فرجام تعهدات برجامی و مسئولیت 1+4

به گزارش پارس نیوز، دیروز (جمعه) وزرای امورخارجه 1+4 و وزیر امور خارجه ایران در وین پایتخت اتریش گرد آمدند تا چارچوب و مسیر پیش رو برای حفظ و تداوم این توافق بین المللی را ترسیم کنند. 
برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام، توافقی که پس از دو سال دیپلماسی فشرده و سخت در تیر ماه 1394 به امضای ایران و گروه کشورهای 1+5 رسید، 18 اردیبهشت 97 با اعلام خروج دولت دونالد ترامپ از این پیمان، وارد مرحله تازه ای از حیات سیاسی شد. 
پس از خروج آمریکا از توافق بین المللی تایید شده در قطعنامه 2231، تهران اعلام کرد با وجود اقدام غیرقانونی واشنگتن در صورت تامین منافع ایران از سوی دیگر امضا کنندگان (فرانسه، انگلیس، چین، روسیه و آلمان) در برجام باقی خواهد ماند. اکنون که دو ماه از آن روز می گذرد جمهوری اسلامی و کشورهای اروپایی تلاش های گسترده ای را برای دستیابی به ساز وکارهای مشخص و روشن عملیاتی شدن تعهدات برجامی آغاز کرده اند.
برگزاری نخستین کمیسیون مشترک وزرای خارجه کشورهای امضا کننده برجام بدون آمریکا نشانه آغاز یک روند سیاسی و اراده برای حفظ توافقی بین المللی به شمار می رود که آمریکا آن را نقض کرده است. 
اظهارات روز جمعه 15 تیر ماه محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه ایران هم موید همین موضوع است که پس از پایان نشست کمیسیون مشترک در جمع خبرنگاران گفت: آنچه امروز شنیدیم، کاملاً روش‌های عملیاتی است و معتقدیم اگر اراده سیاسی‌ که نشان دادند، در سطوح مختلف اعمال شود، می‌توان کار را بدون مشکل ‌پیش برد. 
ظریف ادامه داد: جلسه امروز یک گام به پیش بود. توافق کردیم اقدامات خوبی انجام دهیم. امروز جامعه بین المللی از این اراده سیاسی اعضای باقی مانده برجام در سطح وزرا مطمئن است. آنها آمادگی دارند از شرکت های خود حمایت کرده، منابع مالی در اختیار آنها قرار دهند و مسیرهای تبادلات بانکی را هموار کنند. به نظر من این یک پیام مهم برای جامعه اقتصادی است.
البته سه روز پیش از این، بسته پیشنهادی اروپا برای حفظ و تضمین برجام ارائه شده بود که حسن روحانی رییس جمهوری ایران در گفت وگوهایی جداگانه با آنگلا مرکل صدراعظم آلمان و امانوئل مکرون رییس جمهوری فرانسه بر کافی نبودن اقدامات و تعهدات بسته پیشنهادی تاکید کرد.
اتحادیه اروپا پیش از این اعلام کرده بود که برای مقابله با تجدید تحریم‌های آمریکا در گام نخست، قانون موسوم به «مسدودساز» را با هدف حمایت از کسب و کار با ایران اجرایی خواهد کرد.
به نظر می رسد آنچه در بسته پیشنهادی نقطه تمرکز تلاش همه وزرای امورخارجه قرار گرفته، موضوع تعهدات و اقدامات است. بر مبنای آنچه که در بیانیه پایانی نشست آمده است، طرف‌ها متعهد شده اند در 11 مورد از جمله استمرار کانال‌های مالی، تداوم صادرات نفت، محصولات نفتی و میعانات گازی ایران و همچنین روابط مربوط به حوزه های کشتیرانی و بیمه اقدامات عملی انجام دهند.
دیروز پس از مذاکرات فشرده میان ایران و گروه کشورهای 1+4، بیانیه پایانی در 10 بند ارایه شد که در آن اعضای برجام تلاش‌های اخیر خود را برای ارایه راه‌ حل‌های عملی به ‌منظور استمرار عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران مورد بحث قراردادند و با حمایت از فعالیت‌ های گسترده‌ای که تاکنون در این زمینه صورت گرفته است، بر ادامه و تقویت گفت وگوهای فنی و بسیج منابع توسط همه کشورها استقبال کردند. 
تداوم صادرات نفت، ارتقای روابط اقتصادی در حوزه‌های مختلف با جمهوری اسلامی، ادامه همکاری های حمل ‌و نقلی، تشویق سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در ایران و مهم‌تر از آن حمایت از شرکت‌ها در برابر آثار فرامرزی تحریم‌های ایالات ‌متحده با حسن نیت و در یک فضای سازنده از جمله مهمترین موارد این بیانیه بود.
آنگونه که خبرگزاری فرانسه تعبیر کرده، اجرای بندهای این بیانیه به معنای «حفظ پیوند ایران با اقتصاد جهانی در غیاب آمریکا و با وجود تحریم ها است». 
دولت ترامپ پس از خروج از برجام، برنامه بازگشت تحریم‌های ضدایرانی را ظرف سه تا 6 ماه اعلام کرده بود. 
نقطه ثقل حفظ برجام، ورای تعهدات و اراده سیاسی در طرف های دیگر توافق به ویژه سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس به عنوان متحدان آمریکا، عمل به این تعهدات و اقدامات خواهد بود. 
از نگاه تهران، خروج واشنگتن از برجام هنوز به عنوان یک موضوع حل نشده باقی است و ایران طبق توافق حق دارد به نقض عهد آمریکا پاسخ دهد و اروپا بایستی با عملیاتی کردن و اجرای این تعهدات، منافع اقتصادی ملموسی را برای ایران با وجود تداوم تحریم های دولت ترامپ فراهم آورد. 
وزیر امورخارجه ایران هم در این زمینه تاکید کرد که «آنها نحوه عملیاتی ‌شدن تعهدات ‌شان را امروز توضیح دادند اما ما باید در اجرا ببینیم.»
به نظر می رسد، تهران تلاش می کند در فضای جدید، ضمن حفظ منافع اقتصادی، این مسیر را پیش روی طرف های دیگر امضاکننده پیمان قرار دهد که برجام بدون منافع اقتصادی و سودمندی راهبردی برای ایران، تداوم نخواهد داشت، بنا بر این بهترین مسیر فرجام برجام برای همه طرف ها، اعمال اراده سیاسی همراه عمل به تعهدات و تداوم اجرای آنها خواهد بود.