بر زمین ماندن اهداف دست چندم در حالی است که برخی از سیاستمداران امریکا و حتی اندیشکده‌های وابسته به مراکز سیاسی- امنیتی این کشور، «اجرای سختگیرانه» را به عنوان نیاز ضروری دولت دونالد ترامپ دانسته و از وی خواسته‌اند در ماه‌های آتی شرایط را به گونه‌ای رقم بزند تا گشایش‌های «خفیف» و «رعد و برقی» اخیر نیز در ادامه به نفع ایران اجرایی نشود.
این در حالی است که از همان روز امضای سند برجام از جمله حفره‌های حقوقی مندرج در متن غیبت ‌«ضمانت اجرا» بود. حفره‌هایی که باعث شده امروز سیاستمداران ارشد امریکایی پس از گذشت یک سال و چند ماه از روز اجرای برجام، بار دیگر به فکر «اجرای سختگیرانه» افتاده و تلاش کنند محدودیت‌های شکل گرفته علیه کشورمان را افزایش داده و هدف اساسی به نام «تغییر رفتار» ایران را به شکل جدی‌تر دنبال کنند.
 
 

اجرای یک‌جانبه تعهدات توسط امریکا در دولت باراک اوباما نیز به شکل کاملاً مشهود پیگیری می‌شد تا آنجایی که نه تنها مبادلات بانکی - مالی ایران با کشورها و شرکت‌های غربی به حالت عادی بازنگشت بلکه تعهدات فرعی مانند آزاد‌سازی بخشی از پول‌های بلوکه شده ایران نیز محقق نشد و حتی بخش قابل توجهی از آن به بهانه مختلف برداشت شد.

 

رویه و رفتارهای دولتمردان فعلی امریکا نشان می‌دهد نه تنها روش و تاکتیک‌های ضدایرانی (ضدبرجامی) دولت اوباما از سر گرفته شده است بلکه مهم‌تر از آن تلاش خواهد شد که به اشکال متفاوت ایران را به سمتی هدایت کرده که یا تن به تغییر و تصحیح برجام داده یا آنکه با افزایش تحریم و تهدید‌ها ایران را به سمت نقض برجام هدایت کند.
 
 
به بیانی بهتر باید گفت، شرایط ماه‌های اخیر به‌رغم تفاوت‌های بسیار، شباهت‌های ویژه‌ای با نیمه دوم سال 92 دارد و آن اینکه دونالد ترامپ بخشی از محاسبات خود را بر اساس مواضع و رفتارهای مقامات رسمی کشورمان بارور کرده است همانند دوره اوباما که این تلقی در بین سیاستمداران امریکایی به‌وجود آمد که طرف ایرانی به هرقیمتی خواهان حفظ برجام بوده بنابراین با هرگونه زیاده‌خواهی و فشاری کنار خواهند آمد.
 
 
تفکر آن روز دولتمردان امریکایی این بود که عطش دولتمردان ایرانی تنها به برجام خلاصه نشده و مذاکره‌کنندگان کشورمان خواهان تکرار مدل برجام در سایر حوزه‌های مورد مناقشه بودند و بنابراین در دوران پسابرجام نیز تغییری در سیاست‌های خود ایجاد نکرده و اراده‌ای برای اجرای تعهدات خود نشان ندادند؛ خروجی مشخص چنین تفکری باعث شد برجام عملاً هیچ دستاورد مشخصی نداشته و نه تنها گشایش‌های آنی اقتصادی و معیشتی مردم را منجر نشود بلکه موج گسترده‌ای از تحریم‌های ضدایرانی را ساماندهی کند.
 
 
دولت قبل و فعلی امریکا نه تنها متن و روح برجام را نقض کرده بلکه دایره «تحریم، تهدید و تحقیر» خود را افزایش داده تا ایران را وادار به انتخاب دو گزاره «نقض» برجام یا «پذیرش خواسته‌های جدید» امریکا کند و به نظر می‌رسد برخی از سیاستمداران داخلی نیز به صورت زیر پوستی چنین پالسی را به غرب داده و بر همین اساس غربی‌ها قطعاً فشارهای خود را طی ماه‌های آتی افزایش خواهد داد؛ کمااینکه طبق موضع‌گیری‌های رسمی اعضای کنگره جمهوریخواهان و دموکرات‌ها طرح مشترکی را برای افزایش تحریم‌ها علیه ایران تنظیم کرده‌اند.
 
