اقبالی:آمادگی دارم با "میرزاده" درباره عملکردش مناظره کنم
یکی از با سابقه‌ترین مدیران دانشگاه آزاد با اشاره به وضعیت این دانشگاه در مدیریت گذشته، حمید میرزاده را به مناظره دعوت کرد.
"ناصر اقبالی" عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی با داشتن 27 سال سابقه آموزشی و علمی در این دانشگاه، جزو با سابقه‌ترین مدیران دانشگاه آزاد اسلامی محسوب می‌شود.
وی دکترای تخصصی خود را در حوزه جغرافیا با گرایش برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای در سال 1377 اخذ کرد و با درجه دانشیار پایه 27 مسئولیت‌های مختلفی را در این دانشگاه بر عهده داشته است.
اقبالی که بیشتر با نام مرکز آزمون دانشگاه آزاد اسلامی شناخته می‌شود، طراح و مجری چند طرح مهم در این دانشگاه است. "طرح بومی‌سازی" و" پذیرش بدون کنکور" حاصل ذهن خلاقانه این عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی است.
ریاست واحد اهواز، ریاست دانشکده علوم‌اجتماعی تهران مرکز، ریاست منطقه شرق کشور در دانشگاه آزاد اسلامی و موسس مرکز آموزش بین‌‌المللی دانشگاه آزاد از جمله سوابق وی در این دانشگاه است.
در کارنامه وی مشاوره دانشگاه آزاد اسلامی و نماینده دانشگاه آزاد اسلامی در وزارت علوم و عضو شورای پذیرش دانشجوی کشور است.
همزمان با برملا شدن دلایل عزل رئیس سابق این دانشگاه و تخلفات مدیریت 4 سال اخیر دانشگاه آزاد اسلامی که به گفته برخی باعث عقب‌گرد دانشگاه آزاد شد، با این مدیر با سابقه چالش‌های دانشگاه آزاد در چهار سال گذشته و تهدیدات و فرصت‌های پیش روی بزرگ‌ترین دانشگاه حضوری جهان را به گفت‌وگو نشستیم، اگرچه به سختی و به واسطه یکی از دوستان توانستیم با وی وقت مصاحبه را هماهنگ کنیم.
اقبالی در این مصاحبه، صادقانه، جسورانه و مسئولانه نکات مهمی را درباره وضعیت دانشگاه آزاد بیان کرد. برای گفت‌وگو‌های بعدی نیز از وی قول گرفتیم.
آنچه در ادامه می‌آید حاصل گفت‌وگوی یک ساعته خبرنگار تسنیم با وی است.
تسنیم: با توجه به سابقه حضور شما در دانشگاه آزاد اسلامی، تحلیلی از وضعیت این دانشگاه در 4 سال گذشته بیان کنید؟
اقبالی: دانشگاه آزاد اسلامی در سال 1361 به همت 6 نفر از موسسانی که مقامات عالیه کشور بودند و اسامی آنها در ثبت شرکت‌ها به ثبت رسیده با سرمایه حضرت امام(ره) شروع به کار کرد.
این دانشگاه با درآمدی که از شهریه دانشجویان کسب می‌کرد به حیات و توسعه خود ادامه داد. با توجه به شرایط جمعیتی و اجتماعی کشور در دهه 60 استقبال خوبی از دانشگاه آزاد اسلامی صورت گرفت، به طوری که در دو دهه 60 و 70 در اکثر نقاط ایران، مرکزی را تاسیس کرد و به توسعه خود ادامه داد.
دانشجویان با پرداخت شهریه، ضمن پرداخت هزینه تحصیل خود، زمینه توسعه آینده دانشگاه آزاد را نیز فراهم می‌کردند. توسعه و پیشرفت دانشگاه آزاد اسلامی تا دهه سوم تاسیس نیز ادامه پیدا کرد. این توسعه تا سال 92 نیز همچنان ادامه یافت و حتی تغییر رئیس دانشگاه و فعالیت یک سال و چند ماهه آن در زمان ریاست اسبق دانشگاه آزاد اسلامی نتوانست روند توسعه قبلی را که با پتانسیل قوی شروع شده بود، متوقف یا خللی در آن ایجاد کند.
**دانشگاه آزاد از سال 92 به بعد با مشکلات مدیریتی مواجه شد
با این وجود از سال 92 با تغییر مدیریتی که در دانشگاه آزاد اسلامی رخ داد، تغییرات بسیار عمده‌ای در شیوه اداره و توسعه دانشگاه آزاد اسلامی به وجود آمد که تبدیل به چالش‌های مهمی برای کشور شد، به طوری که در نیمه دوم مدیریت چهار ساله گذشته، برخی از واحدهای دانشگاهی در هم ادغام و در حقیقت منحل شدند.
