دولت یازدهم تمامی همّ و غمّ خود را در حوزه سیاست خارجی قرار داده و بر همین اساس وزیر خارجه سفرها و دیدارهای زیادی را طی سه سال گذشته با مسئولین کشورهای مختلف داشته است. مقام معظم رهبری در دیدار اخیرشان با هیئت دولت در این باره فرمودند: «سرفصل دیگری که من می‌خواهم عرض بکنم، بحث سیاست خارجی است که خب این از اوّل، یکی از اولویّتهای دولت جناب آقای دکتر روحانی بوده، هم در تبلیغات، هم در اقدامات دولتی؛ این کار مهمّی بوده، خب بنده هم موافقم. من از سابق به فعّالیّت دیپلماسی و کار دیپلماسی عقیده داشتم و معتقد بودم بایستی در این زمینه تلاش بشود.

چند نکته اینجا وجود دارد: یکی اینکه ما توان دیپلماسی خودمان را در سطح دنیا درست توزیع کنیم؛ یعنی سهم آسیا به تناسب وسعت و توانایی آسیا باید به آسیا داده بشود، سهم آفریقا همین‌جور، سهم آمریکای لاتین همین‌جور؛ پس بنابراین [باید] دیپلماسی‌مان را خوب توزیع کنیم، متناسب توزیع کنیم. ...

بر این اساس به بررسی و مقایسه دیدارهای وزیر خارجه طی یکسال قبل و یکسال پس از برجام پرداختیم و خلاصه این دیدارها را در جداول و نمودار زیر برای شما عرضه می‌کنیم. تنها چند نکته دربارة این کار وجود دارد که در ادامه متذکر می‌شویم:

******* 

در جدول اول دیدارهای دکتر محمدجواد ظریف از تاریخ 24/4/94 تا 24/4/95 پرداخته‌ایم که مبنای آغاز و پایان این جدول شروع و سالگرد برجام است و در جدول دوم به دیدارهای دکتر ظریف از تاریخ 26/3/93 تا 26/3/94 پرداخته‌ایم که این دیدارها نیز در مدت یک سال قبل از اجرای برجام انجام شده است. نکته جالب دربارة بازه بررسی شده این است که طی 26/3/94 تا 24/4/94 هیچ دیداری از سوی وزیر خارجه انجام نشده است و این زمان دقیقاً مربوط به مذاکرات پایانی توافق وین است که وزیر خارجه تمامی فعالیت‌های خود را تعطیل کرد و به مدت یکماه به مذاکره با 1+5 پرداخت.

تمامی این آمارها از سایت رسمی وزارت خارجه و از قسمت مربوط به دیدارهای وزیر خارجه  گرفته شده است و ممکن است برخی دیدارهای وزیر خارجه در این بخش نقل نشده باشد. این دیدارها اعم از سفرهای خارجی وزیر خارجه و دیدارهای داخلی ایشان با مسئولین دیگر کشورهاست.

اولین دیدار سفرای کشورهای خارجی با وزیر خارجه که دیداری تشریفاتی است در این جداول محسوب نشده است و همچنین دیدارهای وزیر خارجه با مسئولین سازمان‌های بین‌المللی نیز در جداول ذکر نشده است، زیرا منظور از این جداول ذکر دیدار وزیر خارجه با مسئولین یک کشور است و نه با مسئولین سازمان‌های بین‌المللی.

ترازوی دیپلماسی ظریف به سمت کدام قاره و کشور سنگینی می‌کند؟ + جدول و نمودار

 

جدول یک: دیدارهای دکتر ظریف طی یکسال پس از برجام

دیدارهای ظریف یکسال پس برجام                           نام منطقه                       تعداد حضور

ونزوئلا                                                                 آمریکای جنوبی                            1

بولیوی                                                                 آمریکای جنوبی                            1

شیلی                                                                   آمریکای جنوبی                            1

عراق                                                                    آسیا                                             6

نروژ                                                                    اروپا                                             3

روسیه                                                                آسیا                                              7

ترکیه                                                                 آسیا                                              1

افغانستان                                                          آسیا                                             4

پاکستان                                                            آسیا                                             5

غنا                                                                    آفریقا                                          1

نیجریه                                                             آفریقا                                          1

قزاقستان                                                         آسیا                                             4

هلند                                                                اروپا                                            3

فرانسه                                                            اروپا                                           5

آلمان                                                               اروپا                                           4

آمریکا                                                            آمریکای شمالی                            5

مسئولین اتحادیه اروپا                                  اروپا                                            9

