نقش ویژه «چرچیل» در کودتای ۲۸ مرداد

یعقوب توکلی پژوهشگر و مورخ ایرانی در نشستی با عنوان بازخوانی کودتای 28 مرداد با بیان اینکه در تاریخ نگاری با یک پدیده عجیبی روبرو هستیم و‌ آن کار هوشمندانه‌ای است که تاریخ‌نگاران انگلیسی به ثمر رساند‌ه‌اند، گفت: با وجود اینکه در تاریخ معاصر کسی به اندازه وینستون چرچیل علیه ملت ایران ظلم نکرد اما شاهد هستیم که وی در تاریخ ایران محبوبیت دارد و هیچ‌گاه نقش او مورد بحث قرار نگرفته است.

وی با بیان اینکه وقتی نام کودتا مطرح می‌شود ذهنها به سمت «روزولت» می‌رود، افزود: متاسفانه هیچ‌گاه ذهن ما به سمت کسی که کودتا را به اجماع امریکا و انگلیس رساند، نمی‌رود.

توکلی با بیان اینکه دولت انگلیس برای اداره کشورهای خاورمیانه دو طرح داشت، تصریح کرد: طرح اول حمایتهای مالی و دفاعی از کشورها بود که این پیشنهاد مستلزم هزینه بود. به طور مثال  آنچه در عراق اتفاق افتاد نزدیک به 30 هزار پوند هزینه داشت. پیشنهاد دیگر توسط وزارت جنگ انگلیس و چرچیل مطرح می‌شد و آن هم این بود که برای حفظ منافع خود دولتهای محلی را بر سرکار بیاورند که دنباله‌رو آنها باشند.

این پژوهشگر با بیان اینکه این ایده در عربستان اجرا شد، گفت:  «شریف حسین» که در منطقه حجاز نیروی اجتماعی داشت  به فروپاشی دولت عثمانی کمک کرد،  اما انگلیسها به وی اجازه سلطنت ندادند و عبدالعزیز را از نجد به حجاز آوردند و حاکم عربستان شد.

توکلی با اشاره به اینکه رضاخان هم در ایران پایگاه اجتماعی نداشت و تنها حامیان وی نظامیها بودند، عنوان کرد: این ایده که افرادی مانند رضاخان در کشورهای منطقه برسرکار بیایند، ایده چرچیل بود.

وی با تاکید بر اینکه یکی دیگر از اقدامات چرچیل اشغال ایران است، افزود:  اشغال ایران دلیلی نداشت جز اینکه میدان جنگ را تغییر دهند و فشار را از روی روسیه بردارند.

این مورخ با بیان اینکه متاسفانه از چرچیل در کشور ما گاهی به عنوان قهرمان یاد می‌شود، گفت: در جریان ملی شدن نهضت نفت محافظه‌کاران در انگلستان به قدرت رسیدند فشار تحریمها به ایران و اعزام رزم‌ناوها برای تهدید ما در‌ آن زمان توسط چرچیل اتفاق افتاد.

توکلی با اشاره به نشست مشترک چرچیل و آیزنهاور ادامه داد: در این نشست چرچیل آیزنهاور را برای کودتا متقاعد می‌کند ما نیاز به بازخوانی کودتا در فضای دانشگاهی و همچنین مستندهایی که ساخته می‌شود داریم و باید عوامل اصلی را کودتا را محکوم کنیم.