در این ایام، دانشگاهی که در اوج عزت، توسعه و گسترش بود، درگیر مشکلاتی شد که به حضیض سازمانی خود رسید. همه این مسائل ناشی از تغییراتی بود که مدیریت جدید در شیوه اداره دانشگاه ایجاد کرد، تا جایی که انگار تمام مدل‌ها و شیوهایی که در گذشته در اداره دانشگاه به کار می‌رفت، اشتباه بود و باید طرح جدیدی را برای مدیریت دانشگاه در پیش گرفت. طرح جدید، مشکلات و مصائب زیادی را برای دانشگاه ایجاد کرد و بستر مناسبی را برای سوء استفاده‌های مالی، اداری و آموزشی فراهم ساخت.
**اعتراض‌های مجلس و وزارت علوم درباره دانشگاه آزاد سیاسی نبود
در 4 سال گذشته، دانشگاه آزاد اسلامی به سمتی رفت که دو مجموعه مهم علمی و آموزشی کشور که بیشترین تعامل و ارتباط را با دانشگاه آزاد داشتند، یعنی وزارت علوم و کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی به دلیل عملکرد نامناسب مدیریت دانشگاه، مقابل آن قرار گرفتند.
در حقیقت عملکرد دانشگاه مورد تایید آنان نبود و این مسئله فراسوی مسائل سیاسی کشور بود، زیرا مجلس گذشته تقریبا مجلسی اصولگرا بود و دولت قبلی هم مانند دولت فعلی یک دولت اصلاح‌طلب تعریف می‌شد،اینکه هر دو این نهادها با دانشگاه آزاد اسلامی دچار مشکل شدند، حاکی از این بود که مشکل آنها با دانشگاه آزاد اصولا مشکل سیاسی نبود، بلکه کاملا مدیریتی بود و ادعای برخوردهای سیاسی، دادن آدرس غلط و فرار از پاسخ به سوء مدیریت است.
در همین راستا، مجلس شورای اسلامی، مهمترین ابزار مدیریتی دانشگاه، یعنی آزمون‌های دوره کارشناسی‌ارشد و دکتری را همراه با پذیرش مستقل دانشجو در این مقاطع از دانشگاه آزاد اسلامی گرفت و به سازمان سنجش دولت اصلاح‌طلب سپرد. در واقع اگر نیت برخورد با دانشگاه سیاسی بود که این اقدام توجیهی ندارد.
**حتی وزارت علوم دولت اصلاح‌طلب هم با سیاست‌های رئیس سابق مخالفت می‌کرد
حجم گزارش‌های مختلفی که در طول این سال‌ها توسط مطبوعات و رسانه‌های تصویری، صدا و سیما و شبکه‌های اجتماعی درباره دانشگاه آزاد تهیه شد، در هیچ یک از تاریخ سنوات دانشگاه آزاد دیده نشد.
نتیجه آنکه، مخالفت مجلس و نیز وزارت علوم که بیش از 5 هزار رشته محل دانشگاه آزاد را تایید نکرد و به آن ایراد گرفت کاملا به دلایل مدیریتی و نشان‌دهنده ضعف و ناکارآمدی بود که در 4 سال گذشته گریبان دانشگاه آزاد اسلامی را گرفت.
**سوءمدیریت و فساد در مدیریت گذشته، گریبان واحدهای دانشگاهی را گرفته بود
در چنین شرایطی فضای یاس و نامیدی بر خانواده دانشگاه آزاد اسلامی که شامل مجموعه دانشجویان، چند ده هزار نفر عضو هیئت‌علمی و کارکنان می‌شود، مستولی شد، از طرفی دانشگاه مورد تایید و حمایت هیچ کدام از نهادهای قانونی و حاکمیتی نبود، بلکه همواره مورد ایراد و نقد بود و از طرف دیگر مشکلات اقتصادی ناشی از سوءمدیریت و فساد موجود گریبان‌گیر واحدهای دانشگاهی شده بود.
**با حضور دکتر ولایتی، امیدی در بدنه دانشگاه آزاد ایجاد شد
تا اینکهبا صدور حکم ریاست هیئت موسس دانشگاه برای جناب آقای دکتر ولایتی از سوی مقام معظم رهبری یک دریچه امیدی برای این اقشار که در حقیقت صاحبان اصلی این دانشگاه هستند به وجود آمد و از این جهت مورد استقبال واقع شد تا انشاءالله با اصلاح سیستم مدیریتی و نظارت عالیه، سایر بخش‌های دولتی و مجلس نیز دانشگاه را بیش از گذشته حمایت کنند.
تسنیم: با توجه به مسائل گفته شده، ضعف مدیریتی چقدر می‌تواند در عملکرد این دانشگاه تاثیر داشته باشد؟
اقبالی: دانشگاه آزاد اسلامی در 400 نقطه کشور، مراکز و واحدهای آموزش عالی و در 100 نقطه آموزشکده تحصیلات فنی دارد، در واقع در 500 نقطه کشور توسعه پیدا کرده و در سراسر کشور از شرقی‌ترین تا غربی‌ترین و شمالی‌ترین تا جنوبی‌ترین بخش کشور گسترش یافته است.
