مجلس از توافقنامه پاریس بی اطلاع است

این روزها ایران اسلامی با چالش های زیست محیطی بسیاری مواجه است. از مسئله خشکسالی و کمبود منابع آبی تا ته کشیدن ذخایر آب های زیرزمینی گرفته تا مسئله آلودگی های خاکی و آبی و ریز گردهایی که زندگی مردم را در غرب کشور مختل کرده است، همه مشکلاتی است که آیندگان ما را تهدید می کند. با این حال سازمان محیط زیست کشور به جای آنکه به دنبال حل این معضلات بوده یا چاره ای برای آن بیاندیشد به اعتقاد بسیاری از کارشناسان به دغدغه های سیاسی دچار شده است. 

بسیاری از کارشناسان معتقدند، دغدغه های سیاسی رییس سازمان محیط زیست باعث شده تا این سازمان کمتر به مسائل و چالش های زیست محیطی بپردازد، مصداق این مسئله نیز عملکرد خانم ابتکار در اجلاس زیست محیطی پاریس و برقراری پیوند میان کاهش گازهای گلخانه ای با برداشته شدن تحریم هاست. 

در همین ارتباط با حجت الاسلام «مجتبی ذوالنور»، منتخب مردم قم در مجلس شورای اسلامی و رئیس کمیته هسته ای مجلس دهم به گفتگو پرداخته ایم، هم اکنون این مصاحبه را پیش رو دارید. 

*چرا سیاست دیپلماسی محیط زیست خانم ابتکار با عالم سیاست و برجام گره خورده است، این مسئله را به عینه در قضیه موافقت نامه پاریس هم شاهد هستیم به طوری که وی می گوید: «سال ۲۰۳۰ میلادی، ایران می‌تواند به میزان ۴ درصد و در صورت اجرایی شدن برجام و برداشتن قطعی تحریم‌ها تا میزان ۱۲ درصد، تولید و گسیل گازهای گلخانه‌ای خود را کاهش دهد». در حالی که محیط زیست چرا باید به موضوع برجام و سیاست ارتباط پیدا کند؟ 

شاید منظور ایشان این است که مثلا اگر تحریم ها رفع نشود ما نمی توانیم بی نیازی از سوخت فسیلی ایجاد کنیم. فرض کنید که ۲۰ هزار مگابایت انرژی هستهای باید تولید کنیم که ۲۰ هزار مگابایت سوخت فسیلی کمتر مصرف کنیم. مثلا ساخت نیروگاههای بزرگ خورشیدی، آبی و بادی، ممکن است در این زمینه کمک کند خوب بعضی از این تکنولوژی ها مربوط به تحریم ها می شود واگر تحریم ها رفع نشود ما مجبور می شویم سوخت فسیلی استفاده کنیم و اگر تحریم ها رفع شود ما زودتر می توانیم از این تجهیزات استفاده کنیم و کمتر از سوخت فسیلی استفاده کنیم. 

کمتر استفاده کردن از سوخت های فسیلی طبیعتا از تولید گازهای گلخانه ای کم می کند، ولی اینکه ما هر مسئله ای را به برجام مرتبط کنیم کار اشتباهی است. اینکه هر سیاست اقتصادی، توسعه ای در هر بخشی در بخش آب در بخش انرژی در بخش تکنولوژی و یا سرمایه گذاری می خواهیم حساب کتاب کنیم برجام را محور قرار دهیم کار اشتباهی است چرا سبب می شود از توانمندی و ظرفیت داخلی غافل شویم. 

بلکه در اینجا اقتصاد مقاومتی محور است و ما باید با تکیه بر توانمندی های داخلی، اقتصاد درون زا و اقتصاد صادرات محور نه واردات محور کارمان را انجام دهیم. 

یعنی ما زمینه ها و ظرفیت های بسیاری در کشورمان داریم، مثلا در منجیل ما توانستیم ژنراتورهای بادی متعددی را نصب کنیم در اطراف بینالود خراسان هم توانستیم این کار را انجام دهیم. ما در اطراف زنجان، اطراف رباط کریم در جاهای مختلف کشور کولیدورهای فراوان وزش باد را داریم که ما می توانیم در جهت تسهیل انرژی خورشیدی اقدام و از آن بهره برداری کنیم. 

ما امروز در داخل کشور بضاعت هایی را داریم که می توانیم همین را توسعه دهیم به جای اینکه چند سال منتظر باشیم که تحریمی برداشته شود یا نه .حالا نمی گوییم در آن زمینه اقدام نکنیم یا تحریم ها رفع نشود، بلکه ما همزمان با تلاش برای رفع تحریم ها نباید از توانمندی های داخلی غفلت کنیم و می بایست آن را توسعه دهیم. 

ما می توانیم با محور قرار دادن اقتصاد مقاومتی برای توسعه کشور حرکت کنیم نه اینکه فقط منتظر رفع تحریم ها بمانیم که آن هم اختیارش به دست ما نیست، تلاشمان را باید بکنیم ولی اختیارش در دست دیگران است. 

