خوب بد زشت

پایان سال ۹۷ بهانه ای برای ارزیابی نهادهای مختلف کشور، از سه قوه اصلی گرفته تا ارگان های زیرمجموعه و کوچک تر است. این سال برای مجلس شورای اسلامی پر از فراز و نشیب، استیضاح های بی نتیجه، عدم رای اعتماد نمایندگان به برخی وزرا و حتی آغازی برای پایان دوره دهم مجلس شورای اسلامی بود.اما امسال مجلس شورای اسلامی عملکردهای ضعیف و قوی ارائه داد؛ دیدار با موگرینی و سلفی گرفتن نمایندگان با او، که با هشتگ #سلفی_حقارت در شبکه های اجتماعی پخش شد و نمره منفی و حرکت زشتی برای مجلس بود تا نوسانات اقتصادی و توقع مردم از مجلس که در مقابل عملکرد ضعیف دولت نقش قوی تری ایفا کند.از طرفی پرداختن به برجام و لوایح چهار گانه یکی از طرح های سخت برای مجلس بود و در اواخر سال ۹۷ با بررسی بودجه سال ۹۸ و افزایش حداقل حقوق کارگران و کارمندان دولتی قدرت مجلس در تصمیم گیری به چالش کشیده شد.اما طرح سوال مجلس از رئیس جمهور در این دوره یکی دیگر از اقدامات حاشیه ساز بود، این طرح در دهم مرداد با ۸۰ امضا و ۵ سوال اعلام وصول شد، اما مجلس از ۴ پاسخ‌ روحانی درباره بیکاری، ارز، رکودو قاچاق قانع نشد و قرار بود سوالات به قوه قضائیه ارسال شود اما در پایان، نتیجه این سوالات و ارسال آن ها به قوه قضائیه مشخص نشد و پایانی باز برای مجلس دهم بود.

به همین منظور با چند تن از نمایندگان در مورد نقاط ضعف و قوت و نحوه عملکرد مجلس دهم در سال ۹۷ گفت‌وگو کردیم که هر کدام نظرات مختلفی داشتند.

سهیلا جلودارزاده، یکی از نمایندگان تهران، در این گفت‌وگو استیضاح مکرر وزرا را یکی از نقاط ضعف مجلس دهم دانست و گفت: درگیری با بعضی وزرا از نقاط ضعف مجلس بود که مستحق این رفتار نبودند، زیرا ابتدای کار بودند و ضعف کارشان مشخص شده بود، بعد از تغییر نه تنها شرایط بهتر نشد بلکه در حالت رکود و ایستایی قرار گرفتیم.وی در ادامه افزود: نقطه ضعف دیگر عدم کارشناسی در مسائل مختلف است؛ یعنی زمانی که موضوعی به کمیسیون می رود آن‌طور که باید پیش نمی رود و ضعف ها

و قوت هایش اصلاح یا تقویت نمی شود.

جلودارزاده نقطه قوت مجلس را ارتباط مجلس با مردم دانست و خاطرنشان کرد: اما قوت مجلس ارتباط نمایندگان تهران و شهرستان با مردم است، نمایندگان تهران برای اولین بار است که در ۵ فرمانداری دفتر ملاقات گذاشتند و بر اساس برنامه منظمی با مردم هر منطقه ارتباط مستقیم دارند.

همچنین در ادامه این گفت‌وگو احمد سالک، نماینده اصفهان، بیان داشت: ماموریت مجلس قانون گذاری، نظارت بر حسن اجرای قوانین و عملکرد مدیران و ارتباط با مردم است؛ این ها سه وظیفه بزرگی است که بر عهده نمایندگان است.

وی با بیان این که تراکم قانون در اجرا مدیران را با مشکل روبه‌رو می کند اشاره‌ای به یکی از نقاط قوت مجلس کرد و ادامه داد: نقطه قوت مجلس در بخش قانون گذاری است و مهم ترینش توانایی تنقیح و پالایش قوانین است؛ زیرا تراکم قانون در اجرا، مدیران ما را با مشکلات روبه‌رو می کند. این نقطه قوت از دوره نهم شروع شد و باید ادامه پیدا کند، باید تلاش کنیم که بستر را برای قانون گذاری قوه مجریه فراهم کنیم.

سالک تاکید کرد: یکی دیگر از نقاط قوت مجلس تدوین برنامه توسعه پنج ساله ششم است؛ دولت برنامه ششم را در قالب چندین ماده به مجلس آورد اما برای مجلس قابل قبول نبود و طی نامه نگاری هایی که با مقام معظم رهبری صورت گرفت درنهایت این اختیار به مجلس داده شد که خودش طرح برنامه پنج ساله ششم را فراهم کند.

این نماینده نقطه ضعف مجلس را ورود مجلس به لوایح چهار گانه دانست و گفت: اما نقطه ضعف مجلس را در چند مطلب می دانم؛ یکی موضوع لوایح چهار گانه است، که دولت به مجلس آورده بود و مجلس باید برای تصویب تصمیم می گرفت.

احمد سالک ایستادگی نکردن مجلس در برابر تشدید تحریم‌ها به واسطه برجام را یکی از نقطه ضعف‌های مجلس خواند و گفت: به طور مثال، در برجام شاهد بودیم که آثار وجودی برجام باید ضعف و از بین بردن تحریم ها باشد، اما این چنین نبود و باعث تشدید تحریم ها شد. جایی که مجلس باید در این موضوع محکم می ایستاد، ایستادگی نکرد و به نظر من این نقطه ضعف مجلس بود.