دانشگاه آزاد اسلامی اقوام و اقشار مختلف و به خصوص جوانان را در خود جای داده، مجری حدود 27 هزار رشته محل در سطح کشور است و حدود 480 مدرسه نیز در این دانشگاه فعالیت می‌کنند، بیش از یک و نیم میلیون دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی هستند. با وجود اقشار تحصیل کرده و فرهیخته در این دانشگاه، پژوهشکده‌های مختلف و گستردگی دانشگاه آزاد، ظرفیت و شرایط موجود می‌تواند هم فرصت و هم تهدید برای کشور تعریف شود.
**حضور مدیری ناکارآمد در دانشگاه آزاد این فرصت را به تهدید تبدیل می‌کند
گستردگی فضاهای دانشگاه آزاد، طیف‌های مختلف جمعیتی، تنوع رشته‌ها و مقاطع با حضور یک مدیریت کارآمد، لایق و پاک دست می‌تواند به یک فرصت مناسب برای گسترش علم، دانش و توسعه نقاط کم برخوردار کشور تعریف شود.
**دانشگاه آزاد در دوره گذشته به سمت تهدید حرکت کرد
بر عکس اگر شاهد حضور مدیریت نابخردانه، متاثر از حلقه‌های قومی و خانوادگی و روابط دوستی با رویکرد فساد، سوء استفاده از موقعیت‌های شغلی در مجموعه مدیریت دانشگاه باشیم همین شاخص‌ها و ویژگی‌ها (گستردگی، وسعت و تنوع) می‌تواند به عاملی برای تهدید کشور تبدیل شود، همان‌طور که دانشگاه آزاد اسلامی در چند سال گذشته به سمت تهدید حرکت می‌کرد.
انعکاس اخباری که در مطبوعات نشان‌دهنده بی‌نظمی‌ها و رانت‌های دانشگاه بود، عامل بی‌ثباتی، تخریب و تهدید دانشگاه آزاد اسلامی بود که امیدوارم در سال‌های آتی دیگر شاهد چنین رویکردی نباشیم.
تسنیم: چالش‌ها و مشکلاتی که مدیریت دانشگاه آزاد در چهار سال گذشته با آن مواجه بود، چه مسائلی بود؟
**مقبولیت و اعتبار دانشگاه آزاد طی چهار سال گذشته کاهش پیدا کرد
اقبالی: یکی از مشکلاتی که در چهار سال گذشته دانشگاه آزاد اسلامی را دچار چالش‌های مدیریتی، آموزشی، مالی و سیاسی کرد، کاهش مقبولیت اجتماعی بود، در حالی که دانشگاه آزاد اسلامی در بین اقشار مختلف جایگاه اجتماعی نسبتا مناسبی داشت، این مقبولیت و اعتبار طی چهار سال گذشته در انظار عمومی کاهش پیدا کرد.
**مدیران غیرآموزشی در دوره گذشته دانشگاه را اداره می‌کردند
یکی از عوامل مهم آن به کارگیری مدیران غیرآموزشی در سطح میانی و عالی سازمان مرکزی دانشگاه بود. در طی این مدت افرادی که ناآشنا به امور آموزش عالی بودند یا اینکه در آموزش عالی خودگران، شبیه دانشگاه آزاد اسلامی تجربه‌ای نداشتند، مدیریت دانشگاه آزاد را به مدت چند سال در اختیار گرفتند و صدمات جبران‌ناپذیری به دانشگاه وارد کردند.
دومین مسئله عدم تعامل مناسب بین دانشگاه آزاد، وزارت علوم، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و مجلس شورای اسلامی بود. دانشگاه آزاد به هر حال بایستی با این دو دستگاه کاملا هماهنگ باشد، به خصوص با وزارت علوم، چون اکثر رشته‌های ما رشته‌های غیرپرشکی است و از نظر تنوع و تکثر، گرایش‌ها و مقاطع رشته‌های پزشکی میزان و سهم کمی از رشته‌های دانشگاه آزاد را به خود اختصاص دادند.
با این وجود در 4 سال گذشته، دانشگاه آزاد بیشترین درگیری را با این دو نهاد داشت، همان‌طور که گفته شد، برگزاری آزمون‌ها از دانشگاه آزاد گرفته شد. در سطح تحصیلات تکمیلی، ارشد و دکتری هم برگزاری آزمون و پذیرش دانشجو از دانشگاه آزاد گرفته شد.
