بحران قطر، واقعیت ها و پیامدها/ حمایت از ژاندارمی سعودی

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- امیر مسروری- 1/ در اخبار آمده، ترامپ با انتشار توییتی تلویحا از عربستان در درگیری با قطر حمایت کرده و در نهایت پشت عربستانی ها ایستاده است. این درحالی است که بزرگترین پایگاه فرماندهی آمریکا در قطر قرار دارد و این پایگاه تا به امروز جنگ های مختلفی چون سوریه، عراق، افغانستان و حملات نظامی به 17 کشور را فرماندهی کرده است. حضور بیش از 100 فروند هواپیمای جنگی در کنار 4000 تن پرسنل این پایگاه موجب شده تا آمریکا ریسک از دست دادن قطر را به هیچ عنوان نپذیرد. بیانیه وزارت خارجه قطر هم به رابطه نزدیک دوحه – واشنگتن اشاره داشته و از آن یاد کرده است. اما توییت ترامپ صرفا دو بخش مهم را در سیاست خارجی نشان می دهد. «پذیرش عربستان به عنوان ژاندارم منطقه پس از چهل سال» و «حمایت از ژاندارمی سعودی» است با این تفاوت که هنوز ترامپ تمایل ندارد تمام تخم مرغ های خودش را در یک سبد قرار دهد. از طرفی نگه داشتن یک پایگاه نظامی عریض و طویلی چون العدید یک پیام مهم برای ترامپی دارد که دنبال کسب و کار تجاری خودش است. در اوضاع بد مالی واشنگتن ، ترامپ نیاز به حمایت مالی برای نگه داشتن چنین پایگاهی دارد و جمعیت کم و ثروت بسیار زیاد قطر این فرصت را فراهم میکند اما تمایلی هم ندارد که قراردادهای 100 میلیارد دلاری عربستان با این کشور از بین رود. از طرفی تند شدن فضا در منطقه موجب قراردادهای مختلف تسلیحاتی میان طرفین با آمریکا می شود. برای رو کم کنی و حتی شکستن ابهت طرف مقابل، قراردادها با اعداد نجومی تر تنظیم می شود که این به نفع ترامپ تاجر است.

2/ درگیری قطر – عربستان یک درگیری اخوانی– وهابی است. وهابیون با نگاه آل شیخ به هیچ عنوان حاضر نیستند جریان سیاسی اهل سنت را که سال هاست میخواهند با دلار و ترویج مکتب وهابیت مدیریت کنند در اختیار جریان اخوانی قرار گیرد. جریانی که توانسته در چند کشور حال موفق یا غیر موفق، به قدرت برسد. اخوانی ها و وهابیون دو تفکر سیاسی مهم جریان اهل سنت هستند که می توانند به برخورد کنش گرا در برابر هم تحریک شوند. شاید در برهه سیاسی حاضر درگیری قطر و عربستان در سطح سیاسی بیش از این ادامه پیدا نکند اما در سطح اعتقادی و سرمایه های انسانی این درگیری به یک تقابل در ماه های آتی تبدیل می شود و می تواند منطقه را دستخوش تغییر قرار دهد. در این چند روزه کینه سعودی ها در میان اخوانی ها آنقدر برجسته شده که معلوم نیست آتش آن چگونه دامن وهابیت را بگیرد. 

3/ محور مقاومت کما فی السابق با قطر با فاصله حرکت میکند. قطری ها در این چند ساله مسئولیت پرونده بخشی از تروریست های مستقر در سوریه را قبول کردند و از آنها حمایت لجستیکی و اطلاعاتی دارند. کما اینکه ارتش آزاد مهمترین بخش معارضان سوری در اختیار قطر است و آنها هستند که از این نیروهای تروریستی حمایت میکنند. به واقع قطر یکی از طرف های درگیری مقاومت در منطقه است و محور مقاومت میداند این درگیری میان عربستان و قطر به یک توافق طرفینی در ظاهر منجر می شود و در نهایت با پا در میانی کشورهایی چون کویت و یا عمان میانجی گیری سیاسی منجر به یک توافق سیاسی شده و دو طرف از موضع خود کوتاه می آیند، برای همین محور مقاومت فاصله خود را با این پرونده حفظ و قدرت خود را بر آزاد سازی مناطق موصل، غرب عراق و استان های شرقی سوریه متمرکز میکنند.

در نتیجه گیری پیامدهای این درگیری باید از تعجیل در تحلیل کاست. واقعیت درگیری قطر و عربستان بر سر موضوع گفتمانی اخوانی– وهابی است و تا زمانی که این دو تفکر در برابر هم قرار دارند، ادامه می یابد. شاید بحث های سیاسی و قطع روابط، نهایتا تا چند ماه آینده به حالت گذشته برگرد اما این دو تفکر با یک دیگر سر نا سازگاری دارند و ادامه خواهد داشت. البته اگر قطری ها نتوانند، سعودی ها را راضی به برقراری و عادی سازی روابط کنند، باید شاهد کودتا در قطر و یا عزل خواندن تمیم از حکومت این کشور در هفته های آتی باشیم.