*خانم ابتکار و سازمان محیط زیست چرا باید بر مبنای این توافقنامه مکلف به کاهش گازهای گلخانه ای شوند در حالی که گرم شدن کره زمین و تغییرات اقلیمی در حال حاضر ناشی از فعالیت‌های صنعتی کشورهایی است که از دهه‌های قبل از آلوده‌کننده‌ترین کشورهای جهان هستند؟ این همه اقدام علیه منافع ملی کشور چرا باید از سوی سازمان محیط زیست صورت بگیرد؟ چه اهدافی از سوی این سازمان دنبال می شود؟ 

ببینید در همه ابعاد دیپلماسی ما در جهان چه دیپلماسی اقتصادی چه دیپلماسی محیط زیستی و آب و هوایی حتی دیپلماسی فرهنگی در هر بعدی که داریم کار می کنیم باید این را بدانیم که ما با یک نظام نابرابر جهانی، نظام ظالمانه و نظام سلطه روبرو هستیم و منشأ بسیاری از این گرفتاری هایی که امروز بر کشورهای مختلف و مردم دنیا تحمیل شده، قدرت های بزرگ هستند. 

می بایست از حالت انفعال در دیپلماسیمان، خارج شویم. دیپلماسی ما باید دیپلماسی مهاجمی و تهاجمی باشد نه دیپلماسی انفعالی و التماس، چرا که در چنین وضعیتی ممکن است ما چاره ای نداشته باشیم بعضی از پیمانهای جهانی را بپذیریم همانگونه که ما عضو پیمان کیوتو هم در مسائل زیست محیطی هستیم و طبق پیمان کیوتو محدودیت هایی ایجاد می شود که کشورها به اقداماتی که منجر به افزایش گازهای گلخانه ای می شود، اقدام نکنند. 

ولی آنچه در اینجا حائز اهمیت است اینکه می بایست برای حضور در چنین مجامعی با مطالعه و ریشه یابی به صورت مستند و مستدل توپ را در میدان خودشان بیندازیم و بگوییم که شماها هستید که محیط زیست بشر را آلوده کردید و می بایست سطح آلایندگی تان را پایین بیاورید و فعالیت هایی که منجر به آلوده سازی محیط زیست بشر و شرایط نامناسب آب و هوایی می شود را کاهش بدهید مثل آزمایش های هسته ای و بسیاری از اقدامات مخرب زیست محیطی دیگر که غربی ها مسبب آن بوده اند. 

در قردادهای جهانی مثل قرارداد پاریس که ۱۷۰ کشور دنیا آن را امضا کردند و به مفاد آن متعهد شدند باید این را در نظر داشته باشیم که نباید این تعهدات بر دوش کشورهایی بیافتد که خیلی هم در آلایندگی محیط زیست بشر در دنیا دخالت ندارند، بلکه هر کشوری به هر میزان که آلایندگی ایجاد می کند باید ملزم بشوند که تعهدات بیشتری را بپذیرند. 

لذا در فعال شدن دیپلماسی ما در عرصه های مختلف و خروجش از حالت انفعال بسیاری از این مطالب قابل حل و قابل پیگیری است. 

*این توافقنامه پاریس جزو معاهدات بزرگ بین المللی است و باید در داخل به تصویب مجلس برسد اما چرا ما شاهد چنین روندی نیستیم و دولت همه کارهای خود را به شکل پنهانی انجام داده و این مسائل را با نمایندگان مردم در میان نمی گذارد؟ 

متأسفانه در خیلی جاها دولت سعی می کند برای اینکه با محدودیتی از سوی مجلس مواجه نشود، بعضی از چارچوب ها را رعایت نکند. البته من باید بررسی کنم که آیا همین قرارداد هم جزو آن مواردی است که باید در مجلس به نظر نمایندگان مردم رسیده و تصویب شود و یا جزو آنها نیست. این مسئله می بایست پیگیری شود که آیا قرار داد اجلاس زیست محیطی پاریس هم از همان دست قرار دادهایی است که می بایست در مجلس مطرح شود و بعد مجوز بگیرد یا خیر ! 

*چرا خانم ابتکار در محیط زیست سیاسی عمل می کند و در اجلاس پاریس تمام توان خود را به کار گرفت تا اقدامات زیست محیطی را با سیاست مرتبط کند؟ 

متأسفانه یکی از آفت های اداره کشور ما سیاسی کاری و سیاست زدگی است و خیلی اوقات در موضوعات تخصصی هم که باید رویکرد تخصصی و توجه به منافع ملی داشته باشیم، بد عمل می شود و سیاست به حوزه های دیگر هم تعمیم داده می شود. این روند، روند مناسبی نیست و امیدواریم که انشالله هم این دولت و هم دولت هایی که در آینده روی کار می آیند نسبت به این موضوع حساسیت ویژه و رعایت لازم را داشته باشند.