عملکرد رسانه ای غرب در فتنه ۸۸

در این گزارش تلاش شده است هر یک از این مراحل مورد واکاوی قرار گیرد و سوژه های اصلی رسانه ای در هر مرحله تشریح گردد.

مرحله اول، پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری:

از چند ماه پیش از انتخابات ریاست جمهوری شاهد، فعالیت های رسانه ای غربی بودیم که چندان بی شباهت به عملکرد این رسانه ها در انتخابات گذشته نبود. در این مرحله رسانه ها بر سه محور آزاد نبودن انتخابات در ایران تشکیک در سلامت انتخابات، زمینه سازی برای بر اندازی نرم فعالیت می کردند.

در خصوص محور آزاد نبودن انتخابات باید گفت این رسانه ها از ماه های گذشته با طرح بی نتیجه بودن شرکت در انتخابات تلاش داشتند از حضور مردم در پای صندوق های رأی جلوگیری کنند. این خط خبری بیشتر توسط رسانه های سلطنت طلب مستقر در آمریکا پیگیری می شد. افراط در ترویج این خط به حدی بود که برژینسکی، از سیاستمداران کهنه کار آمریکایی در واکنش به این خط گسترده رسانه ای گفت: "وقتی درباره ترویج دموکراسی در ایران صحبت می کنیم باید به خاطر داشته باشیم که هم اکنون هم نوعی از دموکراسی در ایران وجود دارد که ما معمولاً آن را نادیده می گیریم به عبارت دیگر در انتخابات ایران، واقعاً برای ما مبهم است که چه کسی رئیس جمهور آینده ایران خواهد بود."

یکی دیگر از محور های رسانه ای پیش از انتخابات ۸۸، تشکیک در سلامت انتخابات بود. از یکی دو ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری شاهد بودیم که یک خط خبری سنگین از سوی رسانه های ضد انقلاب بر مسأله تشکیک در سلامت انتخابات دنبال شد. این مسأله تقریباً هماهنگ با پیگیری طرح کمیته صیانت از آرا در داخل کشور شروع شد. تحلیل های رسانه ای بسیاری در بین رسانه های فارسی زبان و انگلیسی زبان می توان پیدا کرد که در آن مقطع این خط را پیگیری می کردند. یکی از نمونه های این مسأله را می توان در مقاله دانیل کالینگرت، عضو برجسته سازمان سیا یافت که در سایت موسسه خانه آزادی، صراحتاً نوشت: "باید با انتخابات مهندسی شده مقابله کرد و از آراء مردم صیانت نمود. افشای اعمال کنترل در انتخابات در سرنگونی حاکمان دیکتاتور صربستان در سال ۲۰۰۰ و در گرجستان در جریان انقلاب سرخ سال ۲۰۰۳ و ... موثر واقع شد." در حقیقت کالینگرت به انقلاب های رنگین در سال های گذشته به عنوان یکی از نمونه های نتیجه بخش شبهه افکنی در سلامت انتخابات یاد کرده است.

اما خط خبری سوم در دوران پیش از انتخابات ۸۸ که با نزدیک شدن به آن، کم کم سهم بیشتری از محتوای رسانه های خارجی را به خود اختصاص می داد، زمینه سازی برای براندازی نرم بود. شاید یکی از صریح ترین اظهارات مقامات دولتی در این خصوص را منوچهر متکی وزیر امور خارجه وقت کشور در هفته پس از انتخابات انجام داد. وی در خصوص نقش آفرینی انگلیس در ایام پیش از انتخابات این گونه گفت: "انگلیس در سه سطح رسانه ای، اطلاعاتی و امنیتی از مدت ها پیش، انتخابات ایران را هدف گرفته بود. نخستین خطی که آنها پیش گرفتند، تحریم انتخابات و القای آن در داخل ایران بود تا کسی مشارکت نکند. اقدام دوم انگلیس اعزام مسافرانی بود که با اهداف خاص اطلاعاتی و امنیتی به ایران می آمدند. تعداد این مسافران به حدی بود که یک پرواز کوچک و معمولی لندن به تهران به یک هواپیمای جمبوجت بویینگ ۷۴۷ تبدیل شد. اقدام سوم انگلیس در این زمینه نیز ورود عملیاتی برخی از کارکنان سفارت انگلیس و حتی کاردار این کشور به مسأله اغتشاشات بود."

