پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- دکتر مسعود معینی پور- «حج، فریضه امت، فریضه وحدت، فریضه اقتدار مسلمین، فریضه اصلاح فرد و جمع  و در یک کلمه: فریضه دنیا و آخرت است.» (مقام معظم رهبری25/2/1373)

عمق استراتژیک حج در نظر مقام معظم رهبری تشکیل امت واحده اسلامی در برابر جبهه کفر و الحاد و استکبار است. همان که ایشان می‌فرمایند هدف نهایی ما تشکیل امت واحده و تمدن نوین اسلامی است. طبعا تشکیل چنین امت و چنین تمدن و چنین جامعه‌ای مستلزم وجود انسان‌هایی مومن و آگاه و خود ساخته است و یکی از کارویژه‌های حج نیز چنین است. تشکیل چنین امتی نیاز به همدلی و وفاق و ارتباط مستمر دارد و یکی دیگر از کارویژه‌های حج همین است. تشکیل این جبهه نیاز به شکل‌گیری جامعه بر محور توحید و وحدانیت خدای تبارک به جای محوریت انسان و تفکر مشرکانه دارد و یکی از دیگر کارویژه‌های حج همین است. از دیگر الزامات چنین جبهه‌ای شناخت و سپس برائت از دشمنان مشترک است که از دیگر کارویژه‌های مهم حج است. پس می‌توان گفت که عمق استراتژیک حج در نگاه رهبری تشکیل امت واحده است که امنیت را در ابعاد مختلف برای جامعه اسلامی به ارمغان می‌آورد‌، ظرفیت‌های آنها را هم افزا می‌کند، محور تمام آنها را توحید قرار می‌دهد و ارتباط مستمر بین آنها را زمینه‌سازی می‌کند. حج بالقوه چنین ظرفیتی دارد حال چه میزان از این ظرفیت‌ها بالفعل شده یا راهکار بالفعل کردن برخی از آنها چیست، سخنی دیگر است که مجالی وسیع می‌طلبد. «اگر حج با توجه به این هدف ها و نتایج برنامه‌ریزى مى‌شد و در این برنامه‌ریزى دولت‌ها و علماء و صاحب‌نظران و روشنفکران جهان اسلام، همکارى مى‌کردند، ثمرات گرانبهایى نصیب امت اسلامى مى‌گشت که با هیچ دستاورد دیگرى در دنیاى اسلام قابل مقایسه نبود. به جرأت مى‌توان گفت همین یک تکلیف اسلامى اگر درست و چنانکه شریعت اسلام، خواسته است مورد بهره‌بردارى قرار گیرد، پس از زمانى نه چندان بلند، امت اسلامى را به عزت و قدرتى که در خور آن است خواهد رسانید. باید با تلخى اذعان کرد که شکل کنونى انجام این فریضه الهى، با وضعیت مطلوب آن فاصله زیادى دارد.» (پیام به کنگره حج، 12/3/1371)

حج محل شکل‌گیری امت واحده اسلامی است و یکی از ثمرات و برکات و کارویژه‌های اصلی و اساسی حج در نظام تکوین ایجاد امن و امنیت روحی و روانی و مادی و نظامی و سیاسی در ساحات  فردی و جمعی بین مسلمانان و  در مقابله با دشمنان است.  اما برای تحقق این عمق استراتژیک حج یعنی تشکیل امت واحده اسلامی به نکاتی باید توجه کرد.

اول:کنگره عظیم حج از جمله مزیت‌های نسبی قدرت امت اسلامی نسبت به سایر ملت‌هاست، این کنگره نمونه بی‌بدیلی از شاخصه‌های اقتدار و قدرت نرم است. بنابراین ضمن برخورداری از توان بالا، قدرت گسترش بسیار زیادی در ابعاد مختلف را داراست. از این‌رو می‌توان این مؤلفه را باعث افزایش قدرت نرم و حوزه نفوذ امت اسلام در جهان دانست؛ چنان که نشانه‌های آن در سایر نقاط جهان و در میان غیرمسلمانان ظاهر شده است. موضوعی که امام خمینی(ره) معمار کبیر انقلاب اسلامی ‌در اوایل انقلاب وعده آن را دادند و فرمودند: معنای صدور انقلاب ما این است که همه ملت‌ها بیدار شوند و خودشان را از این گرفتاری‌هایی که دارند نجات دهند. جمهوری اسلامی ایران با بهره‌گیری از این ظرفیت عظیم و هم‌افزایی با سایر کشورهای حاضر در کنگره عظیم حج می‌تواند ضمن تسری و گسترش مزایای این قدرت نرم و اقتدار مادی و معنوی به کشورهای دیگر با برنامه‌ریزی صحیح و دقیق و به هنگام ظرفیت‌های این قدرت را افزایش دهد که البته موانعی از جمله نظام حاکم بر عربستان سعودی و فرهنگ حاکم غربی بر بسیاری از کشورهای اسلامی بر سر راه این جهاد عظیم وجود دارد.

دوم: عمق استراتژیک امت ‌محور، ابزار محور نیست، بلکه تفکر محور و متأثر از درک و باورهای مردم است بنابراین از سویی هزینه‌بر نیست و از دیگر سو برای گسترش آن و بهره‌گیری از ظرفیت آن بایستی برنامه‌ریزی‌های علمی و فرهنگی دقیقی کرد تا عنصر تفکر و عقلانیت سایرین در گیر برنامه‌های جمهوری اسلامی ایران با بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود در عمق تعالیم و امکانات حج شود.

سوم: این حوزه نفوذ متقابل است، همان‌گونه که سایر ملت‌ها عمق استراتژیک امت اسلامی هستند، امت اسلامی نیز عمق استراتژیک آنها به‌شمار می‌آید، بنابراین هنگام مشکلات به کمک یکدیگر می‌شتابند. نکته‌ای که رهبر معظم انقلاب بارها بر آن تاکید کرده‌اند. بنابر این بایستی نقاط آسیب و خلل و فرج نفوذ ملت‌های متجاوز و دشمن، شناسایی شوند و دشمن‌شناسی از اصول اساسی حج است.

چهارم: دستیابی به عمق استراتژیک امت محور دیریاب است و البته بسنده به بهره‌گیری از این ظرفیت صرفا در ایام حج اشتباهی جبران‌ناپذیر است. بهره‌گیری از زمان و مکان و ابعاد روحی و معنوی حج برای شروع به اثر گذاری مناسب است اما این اثرگذاری اگر در ایام سال ادامه نداشته باشد و ارتباط مستمر با کشورها و ملت‌های اسلامی به بهانه‌های ایجاد شده در حج ادامه نیابد این ظرفیت ابتر می‌ماند. شکل‌گیری امت واحده اسلامی و دستیابی به نقاط اشتراک فرهنگی‌، سیاسی، اجتماعی و... بسیار بطئی اتفاق می‌افتد و دیر یاب است.