فشارحداکثری به جا‌مانده از دولت ترامپ لغو می‌شود؟/ احیای برجام در جریان مذاکرات وین

مورخ ۲۴ بهمن ماه ۹۹ بود که نشریه کانتر پانچ طی یادداشتی به قلم لارنس دیویدسون، تحلیلگر آمریکایی و استاد دانشگاه وست‌چِستر، به بررسی مخالفت دولت جدید ایالات‌متحده به ریاست جو بایدن در قبال ایران پرداخت. او طی این یادداشت ضمن کودکانه خواندن اظهارات و تصمیمات اخیر دولت جدید آمریکا تحلیل کرد که بعد از بازگشت ایران به تعهداتش، واشنگتن برای تدوین توافق قوی‌تر و طولانی‌تر که نگرانی‌های بیشتر را پوشش دهد، تلاش خواهد کرد. او البته آن موارد را ذکر نکرد ولی بایدن به نوبه خود، توسعه موشک‌های بالستیک توسط ایران و حمایت‌ها از نیروها در عراق، سوریه، لبنان و یمن را از جمله این موارد دانست. البته برای ایرانی‌ها نیز طولی نکشید که متوجه شوند، این قمار، تلاشی برای گسترش محدودیت‌ها بر توانمندی‌های نظامی ایران ورای توافق اصلی ۲۰۱۵ است. این تحلیلگر همچنین عنوان کرد که اظهارات مقام‌های دولت جدید این کشور مبنی بر لزوم بازگشت تهران به تعهدات برجامی پیش از واشنگتن، توضیح داد که رویکرد رئیس‌جمهور جدید آمریکا در قبال ایران مانند دولت پیشین است اما فروردین ماه ۱۴۰۰ مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای ۱+۴ در سطح معاونان وزیر و با حضور گروه‌‌های کارشناسی و با هدف احیای برجام، مجدداً در وین آغاز شد.‌ شواهد نشان می‌دهد که محور مذاکرات گروه‌های مذاکره‌کننده ایران و ۱+۴ در وین، بر اساس یک طرح فریب‌کارانه‌ طراحی‌شده از سوی اتاق‌های فکر آمریکایی، موسوم به پایان بازی است. البته سیاست قطعی کشور در مسأله برجام، بارها توسط رهبر معظم انقلاب اینگونه اعلام شده است: «لغو همه تحریم‌ها، راستی‌آزمایی ایران و سپس بازگشت ایران به برجام. دلیل اتخاذ این سیاست کاملاً روشن است. با توجه به پیچیده و چندلایه بودن نظام تحریم‌های آمریکا علیه ایران، لغو بخشی از تحریم‌ها یا لغو گام‌به‌گام آن‌ها، عملاً امکان‌پذیر نبوده و فایده‌ای برای کشور ندارد. به‌علاوه، کشور یک بار چوب اعتماد تام به طرف غربی بر سر اجرای تعهدات را خورده است. چه در دوره اوباما و چه در دوره ترامپ ، این حقیقت آشکار شد که قول آمریکایی‌ها به‌هیچ‌وجه قابل اعتماد نیست. از نقطه‌نظر اقتصادی نیز تجربه برجام به ما نشان داده است که توافق بر سر این شیوه از لغو تحریم‌ها، از یک سو فضای نگرانی و بلاتکلیفی برای سرمایه‌گذاری و تجارت با ایران را زنده نگه می‌دارد و از سوی دیگر، خود توافق را به اهرم فشاری در اختیار آمریکا تبدیل می‌کند.»

*لغو تحریم‌های بانک مرکزی در دستورکار بایدن قرار ندارد

دونالد ترامپ در چهار سال ریاست خود بر کاخ‌سفید ، در قالب کارزاری موسوم به فشار حداکثری، به طرز بی‌سابقه‌ای بر تحریم‌های ایران افزود. یکی از اقدامات مهم وی در این دوره، تحریم مجدد برخی نهادها ازجمله بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، اما این بار ذیل عنوان تروریسم بود. در جریان اظهارنظرهای اخیر اعضای کابینه بایدن اما مبرهن گشت لغو تحریم‌های بانک مرکزی ونهادهای مهم کشورمان در دستور کار دولت او قرار ندارد.