در این دوره یک آسیب مهم دیگری نیز به دانشگاه آزاد اسلامی وارد شد و آن این بود که در طول سی سال گذشته ریل‌گذاری، هدف‌گذاری و سیاست پذیرش دانشجو در دانشگاه آزاد براساس پذیرش مقاطع کاردانی و کارشناسی بود، در حالی که به سرعت و در مدت کوتاهی در مدیریت جدید استراتژی پذیرش به سمت تحصیلات تکمیلی و به خصوص دکتری رفت.
**استراتژی غلط رئیس سابق دانشگاه در راستای پذیرش دانشجو در دوره تحصیلات تکمیلی
این امر باعث شد دانشگاه آزاد چند آسیب جدی ببیند؛ با توجه به اینکه بسیاری از واحدهای دانشگاهی در سطح کشور شرایط و امکانات لازم را برای برگزاری دوره‌های دکتری نداشتند و حتی برخی از آنان مجری دوره‌های کارشناسی و کارشناسی‌ارشد همان رشته نیز نبودند، با این حال مشمول دوره دکتری شدند، با پذیرش دانشجویان دکتری در این‌گونه واحدها اعتبار اجتماعی و علمی دانشگاه در سطح کشور زیر سوال رفت. مجلس و وزارت علوم موضع گرفتند و این تغییر مسیر به دانشگاه بسیار صدمه زد. این اتفاق با تحلیل‌های نادرست از سوی افراد ناآشنا با سیستم رخ داد.
**دلیل زیان‌ده شدن برخی واحدهای دانشگاه در دوره گذشته چه بود؟
از طرفی دیگر با توجه به اینکه در این چهار سال پذیرش مقاطع کاردانی و کارشناسی تحت‌الشعاع قرار گرفت، نقش و سهم‌مان در بازار آموزش عالی این مقاطع کم شد و این باعث شد واحدها و مراکز شهرستانی دانشگاه آزاد که بیشترین پذیرش‌شان از طریق کاردانی و کارشناسی بود دچار لطمات جبران‌ناپذیری شوند، به طوری که برخی از حقوق پرداختی کارکنان و هیئت علمی خود نیز باز ماندند و زیان‌ده شدند.
**سهم دانشگاه آزاد در 4 سال گذشته در بازار آموزش عالی کم شد
تغییر ناگهانی سیاست‌های پذیرش دانشجو به همراه افزایش شهریه که متاسفانه آن هم به صورت غیرکارشناسی به دانشگاه تحمیل شد، به کاهش سهم ما در مارکتینگ بازار شدت بیشتری داد و مشکلاتی حیاتی برای دانشگاه ایجاد کرد. در چند سال گذشته، قبل از مدیریت قبلی دانشگاه آزاد اسلامی شهریه دانشجویان افزایش پیدا نکرده بود. ما هم به عنوان مدیران ارشد دانشگاه اعتقاد داشتیم برای اینکه در بازار آموزش عالی بمانیم، نباید افزایش شهریه داشته باشیم.
**رئیس سابق در اقدامی خلاف، شهریه‌های ثابت دانشجویان را افزایش داد
در سال‌های اخیر متاسفانه نه تنها شهریه متغیر را افزایش دادند، بلکه شاهد افزایش شهریه ثابت دانشجویان که امری کاملا خلاف بود شدیم. امری که در سی سال گذشته رخ نداده بود.
**با افزایش شهریه، دانشجویان دانشگاه آزاد به سمت دانشگاه‌های دیگر رفتند
این مسئله باعث شد سهم دانشگاه آزاد در پذیرش دانشجو نابرابر شود، داوطلبانی که دانشگاه آزاد را در اولویت پذیرش خود داشتند با توجه به افزایش شهریه به سمت دانشگاه‌های دیگر رفتند. در شهرستان‌ها این موضوع به دلیل پایین بودن درآمد خانوار از شدت بیشتری برخوردار شد.
**ساخت و سازهای جدید دانشگاه، عامل تشدید بحران‌ها در دوره گذشته بود
از جمله مواردی که موجب شد دانشگاه در این سال‌ها بسیار متضرر شود و اگر هم بحران‌هایی را داشت در این چهار سال این بحران‌ها تشدید شود، توسعه فیزیکی و ساخت و سازهای جدید دانشگاه بود. گزارش‌های قبلی حاکی از این بود که از سال 91 توسعه فیزیکی در دانشگاه آزاد باید متوقف شود. دلیل آن هم این بود که برنامه‌های بومی گزینی دانشگاه در حال به ثمر رسیدن بود.
در برخی استان‌ها بیش از 90 درصد داوطلبان مقاطع کاردانی و کارشناسی در محل استان اقامت‌شان پذیرفته شده بودند، این موضوع همراه با تغییر ساخت سنی جمعیت داوطلبان به سمت تحصیلات تکمیلی نشان می‌داد، دانشگاه آزاد به جای اینکه به سمت ساختمان‌سازی برود، باید به سمت ساماندهی فضاهای موجود و تغییر کاربری‌ها حرکت می‌کرد.