ارمنستان                                                       آسیا                                            1

لتونی                                                            اروپا                                           1

سوئد                                                            اروپا                                           2

فلاند                                                            اروپا                                          1

لهستان                                                        اروپا                                          3

اوکراین                                                      اروپا                                           2

پرتغال                                                       اروپا                                           1

لیتوانی                                                      اروپا                                           1

عمان                                                          آسیا                                            4

انگلیس                                                    اروپا                                             3

استرالیا                                                  استرالیا                                          3

ترکمنستان                                              آسیا                                              2

مالزی                                                     آسیا                                               1

فلسطین                                                آسیا                                               3

بلژیک                                                   اروپا                                               2

اروگوئه                                               آمریکای جنوبی                               2

هند                                                     آسیا                                                3

فنلاند                                                اروپا                                                2

آذربایجان                                         آسیا                                                 1

زلاندنو                                             استرالیا                                             2

تایلند                                                آسیا                                                 2

برونئی                                              آسیا                                                1

سنگاپور                                              آسیا                                               1

اندونزی                                               آسیا                                             3

تاجیکستان                                           آسیا                                             2

مالت                                                  اروپا                                             1

ژاپن                                                    آسیا                                             3

گرجستان                                            آسیا                                             1

اسلونی                                               اروپا                                              2

کویت                                                  آسیا                                             2

تایلند                                                  آسیا                                             2

سوئیس                                             اروپا                                             3

لوکزامبورگ                                         اروپا                                            2

چین                                                    آسیا                                             3

اسکاتلند                                            اروپا                                             1

صربستان                                          اروپا                                             2

تونس                                               آفریقا                                           2

آفریقای جنوبی                                  آفریقا                                           2

کره جنوبی                                          آسیا                                            2

برزیل                                           آمریکای جنوبی                                  2

دانمارک                                               اروپا                                              1

لبنان                                                آسیا                                                 2

سوریه                                              آسیا                                                3

قبرس                                                 اروپا                                             1

الجزایر                                                آفریقا                                           2

اتریش                                                   اروپا                                           1

مکزیک                                             آمریکای شمالی                                  1

مقدونیه                                                    اروپا                                         1

یونان                                                        اروپا                                         1

کرواسی                                                   اروپا                                          1

رومانی                                                     اروپا                                          1

مصر                                                         آفریقا                                        1

بنگلادش                                                   آسیا                                          1

اسپانیا                                                      اروپا                                          1

چک                                                           اروپا                                         1

قرقیزستان                                                آسیا                                           1

ایتالیا                                                        اروپا                                         1

قطر                                                           آسیا                                        1

 

ترازوی دیپلماسی ظریف به سمت کدام قاره و کشور سنگینی می‌کند؟ + جدول و نمودار

 

جدول دو: دیدارهای دکتر ظریف طی یکسال قبل از برجام

دیدارهای دکتر ظریف یکسال قبل از برجام                              نام منطقه                                  تعداد حضور

مکزیک                                                                                   آمریکای شمالی                                     3

سودان                                                                                       آفریقا                                                2

هند                                                                                             آسیا                                                  3

عمان                                                                                           آسیا                                                 6

مسئولین اتحادیه اروپا                                                               اروپا                                                 14

روسیه                                                                                         آسیا                                                   6

چین                                                                                           آسیا                                                     4

تاجیکستان                                                                                 آسیا                                                    2

سوریه                                                                                        آسیا                                                      6

یونان                                                                                          اروپا                                                    2

مصر                                                                                           آفریقا                                                  2

ترکمنستان                                                                                  آسیا                                                     3

پاکستان                                                                                      آسیا                                                    4

افغانستان                                                                                    آسیا                                                     4

تونس                                                                                        آفریقا                                                      3

الجزایر                                                                                       آفریقا                                                       3

اندونزی                                                                                     آسیا                                                       1

موریتانی                                                                                      آفریقا                                                  1

ترکیه                                                                                         آسیا                                                         3

ازبکستان                                                                                     آسیا                                                        2

کویت                                                                                            آسیا                                                      2

اتریش                                                                                        اروپا                                                          4

گرجستان                                                                                      آسیا                                                         1

مجارستان                                                                                   اروپا                                                            1

آفریقای جنوبی                                                                            آفریقا                                                      3

ژاپن                                                                                              آسیا                                                        1

ونزوئلا                                                                                    آمریکای جنوبی                                              2

پرتغال                                                                                              اروپا                                                      3

