ایده جدید برای رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری 96

جمعی از چهره‌های علمی، سیاسی و رسانه‌ای طی نامه‌ای به سپهر اجتماعی و سیاسی کشور ایده جدیدی را برای رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری سال 96 مطرح کردند.

در این طرح با اشاره به نقایص و ایرادات مدل رقابت‌های انتخاباتی پیشین و نتایج حاصله از آن، آمده است که "«پابرجایی مشکلات اقتصادی» به عنوان عام ترین مطالبات و نیازهای مردم و «افزوده شدن متراکم فساد اقتصادی و اداری به آن» علی رغم ظهور و بروز دولت های مختلف در آستانه چهل سالگی انقلاب، نشانه ای واضح از ناتوانی تکرار کلیشه های گذشته برای ورود به صحنه مهم و موثر انتخابات ریاست جمهوری در اردیبهشت 96 است."

این نامه تاکید کرده است: در برابر این تجربه، می توان طرحی نو درانداخت که رقابت های انتخاباتی به جای «اشخاص» بر روی «تیم های کاری» که دولت ها را تشکیل می دهند و به جای «شعارها» بر روی «ایده های مشخص» برای حل مسایل ملموس و عمومی جامعه باشد.

این جمع "اقتصاد و فساد" را اساس مشکلات و مطالبه تغییر خواهی مردم در حال حاضر می داند و خواستار شده است که "هر جریان سیاسی و اجتماعی برای مواجهه با مردم در رقابت های انتخاباتی تیم کاری دولت مورد نظر خود را متناسب با این مسایل که حداقل شامل معاون اول، رییس بانک مرکزی و وزرای اقتصادی، مثل نفت، جهاد و کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت و مسکن و... می شود را مشخص و ایده های عملیاتی خود را برای حل مسایل به شکل روشن و کاربردی و با ذکر نتایج مورد انتظار در افق چهار ساله را بیان کند. "

متن کامل این نامه که حاوی این ایده و استدلال‌های موجه‌کننده آن است، به شرح ذیل است:

جامعه ایران در آستانه چهل سالگی انقلاب اسلامی یک گام به پیش، در راه عقلانی و کارآمدتر کردن رقابت‌های انتخاباتی به پیشواز دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری و سی و هفتمین انتخاب، در اردیبهشت 96 خواهد رفت.

جامعه ایران در این حیات چهل ساله، تجربیات فراوانی در ابعاد گوناگون سیاسی و اجتماعی پشت سر گذاشته و اینک در موقعیتی است که می‌توان گفت در کوره حوادث سخت، آبدیده شده و به بلوغ و پختگی رسیده است، اما به موازات این پختگی اجتماعی، سیاست‌ورزی کارگزاران و فعالین سیاست و سازوکارهای آنها برای مواجهه با افکار عمومی و مردم، پیشرفت چشمگیری نداشته است و در قالب کلیشه‌های متعارف، درجا زده است و طبیعتا خواسته‌ها و انتظارات مردم از نهادهای برآمده از رأی و انتخاب آنها نیز عمدتا برآورده نشده است.

«پابرجایی مشکلات اقتصادی» به عنوان عام‌ترین مطالبات و نیازهای مردم و «افزوده شدن متراکم فساد اقتصادی و اداری» به آن، علی‌رغم ظهور و بروز دولت‌های مختلف در آستانه چهل سالگی انقلاب، نشانه‌ای واضح از ناتوانی تکرار کلیشه‌های گذشته برای ورود به صحنه مهم و موثر انتخابات ریاست جمهوری در اردیبهشت 96 است.

بنابراین به نظر می‌رسد باید طرحی نو در انداخت و سقف سیاست‌ورزی را به سقف پختگی و بلوغ اجتماعی جامعه نزدیک‌تر کرد. در این باره مدت‌هاست که با جمعی از عناصر علمی و سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و رسانه‌ای در حال تأمل و رایزنی هستیم و اینک علاقه‌مندیم جمع‌بندی اولیه این بحث‌ها را به محضر نیروهای اجتماعی و سیاسی خصوصا بدنه فرهیخته و نوگرای انقلاب اسلامی و جامعه ایران تقدیم کنیم.

سیکل معیوب «تغییر افراد و شعارها» اما «پابرجا ماندن مشکلات»

