شرط بندی العبادی روی اسب مرده

 به گزارش پارس نیوز، حیدر العبادی نخست‌وزیر عراق، در نشست هفتگی کابینه این کشور اعلام کرد؛ دولت عراق در مسئله تحریم‌های آمریکا علیه  ایران تنها متعهد به استفاده نکردن از دلار در مبادلات مالی است و از همه تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی پیروی نمی‌کند، با این حال به نظر می‌رسد صحبت‌های جدید نخست وزیر عراق با مواضع اخیر او در رابطه با حمایت از تحریم‌های ضد ایرانی متناقض است. 

یکی از نشست های خبری حیدرالعبادی با پاسخ به سوال خبرنگاری در خصوص تحریم‌های آمریکا علیه ایران و رویکرد عراق در قبال آن خبرساز شد، او در این نشست گفته بود "تحریم‌های آمریکا علیه ایران را قبول نداریم، اما به آن پایبند هستیم." پس از این اظهارات بود که  بخشی مهم از صحبت‌های حیدرالعبادی در رابطه با تحریم‌های ضد ایرانی بازتاب زیادی پیدا کرد. 

واکنش‌ها به مواضع حیدرالعبادی

تنها چند ساعت پس از نخستین اظهارات عبادی در حمایت از تحریم‌های ضد ایرانی بود که در فضای سیاسی این کشور موجی به راه افتاد که به تحلیل چرایی این موضع‌گیری می‌پرداختند. تعداد زیادی از چهره‌های مشهور عراقی  در واکنش به این اظهارات، ضمن یادآوری همسایگی و کمک‌های ایران به عراق در دوران تهاجم داعش به این کشور، تصریح کردند که عراق باید در چنین شرایطی از ایران حمایت کند.

شخصیت‌های مختلف سیاسی از جمله فؤاد معصوم رئیس جمهور، سید عمار حکیم رهبر جریان حکمت ملی، نوری مالکی معاون رئیس جمهور درکنار همام حمودی رهبر مجلس اعلی، مقتدی صدر رهبر جریان صدر در کنار ائتلاف سائرون و بسیاری از سازمان‌ها، نهادها و احزاب از جمله حزب فضیلت، جنبش اراده همچنین  جنبش کتائب سید الشهدا، عصائب اهل الحق، مقاومت اسلامی نجبا و سازمان بدر با محکوم کردن اقدام یکجانبه آمریکا در خروج از برجام و تحریم کشورمان، بر  پیروی نکردن عراق از این تحریم‌ها تاکید کردند.

در این خصوص هادی العامری رئیس ائتلاف الفتح، به روزنامه فرامنطقه ای العرب،گفت: دولتی که با نظارت آمریکا تشکیل شود در دو ماه ساقط خواهد شد. سهام الموسی عضو ائتلاف مذکور هم به این روزنامه خاطرنشان کرد که آمریکا وکیل و وصیعراق نیست تا برای رساندن دوباره العبادی به قدرت در این کشور دخالت کند. نوری المالکی از دیگر شخصیت‌های مطرح عراقی و  نخست وزیر سابق این کشور هم تحریم‌ها علیه ایران را  نادرست دانست  و از دولت عراق خواست تا خود را به یک طرف ماجرا برای اعمال  این تحریم ها تبدیل نکند.

شدیدترین واکنش‌ها را سید عمار حکیم رهبر ائتلاف ملی شیعیان عراق و رئیس جریان حکمت ملی، به موضع العبادی در قبال تحریم ها داشت که در نشستی با مردود دانستن تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی؛ سیاست ارعاب و محاصره اقتصادی علیه ملت‌ها را  نادرست دانست و یادآور شد که ملت آزاده عراق  طعم درد و رنج حاصل از محاصره ظالمانه اقتصادی توسط غرب را در دهه 90 میلادی چشیده است و اکنون همبستگی خود را با ملت ایران در محکوم کردن این اقدامات ظالمانه علیه این کشور اعلام می‌کند. او جمهوری اسلامی ایران را عمق استراتژیک عراق خوانده و معتقد است آنها در این بحران باید کنار  ایران بایستند و این کشور را یاری کنند.

موج حمایت از ایران در مقابل تحریم‌های آمریکا تنها در سطح مقامات سیاسی، نظامی ، احزاب، تشکل‌ها محدود نماند و ملت عراق به این موضوع واکنش نشان داد. برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی با هشتگ 'متضامن مع الشعب الایرانی' (اعلام همبستگی با مردم ایران) نوشتند ما در ازای ایستادگی ایران به هنگام سختی‌ها در کنار عراق احساس مسئولیت کرده و تحریم‌های آمریکا را محکوم می‌کنیم.