در ادامه با عبدالرضا مصری، نماینده کرمانشاه و مهرداد لاهوتی، نماینده لنگرود در این رابطه گفت‌وگو کردیم.

عبدالرضا مصری عملکرد مجلس را وابسته به وجود فراکسیون اکثریت دانست و گفت: اگر در ترکیب مجلس گروه اکثریت و اقلیت وجود داشته باشد نتایج مباحث بهتر می شود، و به دلیل ساختاری که اکنون در مجلس وجود دارد مقداری تصمیم گیری ها سخت است زیرا امکان نظردهی فراکسیون ها و به توافق رسیدن کم و بیشتر اوقات، نظرها خنثی کننده یکدیگر هستند.

مصری افزود: از آن جا که نظام پارلمانی، دستوری نیست و برمبنای رای گیری است چنین مشکلاتی وجود دارد، به همین دلیل با یک رای نتیجه رای‌گیری تغییر می کند.

نماینده کرمانشاه با بیان اینکه تحریم ها بر عملکرد مجلس تاثیر گذاشته است، ادامه داد: همچنین مشکلات کشور در حوزه های مختلف مانند تحریم ها بر مجلس اثر گذاشته است و از طرف دیگر مردم خواسته های به حقی درمورد سختی معیشت دارند و از مجلس انتظار دارند برای حل آن ها حرکتی بکند.

وی اذعان داشت: دولت‌ها باید لایحه های اقتصادی به مجلس بیاورند و از طریق لوایح کمک به حل مشکلات کنند؛ اما متاسفانه هیچ لایحه‌ای از طرف دولت برای حل معضلات اقتصادی و معیشت مردم به مجلس تقدیم نشده است؛ بعضی ها فکر می کنند مجلس باید خودش برای حل مشکلات اقدام کند اما مجلس هر طرحی که بار مالی داشته باشد را تصویب کند، شورای نگهبان آن را رد می کند به همین دلیل باید حتما از طریق لایحه اقتصادی دولت باشد. لذا در این رابطه موفقیت بسیاری حاصل نشده است.

عبدالرضا مصری ضمن تاکید این که وقتی دولت راهکاری برای حل مشکلات ندارد مجلس هم به بررسی قوانین معمولی می پردازد، ابراز کرد: البته مجلس برای مشکلات معیشتی بسیار تلاش کرده است و کمیسیون ها و صحن فعال‌اند، اما اصلی ترین مشکل مردم، معیشت است که اگر دولت عزمی بر رفع مشکل نداشته باشد، که دارد اما راهکاری ارائه نداده است، طبیعتا مجلس هم به قوانین معمولی رسیدگی می کند.

وی در پایان گفت‌وگو دولت ناکارآمد را دلیل ناکارآمدی مجلس دانست و تاکید کرد: زمانی که دولت ناکارآمد باشد مجلس هم مقداری ناکارآمد می شود؛ دولت‌هایی که فعال اند مجلس هم فعال می شود.

و در پایان مهرداد لاهوتی، عملکرد قوی مجلس دهم را سامان دادن به لایحه بودجه و تصویب قانون حداکثر توان تولید داخل خواند و در گفت‌وگو با رسالت تشریح کرد: یکی از نقاط قوت مجلس سامان دادن لایحه بودجه و قانون حداکثر توان تولید داخل بود، زیرا سازمان های دولتی را به استفاده از محصولات داخلی محدود کرد.همچنین مجلس در قانون گذاری، علی رغم فشارهای بیرونی و درونی برای برخی قوانین یا پیوستن به کنوانسیونی خاص، قدرت لازم تصمیم گیری را داشت و این از نکات مثبتش است.

وی ضعف مجلس دهم را در حوزه نظارت دانست و گفت: نقاط ضعف مجلس کاملا مشهود هستند، مجلس دو وظیفه دارد؛ یکی قانون گذاری و دیگری نظارت بر اجرای قانون؛ ما همواره نظارت را با کمی داد و فریاد و نطق در مجلس اشتباه می گیریم، مجلس ناظری قوی نیست، به طور مثال دولت امسال ۱۳ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی به مردم داد، و موضوع تخلفات و رانت ها پیش آمد. مجلس باید فکری درمورد نظارت کند زیرا اهرمی مثل دیوان محاسبات را در اختیار دارد و می تواند این نظارت را جدی تر کند.

این نماینده افزود: همچنین حجم کاری نمایندگان برای قانون گذاری زیاد است؛ ما نباید این مقدار حجم قانون گذاری داشته باشیم. حدودا بالای ۳۰ درصد از قانون گذاری های ما تهدید است و نباید این اتفاقات بیفتد.

لاهوتی حجم زیاد قانون گذاری را یکی دیگر از مشکلات مجلس دهم خواند و توضیح داد: این حجم از قانون گذاری هیچ جای دنیا نیست، ما صبح تا غروب در مجلس می نشینیم و قانون تصویب می کنیم، یک‌بار به لاریجانی گفتم ابتدای دوره، کمیسیون ها ۱۳ طرح مشترک با دولت در بیاورند و به صورت یک بسته یا بیشتربه مجلس ارائه دهند، اینگونه حاصل کار هر کمیسیون ابتدای سال مشخص می شود.

وی در پایان گفت که تمام مشکلات به نظارت برمی گردد، مجلس و دیوان محاسبات باید بر این بخش کار کنند، اگر مجلس درست در راهش حرکت کند بسیاری از بی‌اعتمادی ها در جامعه حل خواهد شد.