اسپانیا                                                                                               اروپا                                                       2

قزاقستان                                                                                         آسیا                                                       2

بلغارستان                                                                                           اروپا                                                    1

برونئی                                                                                              آسیا                                                        1

ارمنستان                                                                                         آسیا                                                         3

اردن                                                                                               آسیا                                                           1

هلند                                                                                                اروپا                                                        1

بلاروس                                                                                            اروپا                                                     2

آذربایجان                                                                                          آسیا                                                         1

نروژ                                                                                                  اروپا                                                           4

اسلونی                                                                                              اروپا                                                         1

عراق                                                                                                 آسیا                                                            7

لبنان                                                                                                آسیا                                                          5

انگلیس                                                                                       اروپا                                                         2

زنگبار                                                                                         آفریقا                                                               1

تانزانیا                                                                                       آفریقا                                                               1

بروندی                                                                                        آفریقا                                                                1

اوگاندا                                                                                           آفریقا                                                                 1

کنیا                                                                                           آفریقا                                                                   2

کرواسی                                                                                  اروپا                                                                1

سوئیس                                                                                      اروپا                                                             1

فرانسه                                                                                      اروپا                                                                2

فلسطین                                                                                   آسیا                                                                     2

ویتنام                                                                                       آسیا                                                                  1

قبرس                                                                                       اروپا                                                                     2

ایرلند                                                                                         اروپا                                                              1

شیلی                                                                                 آمریکای جنوبی                                                    1

ایتالیا                                                                                       اروپا                                                              2

مالزی                                                                                       آسیا                                                               1

کره جنوبی                                                                              آسیا                                                              1

آمریکا                                                                             آمریکای شمالی                                                      1

امارات                                                                                      آسیا                                                              1

ایسلند                                                                                 اروپا                                                                  1

اوکراین                                                                              اروپا                                                                    1

عربستان                                                                            آسیا                                                                       1

استرالیا                                                                            استرالیا                                                               1

اسلواکی                                                                            اروپا                                                                      1

دانمارک                                                                             اروپا                                                                       1

لوکزامبورگ                                                                       اروپا                                                                        1

بلژیک                                                                                اروپا                                                                         1

فنلاند                                                                              اروپا                                                                         1

نیکاراگوئه                                                                     آمریکای لاتین                                                             1

بنین                                                                                  آفریقا                                                                        1

رومانی                                                                               اروپا                                                                      2

بنگلادش                                                                            آسیا                                                                         1

کوبا                                                                             آمریکای لاتین                                                                  1

زلاندنو                                                                           استرالیا                                                                        1

 

ترازوی دیپلماسی ظریف به سمت کدام قاره و کشور سنگینی می‌کند؟ + جدول و نمودار

خلاصه‌ای از نتایج:

همان‌گونه که مشاهده می‌کنید قبل و بعد از برجام، بیشترین دیدارهای وزیر خارجه با مسئولین اتحادیه اروپا بوده است. قبل از برجام، وزیر خارجه 14 بار با مسئولین اتحادیه اروپایی دیدار داشته است و پس از برجام 9 بار. این دیدارها غیر از دیدارهای دکتر ظریف با مسئولین کشورهای اروپایی است. از این دیدارهای فراوان به راحتی می‌توان سیاست خارجی اروپا محور دولت یازدهم را مشاهده کرد.

هرچند بیشترین دیدارهای وزیر خارجه با کشورهای آسیایی بوده است، اما با توجه به اهمیت و جایگاه ایران در آسیا و همچنین دیدارهای بسیار زیاد وزیر خارجه از کشورهای همسایه، در آسیا نیز مناطقی مورد غفلت قرار گرفته است. از جمله مناطق شرقی آسیا که دیدارهای وزیر خارجه با مسئولین این کشورها بسیار کم بوده است.

اما نقطه ضعف مهم دولت یازدهم و عدم توازنی که به شدت به چشم می‌خورد مربوط به دیدارهای بسیار کم وزیر خارجه با مسئولین کشورهای آفریقایی، آمریکای لاتین و آمریکای جنوبی است. آمار دیدار دکتر ظریف با این کشورها در قبل از برجام عبارت است از: 21 دیدار، 2 دیدار و سه دیدار و در پسابرجام دکتر ظریف دکتر ظریف 9 دیدار از آفریقا، هیچ دیداری از آمریکای لاتین نداشته و 7 دیدار نیز با مسئولین آمریکای جنوبی داشته است و این آمار از کمبود توجه دولت به این مناطق حکایت می‌کند.