ولایتی: دستاوردهای تمدن اسلامی در ایران فوق‌العاده است

علی اکبر ولایتی در سومین قسمت از برنامۀ گفت‌وگو محور «ایران» که از شبکۀ دوم سیما پخش شد، به بحث پرچالش و مهم ایران پس از اسلام پرداخت و با مستندات تاریخی به نظریۀ جنجالی گِراردو نیولی، شرق‌شناس ایتالیایی، مبنی بر «از میان رفتن مفهوم کشور ایران، پس از ورود اسلام به ایران» پاسخ داد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در پاسخ به این نظریه، با ذکر نمونه‌های متعددی از شکوفایی دانش و فرهنگ در ایران دوران اسلامی گفت: «دستاوردهای تمدن اسلامی در ایران فوق‌العاده است و شواهد تاریخی نشان می‌دهد که ایران، پس از اسلام هم احیا شد، هم فرهنگ و تمدن آن ارتقا پیدا کرد، و هم زبان آن با تلفیق با عناصر مفیدی از زبان عربی کامل‌تر از زبان پیش از اسلام شد.

ولایتی به حوزه های مختلف علمی اشاره کرد و افزود : در حوزۀ ریاضیات تا چند قرن پس از اسلام، ایرانیان حرف اول را می‌زدند. پایه‌گذار جبر محمد بن موسی خوارزمی، پایه‌گذار فیزیک مکانیک بنی‌موسی بن شاکر خراسانی، از پایه‌گذاران نجوم بنومنجم فرزندان یحیی بن ابی‌منصور و بسیاری دیگر از بزرگان تاریخ علم مسلمانان ایرانی بودند. در حوزۀ پزشکی، ایرانیان دنبالۀ جندی‌شاپور را گرفتند و آن را تکمیل کردند و بزرگ‌ترین آثار پزشکی ازجمله قانون و الحاوی را تقدیم جهانیان کردند که هنوز حرف اول را می‌زنند. هیچ کتاب پزشکی‌ای در جهان جز قانون شیخ‌الرئیس ابن سینا نیست که ششصد سال حاکم بر عالَم پزشکی باشد. قانون تا آخر قرن نوزدهم حرف اول را می‌زد».

رئیس کمیته فرهنگ و تمدن اسلام وایران شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه، به احیای قطعی و پررنگ مفهوم «ایران» در دوران صفویه پرداخت و مثال‌هایی از کاربرد این مفهوم در نامه‌های رسمی دولت ایران در دوران صفوی ارائه کرد.

برنامۀ «ایران» سلسله گفتگوهای جذاب علمی با حضور رضا پورحسین با موضوع کلی ایران و هویت تاریخی، فرهنگی و تمدنی آن است که حاوی نکاتی جدید، دقیق و مستند است و رویدادهای تاریخی مطرح‌شده در برنامه، اغلب آن‌هایی هستند که تأثیری دیرپا در نضج، رشد و نمو و نتایج فرهنگ و تمدن ایران اسلامی داشته باشند.

در دو قسمت نخست این برنامه، ولایتی با دلایل علمی نشان داد که برخلاف باور مرسوم، محدود کردن مفهوم «ایران» به نژاد «آریایی» بسیار غیرعلمی و نادرست است؛ بلکه پاسخ درست به این پرسش که به چه کسی ایرانی می‌گوییم این است که «ایران از همان زمان تأسیس آن سرزمینی گسترده بوده که اقوام و نژادهای بسیار متنوعی، فراتر از قوم آریایی را در بر می‌گرفته، و هیچ‌کدام از سلسله‌های پادشاهی ایران پیش از اسلام، مفهوم ایرانی را محدود به نژاد آریایی نمی‌کرده‌اند».