پیامدهای لغو تحریم‌های تسلیحاتی؛ از انزوای آمریکا تا افزایش نفوذ راهبردی جمهوری اسلامی ایران

روز گذشته، ۲۷ مهر ماه، زمان پایان تحریم‌های تسلیحاتی جمهوری اسلامی ایران بوده و از این به بعد و بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند آزادانه به خرید و فروش سلاح‌های متعارف مبادرت بورزد.

ترامپ پس از اعلام خروج آمریکا از برجام، علاوه بر اینکه تمام تحریم‌های پیش از انعقاد این توافق هسته‌ای را بازگرداند، بر دامنه و شدت این تحریم‌ها افزود و حتی سایر کشورهای دیگر را تحت عنوان تحریم‌های ثانویه وادار کرد تا هرگونه رابطه تجاری و اقتصادی و نیز بهداشتی و درمانی را متوقف کنند؛ هرچند این اقدام آمریکا برخلاف بندهای توافق برجام و حقوق بشر بود، اما غالب کشورها از بیم مجازات‌های آمریکا روابط خود را با جمهوری اسلامی به پایین‌ترین سطح کاهش دادند.

لغو تحریم‌های  تسلیحاتی و ناکامی ترامپ

البته هرچند ترامپ در بازگرداندن تحریم‌ها از قدرت مالی و اقتصادی خود استفاده کرد، اما در حوزه بازگرداندن یا تمدید تحریم‌های تسلیحاتی موفق نشد. او در دو مرحله تلاش کرد تا مانع لغو تحریم‌های تسلیحاتی کشورمان شود. در نخستین بار پیش‌نویس قطعنامه‌ای را تنظیم کرد که براین اساس‌ قطعنامه ۲۲۳۱ ملغی می‌شد، اما تمام اعضای شورای امنیت این قطعنامه را به تصویب نرساندند، اما پس از اینکه تیرِ ترامپ به سنگ خورد، در دومین تلاش خود کشورهای عضو دائم و غیردائم شورای امنیت را تهدید کرد در صورت عدم توقف قطعنامه ۲۲۳۱، آمریکا از مکانیسم ماشه استفاده خواهد کرد که این موضوع هم با مخالفت تمام اعضای دائم و غیردائم شورای امنیت به جز کشور کوچک دومینیکن مواجه شد.

لغو تحریم‌های  تسلیحاتی و ناکامی ترامپ در بازگرداندن این نوع تحریم‌ها، موفقیت استراتژیک برای جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود و در مقابل آمریکا را منزوی و جایگاه هژمونی او تضعیف شده است. شکست آمریکا در اجماع‌سازی جهانی علیه ایران و ناکامی این کشور در بازگرداندن تحریم‌های تسلیحاتی، سبب شده تا ایالات متحده هزینه سنگینی را پرداخت کند؛ زیرا جایگاه و حیثیت او نزد متحدان و هم‌پیمانانش خدشه‌دار شده و از اینکه جمهوری اسلامی ایران از این به بعد می‌تواند آزادانه به خرید و فروش تسلیحات متعارف دست بزند، دچار التهاب و وحشت شده‌اند؛ در واقع این کشورها اغلب از بازیگران معارض نظام جمهوری اسلامی ایران هستند که از قدرت و نفوذ بیشتر کشورمان واهمه دارند و برای اینکه قدرت و نفوذ ایران تقویت نشود، در شدیدترین تحریم‌های علیه جمهوری اسلامی مشارکت کرده‌اند و حتی در شرایط شیوع ویروس کرونا از صادرات دارو و اقلام بهداشتی به ایران سرباز زده‌اند.

مزایای لغو تحریم‌های تسلیحاتی

همانطورکه گفته شد ناکامی ترامپ در بازگرداندن تحریم‌های تسلیحاتی یک شکست بزرگ برای آمریکا محسوب می‌شود، اما از سوی دیگر نفعی که جمهوری اسلامی ایران از ناکامی این کشور می‌برد بیش از حد تصور است. درواقع با لغو تحریم‌های تسلیحاتی، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند به راحتی پس از سال‌های طولانی و در راستای تأمین امنیت خود خرید و فروش سلاح‌های متعارف را در دستورکار قرار دهد.