در یکی از مراکز استان‌ها از 16 طبقه خوابگاهی تنها سه طبقه مورد استفاده قرار می‌گرفت، در این شرایط بایستی توسعه را متوقف می‌کردند، در حالی که خلاف گزارشات و مشهودات در این 4 سال، ساخت و سازها ادامه پیدا کرد. آن طور که گزارش می‌شود در این دانشگاه بین 850 تا 900 هزار متر مربع طی سال‌های گذشته توسعه داشتیم که رقم آن احتمالا بالای 2 هزار میلیارد است، این نشان می‌دهد در خوشبینانه‌ترین نظر، روش‌های اتخاذ شده در مدیریت اخیر بدون مطالعات مربوط به منافع و آینده‌نگری دانشگاه بوده است.
**کارگاره‌ها و آزمایشگاه‌هایی خریداری کردند که رشته تحصیلی مورد نیاز در آن واحد وجود نداشت
دانشگاهی که به قول خودشان با مشکلات مالی روبروست، نباید به سمت توسعه فیزیکی برود. این هزینه‌ها در کنار توسعه آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها بدون مطالعه انجام شد، به طوری که حتی در برخی واحدهای دانشگاه‌ها، کارگاره‌ها و آزمایشگاه‌هایی خریداری شدند که رشته تحصیلی مورد نیاز در آن وجود نداشته و یا در اولویت نبودند. این اقدامات وضعیت نامناسبی را پیش روی دانشگاه آزاد اسلامی قرار داد؛ منابعی که باید صرف وضعیت موجود و ترمیم آن می‌شد، به سمتی رفت که به نابودی منابع دانشگاه منتج شد.
**پست‌های سازمان مرکزی در 4 سال گذشته بین 4 تا 5 برابر افزایش یافت
در همین راستا گسترش سازمان مرکزی را هم باید اضافه کرد. در دوره‌ای که باید به سمت سیاست‌های انقباضی و چابک‌سازی حرکت کرد، هر چند شعارش را هم دادند، بر عکس آن عمل کردند.
**برای اینکه حقوق افراد را بالا ببرند، احکام مشاوره‌های صوری صادر می‌کردند
آنچه گفته می‌شود این است که پست‌های سازمانی سازمان مرکزی دانشگاه آزاد بین 4 تا 5 برابر طی چهار سال گذشته افزایش پیدا کرد. در کنار گسترش سازمان مرکزی، افزایش حق سرپرستی که یک کار کاملا غیرکارشناسی بود و به نوعی استفاده از منابع دانشگاه به سمت رفاه مدیریتی بود باعث شد به حجم سازمان مرکزی که یک حجم کوچکی بود، اضافه شود.
**حاضرم با میرزاده درباره عملکرد 4 ساله‌اش مناظره کنم
در سازمان مرکزی دانشگاه برای آنکه بتوانند افرادی را بیاوردند، معاونت‌های جدید ایجاد کردند. احکام مشاوره‌های صوری صادر کردند که بتوانند حقوق و مزایای افراد را بالاتر بپردازند.
می‌شود در فرصت دیگری درباره این مسائل بیشتر صحبت کرد. از آنجا که رئیس قبلی دانشگاه آزاد (میرزاده) اعلام کرده که می‌خواهد درباره مسائل دانشگاه مناظره کند، من آمادگی لازم را برای مناظره درباره وضعیت مدیریتی ایشان و چالش‌ها و مشکلاتی که در طول 4 سال مدیریت وی برای دانشگاه آزاد ایجاد شد را دارم.
**پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد دانشگاه در مهر 96 کمتر از 500 هزار دانشجو جذب کند؛ این به خاطر سیاست‌های نادرست مدیریت سابق است
متاسفانه در این مدت حدود 10 هزار رشته محل ایجاد کردند. آمار نشان می‌دهد دانشگاه آزاد در سال 91 و 92 حدود 17 هزار رشته محل داشته و توانسته بیش از 600 هزار دانشجو را جذب کند، در حالی که این رشته محل‌ها از 17 هزار به 27 هزار رشته محل تغییر پیدا کرده است. پیش‌بینی‌ها این است که دانشگاه آزاد در مهر 96 کمتر از 500 هزار دانشجو جذب خواهد کرد. این مسئله به دلیل عملکرد و سیاست‌های نادرست مدیریت دانشگاه آزاد در سال‌های گذشته است.
**10 هزار رشته محل اضافه کردند، اما نتیجه عکس داد و پذیرش دانشجو کمتر شد
حدود 10 هزار رشته محل اضافه شده، در حالی که طبیعتا باید راندمان و نتیجه کار بالا رود، اما روند پذیرش دانشجو در دانشگاه آزاد کمتر شده است. در حقیقت طبق معادله منطقی با افزایش رشته محل، دانشگاه آزاد اسلامی بایستی در سال 96 بیش از 950 هزار دانشجو داشته باشد. با وجود اینکه دانشگاه در سال 95، 550 هزار دانشجو جذب کرد، پیش‌بینی ما این است در مهر 96 این رقم به کمتر از 500 هزار دانشجو برسد.