در این راستا‌ آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا درباره تحریم‌های غیرهسته‌ای ، به‌خصوص تحریم‌های ذیل عنوان «مبازره با تروریسم» آمریکا علیه ایران گفت: «ما تحریم‌های غیرهسته‌ای را به‌عنوان اهرمی برای بدرفتاری‌های ایران در سایر موضوعات (غیرهسته‌ای) حفظ کرده و ادامه خواهیم داد.»‌ به تازگی وندی شرمن، نیز در جلسه رأی اعتماد خود در کنگره، روی همین موضوع تأکید کرد. شرمن در پاسخ به این سوال که «آیا به حفظ تحریم‌های بانک مرکزی ایران متعهد هستید؟» گفت: «من نمی‌خواهم کاری انجام دهم که از پشتیبانی بی‌نظیر سپاه از بی‌ثباتی در منطقه حمایت کند و ما و شرکای ما را در معرض خطر قرار دهد. پس از او ندپرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز در اظهاراتی مدعی شده است که دولت بایدن آماده است اقداماتی را برای بازگشت به توافق هسته‌ای بردارد و برای این منظور «تحریم های مرتبط با هسته‌ای» را لغو کند.

*مذاکرات احیای برجام در وین به کجا رسید؟

علی‌رغم سیاست فشارحداکثری دولت بایدن و پیروی از عملکرد دولت ترامپ اما مذاکرات احیای برجام در وین همچنان در جریان است. انتظار بر این است که به زودی و بعد از سه دور مذاکره و نشست، مذاکره کنندگان از حاشیه و فرع موضوع ها وارد بطن و ماجرای اصلی شوند. حال‌پرسش این است که مذاکرات برجامی به کجا رسیده است و کدام تحریم‌ها لغو می‌شود؟ عباس عراقچی در پایان نشست کمیسیون مشترک برجام اظهار کرد: «این دور سوم مذاکرات است و امروز تصمیم گرفتیم مجددا توقفی برای جمع بندی بدهیم. مذاکرات این دور در سطوح مختلف فشرده برگزار شد و مباحث مورد اختلاف و مشترک به پختگی رسیده است. فاصله ها و اختلافات در بحث هسته ای و تحریم ها روشن تر شده است؛ ما در هر دو مورد نکات ریز فنی داریم که باید بررسی بیشتری شود و در برخی موارد اختلافات وجود دارد که روشن تر شده است. در برخی حوزه ها وارد نگارش متن شدیم و این موجب می شود کار آهسته پیش برود زیرا کار روی متن دقت خود را می خواهد.»

معاون وزیر امور خارجه همچنین عنوان کرد: «در عین حال روند رو به جلو است و هنوز نمی توانیم پیش بینی کنیم که چه زمانی به توافق می رسیم؛ شکل توافق براساس مواضع نظام است و طرفین مقابل نیز مواضع خود را دارند و نزدیک کردن مواضع طرفین کار اسانی نیست. تصمیم گرفتیم جمع بندی از مباحث داشته باشیم و پس از بررسی در پایتخت ها، جمعه آینده مباحث را از سر می گیریم. تاکید داریم باید تحریم های موضوعی و بخشی همچون بخش انرژی ایران و یا صنعت خودرو و بیمه و بنادر برداشته شود و توافق هم در این باره وجود دارد؛ در کنار این مهم، درباره لغو تحریم افراد و نهادها مذاکرات ادامه دارد. فهرستی در این باره وجود دارد که با لغو تحریم اکثریت این فهرست موافق شده اما دیگرانی هنوز در این فهرست هستند.اگر دو طرف مواضع هم را قبول داشتند نیازی به مذاکره نبود به قدری مذاکره می کنیم که مواضع نزدیک شود و اگر منافع نظام تامین شود این توافق اتفاق خواهد افتاد.»