صباح زنگنه، کارشناس مسائل بین‌الملل اظهار داشت: «جمهوری اسلامی ایران در منطقه‌ای از جهان قرار گرفته که ناامنی در آن بیداد می‌کند و ضروری است که در راستای تأمین امنیت ملی به خرید یا فروش تسلیحات نظامی اقدام کند.»

وی درباره منافع اقتصادی از قِبل لغو تحریم‌های تسلیحاتی برای کشورمان گفت: «لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران می‌تواند سود اقتصادی بسیاری را نصیب ما کند؛ زیرا در بیشتر کشورهای جهان بخش ساخت‌وساز تسلیحات و فروش آن بیشترین سود و منفعت را عاید دولت‌ها کرده و حتی سایر بخش‌های اقتصادی را به حرکت در خواهد آورد.»

نماینده اسبق مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی با بیان این مطلب که بسیاری از اختراعات جدید در صنایع نظامی اتفاق افتاده است، خاطرنشان کرد: «دولت باید تلاش کند تا از توان بخش خصوصی برای توسعه و گسترش تسلیحات نظامی بهره ببرد؛ چون این بخش از قابلیت بالایی برخوردار است.»

هم‌زمان با پایان پذیرفتن تحریم‌های تسلیحاتی ، دو کشور روسیه و چین نسبت به فروش تسلیحات نظامی به ایران اعلام آمادگی کرده‌اند، البته هرچند در حوزه طراحی و تولید تسلیحات نظامی مانند: موشک‌های بالستیک، پهپادها و زیردریایی و غیره به خودکفایی دست یافته‌ایم، اما در حوزه نوسازی ناوگان هوایی می‎‌توان روی کمک این دو کشور حساب باز کرد.

صباح زنگنه در این رابطه گفت: «چین و روسیه بعد از لغو تحریم‌ها تمایل بسیاری به فروش تسلیحات نظامی به ایران دارند؛ لذا از این به بعد هیچ محدودیتی در فروش تسلیحات دفاعی به ایران وجود ندارد.»

آیا آمریکا می‌تواند از هژمونی خود علیه فروش تسلیحات به ایران استفاده کند؟

یکی از نگرانی‌هایی که بعد از لغو تحریم‌های تسلیحاتی وجود دارد، این است که مبادا آمریکا با اقدامات شیطنت‌آمیز خود به طراحی سناریوی شومی دست بزند که نگذارد کشورها به راحتی از ایران تسلیحات نظامی خریداری کنند و یا تسلیحات مورد نیاز ما را تأمین کنند. زنگنه در پاسخ  به این پرسش که آیا آمریکا می‌تواند از طریق تهدید کشورهای دیگر مانع فروش تسلیحات به ایران شود، گفت: « البته هژمونی آمریکا در این قضیه تأثیرگذار است، اما کشورها مجبور نیستند که در خرید و فروش تسلیحات از دلار استفاده کنند، بلکه روش‌های دیگری هم وجود دارد؛ یعنی از ارزهای دیگر حتی ارز دیجیتالی هم می‌توان استفاده کرد یا دادوستد کالابه‌کالا انجام داد؛ بنابراین آمریکا نمی‌تواند به‌طور کامل مسیرهای خریدوفروش را مسدود کند؛ زیرا فقط می‌تواند به بانک‌ها دستور دهد که از دلار استفاده نکنند نه بیش از این.»

براساس این گزارش؛ لغو تحریم‌های تسلیحاتی کشورمان فصل نوینی در تحولات سیاسی و بین‌المللی مرتبط با جمهوری اسلامی تلقی می‌شود. درواقع ایران برای بار دیگر موفق شد، ایالات متحده آمریکا را در یک جبهه و نبرد غیرمستقیم شکست دهد و این موضوع قطعاً عواقب بسیاری را برای یانکی‌ها در پی خواهد داشت، اما پیروزی شیرینی که روز گذشته به دست آوردیم، تأثیرات شگرفی در توازن قدرت در منطقه خواهد داشت؛ یعنی پس از این قدرت و برتری نظامی جمهوری اسلامی زبان‌زد عام و خاص خواهد شد.