**هزینه دانشگاه را برای رشته‌هایی صرف کردند که هیچ نیازی به آنها نداشتند
به عبارت دیگر هزینه دانشگاه برای رشته‌هایی صرف شده که دانشگاه هیچ نیازی به آنها نداشته است. دانشگاه آزاد اسلامی نیاز به ساماندهی رشته‌ها داشت، نه افزایش رشته محل‌های جدید، متاسفانه 5 هزار رشته محل از رشته محل‌های جدید هم مورد اشکال است، اما آنچه مشخص است، این است که این مسئله نه تنها برای دانشگاه سود نداشت، بلکه کاملا ضرر و نقصان به همراه داشت.
تسنیم: با توجه به کاهش جذب دانشجو در دانشگاه آزاد اسلامی، این دانشگاه در جذب دانشجو به چه سالی عقب‌گرد داشته است؟
**دانشگاه آزاد را در پذیرش دانشجو به سال 89 عقب راندند
اقبالی: دانشگاه آزاد اسلامی در این سال‌ها از نظر تعداد جذب دانشجو به سال 89 یعنی قبل از سال 91 و 90 عقب‌گرد داشت.
**با استفاده از حلقه‌های دوستی و فامیلی، کارمند و عضو هیئت‌علمی استخدام کردند/ بیشترین استخدام‌های بی‌ضابطه در تهران
با این وجود در شرایطی که باید به سمت کاهش هزینه‌ها می‌رفتیم، متاسفانه استخدام هیئت علمی و کارکنان در این مدت به شدت افزایش پیدا کرد. افرادی به خیل جمعیت دانشگاه آزاد اضافه شدند که نیازی به افزایش آنها نبود. این کار متاسفانه در تهران شدت بیشتری داشت، در این استخدام‌ها عمدتا مسائل حلقه‌های دوستی، فامیلی و قومی رواج داشته ودر صورت صحت کل پذیرش‌ها زیر سوال می‌رود.
موضوع دیگری که در سنوات اخیر فراگیر شده و اخبار متواتری از آن منتشر شده، عدم انضباط مالی و اعمال نظر در خرید و فروش‌ها در سطوح مختلف سازمان مرکزی و بدنه دانشگاه است.
**تاکید رئیس هیئت موسس و هیئت‌امنای دانشگاه به دقت در هزینه کرد این دانشگاه
این امر بسیاری از کارکنان و اعضای هئیت‌علمی را دچار نگرانی و ناراحتی کرد. امیدوار هستیم نهادهای مستقل و قضایی کشور به این موضوع کاملا رسیدگی کنند. دانشگاه آزاد اسلامی هم بایستی اسلامی باشد و هم به دلیل اینکه درآمدش از شهریه داطلبان است، مردمی باشد. بایستی در هزینه کردن آن دقت کافی شود، همان‌طور که ریاست جدید هیئت‌امنای دانشگاه آزاد به آن تاکید کردند.
**هزینه‌های نجومی برای کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌های ملی روی دست دانشگاه آزاد ماند
در این مدت فضاهای کارگاهی و آزمایشگاهی نیز به شدت و با ولع خیلی زیادی توسعه پیدا کرد. تجهیز آزمایشگاه‌ها به توسعه فیزیکی تبدیل شد و هزینه‌های نجومی به عنوان کارگاه‌های ملی و آزمایشگاه‌های ملی روی دست دانشگاه آزاد گذاشته شد که هیچ کدام از نظر آموزشی توجیه ندارد.
در تمام دنیا وسایل مربوط به آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها وسایل لوکس و گران قیمتی نیستند، البته باید وسایل ماندگار و پایداری باشند، اما در مجموع لوکس‌گرایی مورد پسند آموزش عالی در سطح جهان نیست. در کنار این موضوع سفرهای استانی، نشست‌ها و برگزاری جلسات متعدد با هزینه‌های زیاد را هم باید اضافه کرد که قابل بررسی است.
