به جای حل مشکلات توسط برجام، امروز ما مشکلات برجام را حل می‌کنیم!

محمدرضا سبزعلیپور رئیس مرکز تجارت جهانی ایران و رئیس شورای سیاستگذاری اقتصاد مقاومتی و بخش خصوصی در هشتاد و هفتمین نشست ماهانه اعضاء مرکز جامع صادراتی ایران و در هفته دولت طی سخنانی در جمع مدیران، صاحبان صنایع و سرمایه، فعالان اقتصادی و دانشگاهیان، در خصوص وضعیت برجام و روند اجرایی شدن آن گفت: درحال حاضر اقتصاد جزء موضوعات اولویت دار و حتی اولویت اول کشور محسوب میشود و از سه سال پیش قرار بود تا مشکلات اقتصادی ایران با سیاستها و برنامه ریزی های دقیق توسط دولت یازدهم حل و فصل شود، از همین رو با انجام مذاکرات هسته‌ای، وعده ‌هایی به مردم داده شد و قرار گردید تا همه تحریمها پس از پایان مذاکرات بسرعت لغو شوند و در همین راستا دل‌ ملت به این خوش بود که بخش اعظمی از مشکلات بزودی حل خواهد شد.

وی افزود: پس از پایان مذاکرات هسته‌ای و امضاء تفاهمنامه همکاری بین ایران و 1+5، کلمه ای متولد شد تحت عنوان برجام و قرار بر شد تا تحت لوای برجام (یعنی برنامه جامع اقدام مشترک) اقدامات مشترکی بین ایران و کشورهای عضو1+5 در جهت اعتماد سازی و رفع موانع و همچنین آغاز همکاریهای وسیع سیاسی و اقتصادی آغاز شود که در نوع خود رخدادی مهم و قابل توجه بود، بشرطی که طبق وعده ها و حرفهای زده شده عمل میشد و بند بند توافقات سریعاً اجرا می گشت. 

از زمانیکه مذاکرات هسته‌ای در حال انجام بود و رفته رفته بحث لغو تحریمها مطرح شد و بمرور زمان به اجرای برجام نزدیک شدیم، دوستان دولتمرد ما از آقای روحانی گرفته تا آقای معاون اول و رئیس دفتر رئیس جمهور، جناب آقای ظریف و معاونین ایشان و درکل جمع دیگری از وزراء و اعضاء هیأت دولت، همه و همه بر یک نکته تأکید و پافشاری داشتند و آنهم اینکه پس از پایان مذاکرات و آغاز برجام همه مشکلات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و بین المللی ایران همگی مرتفع خواهند شد و اجرای برجام، ایران را بهشت و مدینه فاضله خواهد کرد!! دوستان دولتمرد ما علی الخصوص شخص آقای روحانی تا آنجا پیش رفتند که حتی مشکل محیط زیست و رفع آلودگی هوا، بارندگی، ازدیاد منابع آبی و مشکل کمبود آب، معیشت مردم، معضل بیکاری جوانان، ورود سرمایه خارجی، رفع مشکل صنایع و رونق تولید، احیاء بانکها و... دهها مورد دیگر را به برجام گره زدند و فرمودند که تمام مشکلات، معضلات، نابسامانی ها، نارسایی ها و کمبودها با آغاز برجام از بین خواهند رفت و ایران گلستان خواهد شد!!!

وی تأکید کرد: هرچند که ما به کررات گلو پاره کردیم و ملتمسانه گفتیم که شما را بخدا قسم، همه مشکلات کشور را به برجام گره نزنید، زیرا برجام خود به خود هیچ گلی را بر سر ما نخواهد زد و اینقدر نگویید که ایران بهشت و مدینه فاضله خواهد شد و برجام یک شبه همه مشکلات را حل خواهد کرد. زیرا این حرفها و تعریف و تمجیدهای شما، فقط فقط سطح توقع مردم را بالا خواهد برد ولاغیر و چنانچه وعده‌های داده شده درخصوص معجزات برجام محقق نشود، قطعناً مردم نا امید و نسبت به دولت بی‌اعتماد خواهند شد و دولت دیگر اعتباری نخواهد داشت.