 
حال برای جلوگیری از چنین برداشتی توسط سیاستمداران امریکایی دولتمردان نباید از موضع ضعف و ترس با رویه‌ها و رویکردهای دولت جدید امریکا مواجه شوند، چرا که برخورد از روی ضعف نه تنها اجرای یک‌جانبه تعهدات را تغییر نمی‌دهد بلکه گرهی از مشکلات عدیده اقتصادی مردم نیز باز نمی‌کند، مشکلاتی که از وعده‌های انتخاباتی روحانی در سال 92 نیز بود و تاکنون رنگ تحقق به خود نگرفته است.
 
 

بنابراین رویارویی«مداراگونه» و «محتاطانه» درباره نقض برجام با امریکایی‌ها نه تنها مقامات این کشور را از اهداف غرض‌ورزانه خود علیه کشورمان منصرف نکرده بلکه آنها را در استمرار تاکتیک‌های به‌کارگرفته شده خود علیه کشورمان - تحریم، تهدید و تحقیر- مصمم‌تر خواهد کرد.

با نگاهی کوتاه به مواضع اندرو شفر، نماینده امریکا در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌توان به راحتی برداشت کرد که دونالد ترامپ به دلایل متعددی برجام را پاره نخواهد کرد بلکه رویه‌ای را مورد توجه قرار خواهد داد که بر اساس آن نه تنها ایران به خواسته‌های حداقلی خود دست نیابد بلکه با «نقض متعدد برجام»و با ایجاد «حلقه تحریم، تهدید و تحقیر» زمینه «بازنگاری برجام» و حتی کشاندن ایران به میز مذاکرات غیرهسته‌ای را نیز فراهم خواهد کرد.

 

کاردار امریکا در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بدون اشاره به تعهدات بر زمین مانده این کشور در توافق هسته‌ای، خواستار اجرای کامل برجام از سوی ایران شده و این در حالی است که این موضع‌گیری عقب‌نشینی از مواضع اولیه ترامپ و برخی دولتمردانش مبنی بر پاره کردن برجام و بازنگری در آن است.
 
 

سی‌ان‌ان هم اخیراً در گزارشی با اشاره به تنها بودن دولت امریکا در تقابل با برجام و عدم همراهی اروپا و دلایل متقن برخی از افراد آگاه در امور نظامی مبنی بر هزینه‌زا بودن جنگ مستقیم با ایران تأکید کرده بود: «دیگر صحبتی از پاره کردن برجام نخواهید شنید.»

 

«اندرو شفر» بیانیه کشورش خطاب به شورای حکام آژانس را قرائت کرد که در بخشی از آن بر آنچه آن را «اجرای به شدت سختگیرانه برجام» توسط ایران خوانده، تأکید شده است: «ایران باید تا پایان دوره معین شده به صورت دقیق و کامل به تمامی تعهدات و اقدامات فنی خود ذیل برجام عمل کند؛ چیزی جز اجرای دقیق برجام نمی‌تواند در جامعه جهانی نسبت به متعهد ماندن ایران به تعهداتش، اطمینان ایجاد کند.»
 
 

 نماینده امریکا همچنین از آژانس می‌خواهد تا در آینده هم همین روال را در پیش بگیرد و با انتشار جزئیات بیشتری از مناسبات مرتبط با برجام «به تقویت بنیان راستی‌آزمایی برجام» کمک کند.

 

همانطور که اشاره شد آنچه امریکایی‌ها را به شدت گستاخانه کرده، ضعفی به نام «ضمانت اجرا» است که اصل آن برای ایران در اجرای تعهدات بسیار سنگین بوده و به راحتی می‌تواند به مجوز رسمی نهادهای بین‌المللی جهت حمله نظامی به کشورمان هم بینجامد، چراکه ما در برجام و قطعنامه خود را ملزم به تکلیف‌های مالایطاق کرده‌ایم که همین مسئله زمینه هرگونه اقدام نظام سلطه علیه خود را باز گذاشته‌ایم.
 
 

این در حالی است که «ضمانت اجرای طرف مقابل جهت اجرای تعهدات» اساساً وجود خارجی ندارد، چراکه احراز و اثبات نقض تعهد توسط یکی از اعضای 1+5 به شرط تشخیص مرجع صلاحیت‌دار - یا همان شورای امنیت سازمان ملل- است، حال چطور امکان دارد این نهاد که وابستگی مشخصی به امریکایی‌ها دارد علیه 1+5 تصمیمی اتخاذ نماید.