تسنیم: مسئله واحدهای برون مرزی دانشگاه آزاد چه بود؟
**در دانشگاه بدون نیازسنجی به توسعه واحدهای برون مرزی روی آوردند
اقبالی: در دانشگاه بدون نیازسنجی به توسعه واحدهای برون مرزی روی آوردند، علت و علل واقعی آن هنوز بر ما پوشیده است، اما گزارش‌هایی که ما در آن زمان داشتیم این بود که حتی واحد آکسفورد و لبنان ما دچار مشکلاتی از نظر مالی و خودکفایی هستند. مراکز دانشگاه آزاد باید خودگران باشند، اینها مغایر این مسئله بودند.گزارش‌های موجود مبنی بر این بود که به جز یک مرکز خارجی که آن هم در بیشتر موارد مشکل داشت تنها واحد امارات بود که در مقاطعی هزینه‌های خود را پوشش می‌داد. با این وجود در زمینه مراکز خارجی هم شاهد افزایش مراکز در روسیه، ایتالیا و البته کمی تردید دارم در آلمان بودیم. توسعه این مراکز بدون مطالعه، باعث افزایش بار مالی دانشگاه شد، در کنار این مسائل شخصی و خانوادگی هم مطرح بوده که باید در نوع خودش مورد قضاوت و بررسی قرار گیرد.
**مدیریت گذشته شرکت‌های تجاری راه انداخته بود/ اعضای هیئت مدیره شرکت‌ها افراد خاصی هستند
شعاری که در این مدت دادند و شعار کاملا گمراه‌کننده‌ای بود که باید از ریشه مورد تجدید نظر قرار گیرد، توسعه و تجهیز شرکت‌های تجاری به منظور عدم وابستگی به شهریه دانشجوست. اینکه دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان نهادی آموزشی مالیات نمی‌پردازد، چگونه می‌تواند اقدام به تاسیس شرکت‌های تجاری کند؟ مسئله‌ای است که در جای خود باید بحث و شفاف‌سازی شود، اعضای هیئت مدیره این شرکت‌ها نیز محدود و معدود به افراد خاصی هستند که جای سوال دارد و هزینه‌هایی شده که باید مجددا بررسی، ممیزی و حسابرسی شود.
اگر از دانشگاه سرمایه‌هایی به اینها منتقل شده، باید مشخص شده و تا ریال آخر مورد تفحص و بررسی قرار گیرد. شائبه‌هایی ایجاد شده، از جمله اینکه ممکن است این شرکت‌ها در اثر هدایت حلقه‌های دوستی و خانوادگی، ایجاد شده باشند که می بایست به افکارعمومی پاسخگو باشند.
تسنیم: بعد از اینکه رئیس اسبق دانشگاه آزاد (فرهاد دانشجو) عزل شد، ظاهرا سازمان بازرسی برای نظارت به دانشگاه آزاد فعالیت‌هایی را در این دانشگاه آغاز می‌کند، اما آقای میرزاده پس از حضور در دانشگاه آزاد مانع این مسئله می‌شوند، چرا بازرسی از دانشگاه آزاد متوقف شد؟
اقبالی:سال‌ها بود که در دانشگاه آزاد اسلامی یک ناظر، یک سازمان و نهاد بازرسی مستقل از دانشگاه وجود نداشت. سازمان بازرسی کل کشور به نظرم از سال 91 به این موضوع وارد شد و با توجه به گستردگی که دانشگاه داشت برای خود ماموریتی ایجاد کرد تا به صورت موردی و ادواری دانشگاه را مورد بازرسی قرار دهد. مدیران وقت دانشگاه آزاد از این مسئله به چند دلیل استقبال کردند.
اینکه یک نهاد مستقل که جنبه حکومتی و دولتی دارد قصد داشت از دانشگاه بازرسی کند و عیب‌ها و نقص‌هایی را که شاید مسئولان نمی‌دیدند به آنها اعلام می‌کرد که مسئله مثبتی برای مدیریت پاسخگو و پاک دست است.
** سازمان بازرسی کل کشور سال 92 با فشارهای صورت گرفته بازرسی‌های خود را در دانشگاه آزاد متوقف کرد
دومین عامل مهم این بود که این سازمان به صورت رایگان این کار را برای دانشگاه آزاد انجام می‌داد، لذا مدیران وقت دانشگاه آزاد اسلامی کاملا از این موضوع استقبال کردند. متاسفانه از مهرماه سال 92 سازمان بازرسی کل کشور با اقدامات و فشارهایی که صورت گرفت بازرسی‌های خود را متوقف کرد و هیچ‌گاه مدیریت وقت توضیحی در مورد آن به مردم نداد.
شاید عدم حضور این سازمان موجب شد مشکلات و شائبه‌های این دانشگاه بیشتر شود. قطعا اگر سازمان بازرسی کل کشور مطابق رویه‌اش برای کنترل، نظارت و تهیه گزارش‌ها حضور پیدا می‌کرد، ممکن بود مدیریت دانشگاه به این وضع دچار نشود که در حقیقت با مسائل متعدد مالی و اتهامات اقتصادی روبرو شود.
موضوع دیگری هم که باید اشاره کرد، افزایش حقوق و دستمزد مدیران در سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی بود. این موضوع باید ضمن ارج نهادن به خدمات و زحمات مدیران دلسوز و متعهد، کاملا مورد بررسی قرار گیرد.