اولین تکذیبه‌ها

بعد از واکنش‌های سخت و قاطع مقامات و مردم عراق نسبت به مواضع العبادی در حمایت از تحریم‌های آمریکا علیه ایران، شورای امنیت ملی عراق با رد تفاسیر اشتباه از سخنان نخست وزیر این کشور درخصوص تحریم های ضد ایرانی بر اهمیت حفظ روابط ممتاز با تهران تاکید کرد. این شورا روز یکشنبه 21 مرداد، پس از نشست خود به ریاست حیدرالعبادی در بیانیه‌ای بر عمق روابط با جمهوری اسلامی و منافع مشترک میان دو کشور و اهمیت حفظ آن تاکید کرد.

در همین حال سعد الحدیثی سخنگوی دولت عراق هم در اظهارنظر رسانه‌ای، علاوه‌بر آنکه تحریم اقتصادی علیه ملت‌ها را اقدامی ظالمانه و نادرست برای حل مشکلات خواند، با توضیح مواضع اخیر العبادی در خصوص تحریم‌های ضد ایرانی، عنوان کرد که عراق این تحریم ها را نادرست می داند، اما تنها بخش خاصی از آن که مربوط به تعاملات مالی و حواله‌های بانکی و تعامل نداشتن با دلار است را به ناچار اجرا می کند. در همین راستا بانک مرکزی عراق در بخشنامه‌ای اعلام کرد که تعامل یورویی بانک‌های این کشور با همتایان ایرانی مشکلی نخواهد داشت.در این بخشنامه بر تداوم ممنوعیت تعامل دلاری با بانک‌های ایرانی تاکید شده، اما آماده است که کار با یورو بر اساس مقتضیات تعامل با بانک مرکزی اروپا و بانک‌هایی که با این ارز کار می‌کنند خواهد بود.

شبکه رصد عراق هم به دنبال انتشار شایعاتی مبنی بر بسته شدن برخی نقاط مرزی میان ایران و عراق، در صفحه توییتر خود از قول قاسم الاعرجی وزیر کشور عراق، خبر داد که هیچ نقطه‌ای از گذرگاه‌های مرزی با ایران بسته نشده و نخواهد شد و مرز تجاری با ایران کاملا باز است،همچنین  اقدامات ضد ایرانی آمریکا شامل بستن گذرگاه‌ها و ممنوعیت واردات از ایران نمی‌شود، بلکه تنها به نبود تعامل دلاری میان دو کشور مربوط است. همچنین حذف دلار از معاملات دو کشور امر تازه‌ای نیست و  از چند سال پیش تاکنون تلاش برآن بوده که تعاملات دو کشور باهم برمبنای ارز‌هایی جز دلار انجام شود.

دو روایت ازسفری که انجام نشد

 در همین حال 21 مرداد خبرگزاری فرانس پرس، به نقل از دفتر مطبوعاتی حیدر العبادی، از لغو سفر او به تهران که قرار بود 23 و 24 مرداد انجام شود، خبر داد و دلیل این امر را شلوغی برنامه‌های کاری او عنوان کرد. در حالی که وزارت امور خارجه کشورمان گزارش‌های منتشر شده درباره برنامه عبادی برای سفر به تهران را تکذیب کرد. از طرف دیگرخبرگزاری فرانس پرس به نقل از یک منبع آگاه نوشت که عبادی قرار بوده به ایران و ترکیه سفر کند، ولی سفر او به تهران از جانب جمهوری اسلامی لغو شده است.

تغییر موضوع العبادی در قبال تحریم‌ها علیه ایران 

حیدر العبادی بعد از آنکه با انتقادهای شدید و سخت مقامات سیاسی و مردم عراق در مقابل مواضع خود مبنی بر حمایت از تحریم‌های آمریکا علیه ایران مواجه شد، درنشست خبری کابینه‌اش اعلام کرد که پایبندی عراق در رابطه با مساله ایران تنها مربوط به نبود معامله با دلار است و این کشور به تمام تحریم‌های آمریکا پایبند نخواهد بود و دولت عراق اجازه نخواهد داد که از خاک این کشور برای تجاوز علیه کشورهای همسایه استفاده شود.

نخست وزیر عراق با تاکید بر اینکه ایران همسایه خوب ما خواهد ماند، عنوان کرد: ما نگفتیم که به همه‌ی تحریم‌های اقتصادی علیه ایران پایبند هستیم، برخی صحبت‌های ما را نادرست نقل کرده و از آنها سوء برداشت شده است.