آنچه آشکار است، تاکنون رقابت‌های انتخاباتی عمدتا «رقابت اشخاص» و نه حتی «رقابت جناح‌های سیاسی» یا «رقابت شعارها و وعده‌ها» با هم بوده است. در این رویارویی، برای پیروزی و جلب رأی مردم از یک جهت تا سطح اغراق‌آمیزی، نامزدها در زمان انتخابات و پساپیروزی در انتخابات، تقدیس و ستایش می‌شدند. یا شعارها و وعده‌ها در پاسخگویی به مطالبات مردم تا هر چه امکان داشت، تندتر و رادیکال‌تر و به همین نسبت غیرواقعی‌تر بیان می‌شد و نتیجتا بعد از استقرار طرف پیروز و بروز واقعیت ویژگی‌های فرد پیروز و آشکار شدن سقف توانایی او در حل مسائل کشور، نوعی سرخوردگی از آن فرد یا جریان یا شعارها صورت می‌گرفت و برای یک دوره دیگر به افراد و جناح‌ها و شعارهای مقابل اعتماد و اعتنا می‌شد و این سیکل معیوب تاکنون ادامه داشته است. تغییر نظر رادیکال مردم از رئیس‌ دولت سازندگی به ضد آن در دوم خرداد 76 و نیز رأی به ضد دولت اصلاحات در تیر ماه 84 و دوباره گزینش فردی در ضدیت با دولت‌های نهم و دهم در خرداد 92، نمایانگر چنین سیکل معیوبی است. فرجام چنین سیکل معیوبی، تغییر افراد و شعارها اما پابرجا ماندن مشکلات اصلی مردم خصوصا دغدغه اقتصادی در همه این ادوار است.

یک گام به پیش، در راه عقلانی و کارآمدتر کردن رقابت‌های انتخاباتی

در برابر این تجربه، می‌توان طرحی نو درانداخت که رقابت‌های انتخاباتی به جای «اشخاص» بر روی «تیم‌های کاری» که دولت‌ها را تشکیل می‌دهند و به جای «شعارها»، بر روی «ایده‌های مشخص» برای حل مسائل ملموس و عمومی جامعه باشد. در واقع پیشاپیش برای مردم معلوم باشد که چه کسانی و با چه ایده‌هایی قرار است مسئولیت دولت منتخب آنها را به عهده بگیرند. بنابراین مردم کمتر با وضعیت انتخاب «هندوانه دربسته» روبرو خواهند شد که تازه بعد از استقرار فرد پیروز و معرفی کابینه و انتخاب سیاست‌ها، شناخته می‌شود. «شفافیت» حاصل از این شکل از رقابت سیاسی سبب می‌شود که با رقابت واقع‌بینانه‌تر و منطقی‌تر و عقلانی‌تری روبرو شویم و حربه «عکس مار نشان دادن» و سوار شدن بر موج احساسات جامعه در مواجهه با افکار عمومی، تضعیف شود. این راهبرد و راهبردهای شبیه به این، به نظر برای همه کسانی که می‌خواهند شرافتمندانه‌تر و صادقانه‌تر و عقلانی‌تر پای در رقابت‌های انتخاباتی بگذارند به خصوص برای جریان انقلابی راهگشاست.

«اقتصاد» و «فساد»؛ اساس مشکلات و مطالبه تغییرخواهی مردم

عمده مسائل مردم آشکار و روشن است. «اقتصاد و فساد» اساس مشکلات و نشانه‌های نارضایتی و مطالبه تغییر خواهی مردم است که در رکود و نابسامانی در تولید، اشتغال، گرانی و ضعف قدرت خرید و مشکل مسکن از یک سو، و فساد فزاینده و تجمیع شده اقتصادی و اداری، تبعیض و نابرابری از دیگر سو، ظهور و بروز کرده است. بنابراین هر جریان سیاسی و اجتماعی برای مواجهه با مردم در رقابت‌های انتخاباتی، تیم کاری دولت مورد نظر خود را متناسب با این مسائل که حداقل شامل معاون اول، رئیس بانک مرکزی و وزرای اقتصادی مثل نفت، جهادوکشاورزی، صنعت، معدن تجارت و مسکن و... می‌شود، مشخص و ایده‌های عملیاتی خود را برای حل مسائل به شکل روشن و کاربردی و با ذکر نتایج مورد انتظار در افق چهار ساله، بیان کند.

انتخاب یک «تیم کاری» به جای «فرد»

در واقع در این راهبرد، مردم به جای یک «فرد»، یک «تیم کاری» و به جای رأی دادن به «شعارهای رنگارنگ»، بین «ایده‌های مشخص عملیاتی» ناظر به مسائل اصلی خود، دست به انتخاب می‌زنند.

این راهبرد یک پیشنهاد به سپهر اجتماعی و سیاسی کشور است که در اینجا تنها صورت کلان آن بیان شده است و طبیعتا راه گفتگو درباره اصل راهبرد و جزئیات آن باز است. و العاقبه للمتقین

پرویز امینی؛ دکترای علوم سیاسی

حجت الله عبدالملکی؛ دکترای اقتصاد

سید یاسر جبرائیلی؛ مقطع دکترای اندیشه سیاسی

امیر سیاح؛ دکترای اقتصاد

محمدرضا مهدیار اسماعیلی؛ دکترای اقتصاد

روح الله حریزاوی؛ مدرس فلسفه

سید مهدی میری؛ دکترای سیاستگذاری عمومی

محمد دلاوری؛ دکترای جامعه‌شناسی سیاسی

رضا شکیبایی؛ سردبیر وطن امروز

سجاد نوروزی؛ کارشناسی؛ ارشد اندیشه سیاسی در اسلام

سید محمد فیاضی؛ مقطع دکترای مدیریت رسانه

امید حسینی؛ کارشناسی ارشد علوم سیاسی