**مدیران سابق اگر حقوق نجومی دریافت کردند باید به دانشگاه پس دهند
اگر حقوق مدیران دانشگاه آزاد اسلامی و سازمان مرکزی در مدت چهار سال گذشته در تعریف حقوق بگیران نجومی قرار می‌گیرد، بایستی تماما به دانشگاه آزاد برگشت داده شود و مطابق فرمانی که حضرت آقا در این زمینه دادند، افرادی که حقوق‌های نجومی دریافت کردند باید آن را به بیت‌المال بازگردانند و دیگر سمت و مسئولیتی به آنان واگذار نشود.
در شرایطی که یک استاد تمام دانشگاه آزاد حداکثر حقوقی معادل 7 و یا 8 میلیون تومان دریافت کند، حق مسئولیت و مزایای برخی مدیران خاص معادل سه استاد تمام باشد. این مسئله اصلا توجیه‌پذیر نیست. چنین حقوق‌هایی جز تحقیر کردن مقام اساتید چیز دیگری به دنبال ندارد.
تسنیم: به نظر شما مسئولان فعلی دانشگاه آزاد برای اینکه از تهدیدات، معضلات و مشکلاتی که طی چهار سال گذشته ایجاد شده خارح شوند چه اقدامات علمی و آموزشی باید انجام دهند؟
**مدیریت جدید باید وضعیت دانشگاه را از لحاظ مدیریتی اصلاح کند
اقبالی:اولا باید وضعیت دانشگاه را از لحاظ مدیریتی اصلاح کنند. یک نظام مدیریتی باید در مسند امور قرار گیرد که هدف آن بهره‌گیری از نیروهای متخصص موجود در دانشگاه آزاد اسلامی باشد.
در دانشگاه آزاد اسلامی ده‌ها هزار نفر اعضای هیئت علمی وجود دارند که پتانسیل مهمی برای دانشگاه به شمار می‌روند. مدیریت آموزش عالی در دانشگاه آزاد متفاوت با نظام‌‌های دانشگاهی دولتی است، لذا باید از این فرصت بهره گرفت.
دوم اینکه از هزینه‌هایی که موجب اتلاف نیرو و هزینه است، جلوگیری شود. افق دانشگاه آزاد اسلامی افق بلندی است، همان‌طور که دانشگاه آزاد اسلامی از ابتدا یک دانشگاه مردمی بوده، نباید هزینه‌های زیادی را به دانشجویان درباره شهریه تحمیل کنیم. خوشبختانه در مصاحبه‌هایی که مسئولان جدید دانشگاه داشتند، متوجه شدم سیاست آقای ولایتی هم همین مسئله است و ما نیز از آن استقبال می‌کنیم، رئیس هیئت‌امنای دانشگاه از ابتدا روی مسئله مهمی دست گذاشتند.
کمک کنیم دانشگاه به شکل مردمی خودش برگردد تا دانشجویان و داوطلبان در دانشگاه‌های کشور، دانشگاه آزاد را در اولویت تحصیل خود قرار دهند و به صورتی توان مالی این افراد را تقویت کنیم. آنچه در اولویت است، فضای فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی است. این دانشگاه باید نشان‌دهنده ارزش‌های فرهنگی جامعه باشد، قطعا می‌تواند این نقش خود را در این زمینه به خوبی در سال‌های آینده نشان دهد.
**ارزیابی مدیریت چهار سال گذشته دانشگاه آزاد در اختلافات سیاسی گم نشود
تسنیم: اگر مطلب ناگفته‌‌ای هست در آخر بفرمائید؟
اقبالی:نباید نتایج و ارزیابی مدیریت چهار ساله گذشته دانشگاه آزاد اسلامی تحت تاثیر گرد و غبارهای ناشی از اختلافات سیاسی پنهان شود. دراین فضای غبارآلود، هم آنهایی که در حیف و میل اموال دانشگاه آزاد بدون واهمه دست داشتند و هم خدمتگذاران پاک دست دانشگاه دیده نخواهند شد و پنهان می‌شوند. نباید تحلیل مدیریت سال‌های گذشته را سیاسی کنیم و اجازه دهیم افراد از موقعیت‌ها و جناح‌های سیاسی خود برای پوشاندن تخلفات مالی و سوء استفاده‌های مالی خود بهره گیرند.
توصیه من به برادران، خواهران و مدیرانی که واقعا دنبال شفاف‌سازی هستند، این است که مسائل دانشگاه را به مسائل سیاسی گره نزدند. اجازه دهند کار پیش رود و افرادی که مشکلاتی برای دانشگاه آزاد ایجاد کردند، پاسخگوی اعمال خود در دادگاه صالحه باشند، البته درباره دانشگاه آزاد اسلامی زوایای مختلف دیگری در حوزه‌های آموزشی و پرسنلی و مالی وجود دارد که در آینده می‌توان درباره آنها سخن گفت.
ارسال نظر