بعضی‌ها به دنبال تخریب روابط میان تهران و بغداد هستند و بسیاری از سخنانی که با تحریف نقل شده‌اند موجب خدشه‌دار شدن روابط ما شده است. ما روابط خوبی با همسایگان خود داریم، اما از منافع ملت‌مان دست برنمی‌داریم و هیچ‌گاه جزیی از حمله ظالمانه علیه یکی از کشورهای همسایه نخواهیم بود. ما در مساله تحریم‌های ضد ایرانی، تهران را همراهی می‌کنیم؛ اما مصلحت ملت‌مان اولویت است. العبادی همچنین اضافه کرد که تصمیمی در رابطه با تحریم‌های ضد ایرانی اتخاذ نکردیم و تنها وضعیت را غیرعادلانه و ظالمانه توصیف کردیم، این تنها یک دیدگاه بود نه یک تصمیم، زیرا ما سختی‌های تحریم‌های اقتصادی را چشیده‌ایم و مخالف تحریم ملت‌ها هستیم.

نقش اجماع داخلی در تغیر مواضع العبادی

سعدالله زارعی کارشناس مسائل غرب آسیا در رابطه با تغیر موضع حیدرالعبادی نخست وزیر عراق، در حمایت از تحریم‌های ضد ایرانی آمریکا معتقد است، واکنش‌های تند و گسترده‌ گروه‌های مختلف عراقی در قبال مواضع العبادی او را مجبور به اصلاح مواضع خود کرد.

این کارشناس مسائل غرب آسیا اعتقاد دارد که به تصور حیدرالعبادی با اتخاذ چنین موضعی او می‌تواند حمایت آمریکایی‌ها  را جلب کرده و به این واسطه در ساختار سیاسی عراق و منصب نخست‌وزیری عراق  باقی بماند. اما برخلاف تصورش حمایت از تحریم‌های ضد ایرانی نه تنها به او کمکی نکرد، بلکه موقعیت او برای تصدی نخست‌وزیری را  به مخاطره انداخت. از این رو اگر حیدرالعبادی رویکرد خود نسبت به مسائل منطقه بویژه ایران و محور مقاومت را اصلاح نمی‌‌کرد، قطعا دیگر در آینده سیاسی عراق جایگاهی نداشت. عبادی باید این واقعیت‌ها را درک کند و بداند که ثبات و امنیت کنونی عراق مدیون کمک‌های بی‌وقفه تهران است و هرچند که حافظه او یاری نکند اما مردم عراق با حافظه قوی به او یادآور شدند که  ایران در تمامی شرایط سخت پشتیبانشان بوده و امروز در شرایط تحریم آنها باید از تهران حمایت کنند.  

سخن آخر

واکنش‌های دوگانه حیدرالعبادی در قبال تحریم‌های ضد ایرانی نشان داد، اظهارات ابتدایی او در حمایت از این تحریم‌ها با هر نیت و محاسبه‌ای که انجام  شده باشد، با واکنش سخت و قاطع رهبران سیاسی، احزاب، تشکل‌ها و عموم مردم عراق روبرو است. بسیاری از تحلیل‌گران و کارشناسان در خصوص مواضع دوگانه نخست وزیر عراق معتقدند، مواضع ناپخته او قطعا در راستای در نظر گرفتن منافع ملت عراق نبوده، بلکه حاکی از تلاش‌هایش در کسب حمایت آمریکا‌یی‌ها  است تا از این طریق بتواند بار دیگر به عنوان نخست وزیر عراق انتخاب شود.

اما به نظر می‌رسد العبادی روی اسب مرده شرط بندی کرده و در حالی وارد این قمار شده که درک درستی از شرایط منطقه‌ و داخل کشور خود نداشته است. او تصور کرده حضور و نفوذ منطقه ای ایران به علت اعمال تحریم‌ و فشارهای آمریکا کاهش یافته یا تمام شده است، اما حمایت  اتحادیه اروپا و کشورهایی مانند چین، هند، ترکیه و ... از ایران در برابر تحریم‌ها،  خلاف این مسئله را به العبادی ثابت کرد.

از طرف دیگر واکنش‌های قاطع داخلی علیه مواضع نخست وزیر عراق به او نشان داد که نمی‌تواند بدون توجه به اجماع داخلی کشورش تصمیم‌گیری کند و باوجود حافظه ضعیف و  فراموش کار بودن او، مردم و دیگر مقامات عراقی دارای حافظه قوی هستند و خوب می‌دانند اگر کمک‌ها و پشتیبانی‌های ایران در مبارزه با داعش نبود، ثبات و امنیت کنونی عراق هیچ گاه به دست نمی‌آمد و نکته بسیار روشن در روابط میان تهران و بغداد فارغ از برخی مواضع دولتمردان عراق، این است که روابط دوکشور کاملا مستحکم بوده و هیچ چیز نمی تواند  تعاملات  راهبردی، عمیق و استراتژیک  آنها را برهم بزند. مجموع موارد گفته شده، می رساند که حیدرالعبادی در شرایط سختی قرار داد و باید برای جلوگیری از سقوط کامل سیاسی خود مواضعش را اصلاح کند. هرچند که این مسئله هرگز از سابقه سیاسی او پاک نخواهد شد.