علیپور اظهار داشت: بالاخره مذاکرات تمام شد و برجام نیز آغاز شد و همه مردم ایران حتی جهانیان منتظر روز اجرای برجام بودند. همه ایرانیان میخواستند آنطور که وعده داده شده بود برجام به موقع اجرا و همزمان غالب تحریمهای مهم، تأثیرگذار و فلج کننده لغو شوند. در همین راستا از ماهها پیش اجرای برجام شروع شده و روزها و ماهها از آن تاریخ گذشته اما خبری از تحقق وعده ها و اجرای قول و قرارهای برجامی نشده است و نه تنها ایران بهشت و مدینه فاضله نشده بلکه مشکلات محیط زیست وآلودگی هوا، ازدیاد منابع آبی و مشکل کمبود آب، معیشت مردم، معضل بیکاری جوانان، ورود سرمایه خارجی، رفع مشکل صنایع و رونق تولید، احیاء بانکها نیز حل نشده و جالب اینکه مشکلات دیگری نیز بر مشکلات پیش از برجام هم اضافه گردیده است ولیکن هنوز نشسته ایم تا شاید معجزه ای رخ داده و فرجی حاصل شود تا برجام خود به خود مشکلات کشور را حل و فصل نماید، و چون پس گذشت یکسال اتفاق مثبتی تاکنون نیافتاده، بالاخره خوشبختانه امروز دولت به همان نتیجه یکی دو سال قبل ما رسیده که برجام هیچ مشکلی را خود به خود حل نخواهد کرد. ضمناً آقایان دولتمرد با کمی تعمق، به عینه دیده و متوجه شده اند که آمریکا اصلی و ابدا اجازۀ رفع تحریمها و برداشته شدن فشارهای بین المللی اعمال شده برعلیه ایران را نداده و نخواهد داد!! و همین عملکرد و مانع تراشی آمریکا بر سر راه اجرای برجام موجب گشته که پیاده سازی برجام با مشکل روبرو شود، فلذا تا زمانیکه مشکلات پیش روی برجام رفع نشود، برجام اجرایی نخواهد شد، پس دقیقاً به اثبات رسیده که برجام خودش دچار مشکل شده است!!

از همین رو تا دیروز قرار بود که برجام مشکلات ما را حل کند اما ظاهراً امروز ما باید مشکلات برجام را حل کنیم تا این برنامه به اجرا درآید!! لاجرم چی فکر میکردیم، چی شد!!!!

رئیس شورای سیاستگذاری اقتصاد مقاومتی و بخش خصوصی گفت: با توجه به تمام امیدهایی که بین دولتهای غربی و دولت تدبیر و امید جهت اجرای به موقع و کامل برجام بوجود آمده بود، چنانچه به هر دلیلی بر سر اجرای برجام مانعی پیش آید و اجرای آن‌ به تعویق بیافتد نه تنها فضای نا امیدی و نگرانی را بر جامعه ایران حاکم میکند، بلکه جو بی اعتمادی بین ایران و غرب بویژه آمریکا و کشورهای بزرگ اروپایی بوجود میآید و دیوار بلندی بر سر راه مبادلات و همکاریهای اقتصادی ایران و کشورهای غربی ایجاد میشود که این شکاف و جدایی بسادگی قابل ترمیم و جبران نخواهد بود.

وی در ادامه افزود: انتظار جهت اجرای توافق هسته‌ای در شرایطی است که فضای اقتصادی و سیاسی ایران علیرغم فشارهای وارده، سالهاست که در تب و تاب چنین روزی به سر میبرد. این واقعیت در حالیست که هم حامیان برجام و هم منتقدان و مخالفان مذاکرات و توافق هسته‌ای منتظر اجرای برجام هستند، بطوریکه موافقان برجام می‌خواهند نتیجه خوش بینی و انتظار بلندمدت خود را ببینند، زیرا اعتقاد دارند که نسخه غالب دردهای سیاسی و اقتصادی ایران به اجرای برجام گره خورده است اما مخالفان و منتقدان مذاکرات هسته‌ای نیز منتظر اجرایی شدن برجام هستند تا با عدم رفع مشکلات اقتصادی کشور، حقانیت خود و خوش باوری دولت یازدهم را به اثبات برسانند.

