، از رهبران مذهبی اخوان المسلمین مدعی می شود، شیعیان به طور کلی و شیعیان ایران به طور خاص برای کشتن سنی ها برنامه ریزی می کنند! در بیشتر کشورها درگیری ها میان شیعیان و سنی ها به مرحله نبرد با سلاح نرسیده است اما اکنون اختلاف نظرها میان این دو مذهب در منطقه به طور روز افزون رو به افزایش است و می توان گفت از زمان جنگ جهانی اول تاکنون به اوج خود رسیده است.

علت این اتفاق چیست؟ می توان بخشی از این مسأله را به این صورت توجیه کرد که جنگ سرد مذهبی جدیدی در منطقه خاورمیانه در حال وقوع است؛ اصطلاحی که" تابی داج" ، از اساتید روابط بین الملل مدرسه اقتصاد لندن آن را به کار می گیرد. در این درگیری مذهبی ایران و عربستان دو رقیب اساسی به شمار می آیند. ایران به عنوان نماینده تمدن شیعه و عربستان به عنوان مرکز اهل تسنن در نظر گرفته می شود.

در حال حاضر بیشتر قدرت های منطقه در پشت یکی از این دو کشور قرار گرفته اند. در سال ۱۹۸۰ عراق سعی کرد پس از انقلاب ایران این کشور را مورد هجوم خود قرار دهد اما اکنون بغداد دیگر دشمن تهران به شمار نمی آید و در واقع هم پیمانی جدید برای ایران است و علت این امر فروپاشی حکومت صدام، دیکتاتور سابق عراق و روی کار آمدن اکثریت شیعیان در این کشور لحاظ می شود. همچنین در منطقه کشورهایی دیگر وجود دارند که از حمایت عربستان برخوردار هستند. از این میان می توان به قطر اشاره کرد که در سیاست خارجه خود قصد مداخله در هر کاری را دارد اما نهایتا یکی از وابستگان دولت سنی عربستان به شمار می آید.

در این میان، کشورهای خاصی نیز در منطقه وجود دارند که به عنوان نمونه می توان به لبنان، بحرین و سوریه اشاره کرد. در لبنان سیستم سیاسی به گونه ای است که شیعیان از داشتن مواضع و مناصب صاحب نفوذ و دارای اختیارات گسترده محروم هستند. سیستم سیاسی این کشور بدین ترتیب است که مقام ریاست جمهوری در اختیار مسیحیان و سمت نخست وزیری در اختیار اهل تسنن است. این در حالی است که شیعیان در حال حاضر در لبنان جزو یکی از اکثریت ها به شمار می روند و با توجه به این که در سیستم سیاسی این کشور نقش رسمی ندارند، گروهی به نام حزب الله تشکیل شده است که در شمار یکی از قدرتمندترین جنبش های نظامی است.

در بحرین اکثریت شیعه تحت حکومت سنی ها به سر می برند. این امر باعث شده که اعتراض های بسیاری در بحرین شکل گیرد و خیابان های این کشور شاهد تظاهرات شیعیانی باشد که به دنبال احقاق حقوقشان در این کشور هستند. ناآرامی های اخیر در اعتراض به حکومت آل خلیفه در سال ۲۰۱۱ به یکی از نقاط حساس خود رسید که در نهایت با دخالت نیروهای عربستان سرکوب شد.

پیام این سرکوب بسیار روشن است و آن این که عربستان این مسأله را تحمل نمی کند که شیعیان در بحرین یعنی چند مایلی شرقی ترین استان عربستان به قدرت برسند. عربستان این مسأله را به معرض نمایش گذاشته است که ترجیح می دهد معترضان شیعه در بحرین سرکوب شوند. بنابراین اکنون شرایط به گونه ای است که آل خلیفه همچنان در رأس قدرت در بحرین قرار دارند و شرایط غیرانسانی و تأسفباری برای شیعیان این کشور رغم می خورد.

سوریه نیز نمونه ای دیگری است که در آن می توان جنگ سرد دینی را در خونین ترین حالت خود ملاحظه کرد. با گذشت هر ماه، ناآرامی ها در این کشور بیشتر می شود و درگیری مخالفان دولت بشار اسد با نیروهای امنیتی این کشور صحنه خونبارتری را پدیدار می سازد. دولت اسد که عمدتا در اختیار شیعیان است به عنوان یکی از اصلی ترین و قابل اتکاترین هم پیمانان تهران در جهان عرب در نظر گرفته می شود. ایران و حزب الله اکنون با توجه به این تهدید که ممکن است یک هم پیمانانشان را از دست دهند، تمام تلاش خود را برای ادامه حضور اسد در رأس قدرت دولت دمشق به عمل می آورند.

در ماه های اخیر حزب الله کمک های مالی و نظامی به اسد ارائه داد. در عین حال، مخالفان در سوریه اغلب از اهل سنت این کشور هستند. عربستان و قطر نیز به همین دلیل به مسلح کردن آنها می پردازند و اردن نیز در این زمینه کمک هایی را به مخالفان ارائه می دهد. در این درگیری عراق اما از ایران حمایت می کند. دولت بغداد اجازه انتقال تسلیحات را از خاک عراق به سوریه داده است که در اختیار نیروهای اسد قرار می گیرد. اکنون به نظر می رسد در صورتی که اسد از کار برکنار شود جانشین وی به احتمال زیاد سنی خواهد بود.

جنگ سرد ما (غربی ها) چیزی در رابطه با ایدئولوژی و سازمان اجتماعی بود اما در خاورمیانه با مذهب تعریف می شود. اگر صفوی ها بار دیگر می توانستند باز گردند، اختلافاتی را در منطقه می دیدند که بسیار برای آنها آشنا بود. »