علیپور اظهار داشت: اجرایی شدن برجام توسط طرفین توافقنامه هسته‌ای، جدای از اینکه خود میتواند آغازی بر گسترش تعامل ایران و جهان غرب محسوب شود لکن عدم اجرای آن نیز به همان اندازه میتواند دیوار بلند جدایی بین ایران و غرب را بوجود آورده و جو بی اعتمادی را افزایش دهد. از زمانیکه جنگ اقتصادی غرب و اعمال تحریمهای هسته ای برعلیه ایران آغاز شد، اقتصاد ایران ظرف مدت زمان کوتاهی وارد رکود و بحران شد و منبع اصلی درآمد دولت ایران یعنی صادرات نفت نیز نشانه گرفته شد. فساد مالی در بدنه اقتصاد دولتی و شبه دولتی ایران بواسطه اعمال این تحریمها روندی افزایشی پیدا کرد و رفاه غالب توده های مردم بدنبال رکود عمیق به پائین ترین حد خود در یک دهه اخیر رسید.

هرچند اجرای برجام و لغو تحریمها به تنهایی مشکلات و معضلات اساسی اقتصاد ایران را حل و فصل نخواهد کرد و اقتصاد ایران برای توسعه نیاز به «اصلاحات ساختاری»، برنامه درست و مدیریت صحیح دارد اما اجرای دقیق و کامل برجام، بعضاً آثاری مثبت و مزیت هایی برای اقتصاد کشورمان به همراه خواهد داشت.

وی افزود: بطورمثال برابر گزارش بانک جهانی کاهش و صرفه جویی در هزینه مبادلاتی کشور از حیث عدد و رقم، منافعی معادل 15 میلیارد دلار را نصیب اقتصاد ایران خواهد کرد که این امر سبب بهبود نسبی رفاه خانوارهای ایرانی، افزایش واردات کالاهای سرمایه‌ای و درنهایت افزایش سرمایه گذار خارجی در زمینه های صنعتی، خدماتی، تأسیساتی و...، رشد صادرات صنعتی و غیرنفتی کشور تا مرز50 میلیارد دلار، افزایش سرمایه گذاری خارجی حداقل به میزان 5 میلیارد دلار، افزایش ذخایر صندوق توسعه ملی وپرداخت قطعی تسهیلات ارزی به بخش صنعت ومعدن، کاهش بالای10 درصدی هزینه نقل و انتقال پول، آزادسازی دهها میلیارد دلار از دارایی های بلوکه شده ایران و درآمدهای نفتی، امکان اخذ وامهای کم بهره از بانک جهانی، رشد تولید و افزایش صادرات نفت، گاز و محصولات پتروشیمی ایران در بازارهای جهانی، امکان نوسازی ناوگان کشتیرانی و حمل ونقل مسافری و باری، بهبود شاخص اشتغال با افزایش سرمایه گذاری داخلی و خارجی، لغو ممنوعیت خرید هواپیماهای مسافربری و امکان نوسازی و بازسازی ناوگان هوایی کشور و ارتقاء ایمنی پروازها، رفع ممنوعیت همکاری شرکتهای آمریکایی با ایران در تجارت فرش و مواد غذایی، رفع تحریم از تجارت طلا و فلزات گرانبها و آغاز همکاریهای فشرده تجاری و صنعتی غالب کشورهای غربی با طرفهای ایرانی بویژه کشورهایی که پیش از اجرای برجام، هیأتهای اقتصادی به ایران اعزام کرده و مذاکرات اولیه خود را انجام داده اند، میشود.

علیپور با اشاره به سرنوشت برجام گفت: ما راجع به لغو شدن یا نشدن تحریمها صحبتهای زیادی کرده ایم اما چیزی که مردم و فعالان اقتصادی میخواهند بدانند این است که آیا همه تحریمها در مسیر اجرای برجام لغو یا تعلیق خواهند شد یا نه؟ این درحالیست که اصل اجرای برجام تا حدود زیادی در هاله ای از ابهام قرار دارد، بطوریکه هنوز احتمال اجراء نشدن برجام وجود دارد!! زیرا باتوجه به مواردی که پیش از این در خصوص شرایط لغو تحریمها عرض کردم برجام دچار مشکل شده و ابتدا باید مشکلات برجام حل و فصل شود تا تمام وعده ها و اما و اگرهایی که در بالا به آنها اشاره شد اجرا و از قوه به فعل تبدیل گردند. لازم به ذکر است که علیرغم قدمهای متعددی که تاکنون ایران برداشته و اقدامات مثبتی که تا به امروز در راستای توافقنامه هسته ای اجرا کرده، متأسفانه هنوز تحریمهای قابل توجهی لغو نگردیده و موانع از سر راه اقتصاد ایران برداشته نشده است!!

رئیس مرکز تجارت جهانی ایران در پایان تأکید کرد: دوری اقتصاد ایران از غرب و ایجاد مجدد مانع بر سر راه همکاری شرکتهای ایرانی با شرکتها و سرمایه گذاران اروپایی و آمریکایی، اقتصاد ایران را بطور کامل راکد و نابود نخواهد کرد بلکه مسیر فعالیت و حرکت آن را جهت بقاء و توسعه تغییر خواهد داد. بطوریکه مسیر مبادلات و همکاریهای برون مرزی فعالان اقتصادی و صاحبان صنایع ایرانی از سمت غرب به سمت شرق تغییر جهت خواهد داد و اقتصاد ایران را به آغوش کشورهای چین و روسیه و هند و آمریکای جنوبی و بعضاً آسیای جنوب شرقی هدایت خواهد کرد. همچنانکه طی10 تا 12 سال گذشته کشورهای روسیه، چین و هند بیشترین همکاریهای اقتصادی را با ایران داشته و جدای از اینکه خلاء حضور کشورهای غربی در کشورمان را پر کرده بودند بلکه بازار بزرگ ایران را نیز برای صادرات محصولات تولیدی خویش در تسخیر خود داشتند که با ایجاد مانع بر سر راه برجام، تداوم و حجم همکاریهای اقتصادی ایران با چین و روسیه و هند و... نسبت به گذشته، دوچندان خواهد شد و دود این خرابکاریهای آمریکا بر سر راه برجام بیش از پیش به چشم شرکتهای غربی خواهد رفت. لذا باید با خوشبینی توأم با واقع بینی و چشمانی باز صبر را پیشه کنیم و دیدگان خود را به آینده بدوزیم تا عاقبت و سرنوشت اجرای برجام و تأثیر ملموس آن بر اقتصاد کشورمان را در عمل ببینیم. البته اعتقاد اینجانب بر این است تا بیش از اینکه بخواهیم چشم به رفع مشکلات برجام جهت نجات اقتصاد ایران بدوزیم و یا اقتصادی متکی بر حمایت چین و روسیه و هند برپا نمائیم، عاقلانه تر این است که  دست در دست هم دهیم و با اراده و اتکاء به داشته ها و توانمندهای خودمان، اقتصادی مدرن و مقاوم (در راستای سیاستهای تبین شدۀ اقتصاد مقاومتی) و با ارتباطات قوی جهانی را پی ریزی نمائیم تا بود و نبود برجام و مخالفتهای آمریکا، دیگر تأثیری بر اقتصاد و پیکرۀ ایران قدرتمند نداشته باشد ولیکن همه اینها بشرطی محقق میگردد که ابتدا دولتمردان و مقامات کشوری ایران و سپس مردم و فعالان اقتصادی کشورمان با اعتماد بنفسی قوی، خود را باور داشته و محو جذابیت های ظاهری غرب نشوند بلکه با اقتصادی قوی و از موضع قدرت با جهان غرب وارد مذاکره و معامله شده و از همین زاویه با جهان غرب و حتی شرق تعامل منطقی و بقول معروف برد برد داشته باشند.