مرحله دوم، رفتار رسانه ای غرب در ایام تبلیغات رسمی کاندیداها:

در این مقطع رفتار رسانه ای غرب بر روی هدایت مردم به سمت کاندیدای مطلوب خود متمرکز شده بود. رسانه های پر شمار غربی از جمله بی بی سی، صدای آمریکا، سی ان ان، ای بی اس و ... یکی از سوژه های دائمی خود را بر روی انتخابات ایران گذاشته بودند و با ارائه تحلیل های جهت دار به نفع کاندیدای مد نظر خود فعالیت می کردند. رسانه های متعددی نیز در ایام منتهی به انتخابات تأسیس شد.

شاید یکی از شواهد جدی این امر را روزنامه کویتی السیاسه در گزارش خود افشا کرد. این روزنامه نوشت: "اسرائیلی ها ۲۰ هزار پایگاه اینترنتی ایجاد کردند تا جوانان ایرانی را مخاطب قرار دهند و مزدوران سیا و همه دستگاه های اطلاعاتی غرب تمام توان خود را به کار بستند تا در ایام تبلیغات توجه ها را به سمت کاندیدا های غرب و پس از برگزاری انتخابات، آتش آشوب ها را شعله ور تر کنند."

حسنین هیکل تحلیلگر برجسته مصری نیز به نقش شبکه های اجتماعی غربی در انتخابات ایران اشاره می کند و می نویسد: فقط دو روز مانده به انتخابات ایران، ۱۸ هزار پیام توییتری با موضوع تقلب و ضرورت اعتراض به آن منتشر شد که بعد ها مشخص شد این پیام ها از سوی کاربران اسرائیلی ارسال شده است." 

مرحله سوم، عملکرد رسانه ای غرب در روز انتخابات:

رفتار رسانه ای غرب در قالب تشکیل میزگرد سیاسی و مصاحبه با افراد ضد انقلاب یا مضاحبه با افرادی در داخل کشور که به موضوعات تحریک کننده سیاسی اشاره می کردند، از صبح روز انتخابات تا آخرین ساعات رأی گیری ادامه داشت. در روز انتخابات بر خلاف روز های قبل و بعد از انتخابات حتی یک گزارش منفی نیز در رسانه های غربی مشاهده نشد. به عبارت دیگر به نظر می رسید رسانه های غربی بعد از ناامیدی از عدم حضور مردم در انتخابات تاکتیک را این گونه طراحی کردند که با ترسیم فضای کشور به نفع کاندیدای اصلاح طلب، انتخابات را سالم، امن و با مشارکت گسترده توصیف کنند. زیرا آنها نیز مانند سران اصلاح طلب معتقد بودند که هر قدر مشارکت سیاسی بالاتر رود، امکان رأی آوری کاندیدای غرب گرا نیز بالا تر می رود. در همین روز کلینتون وزیر امور خارجه وقت آمریکا در مصاحبه ای اعلام کرد: "اینکه مردم ایران می خواهند صدا و آرایشان دیده شود، علامت بسیار مثبتی است. آمریکا از اظهار نظر درباره انتخابات ایران خود داری کرده است اما مسلماً امیدوار است نتیجه انتخابات بازتاب دهنده اراده واقعی و حقیقی مردم ایران باشد. ما خواستار شمارش عادلانه آرا هستیم و از برخی گزارش های واصله به شدت نگرانیم."

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز در روز ۲۲ خرداد اعلام کرد: "همانند دیگر نقاط جهان مناظرات قوی و پرشور انتخابات به خصوص در میان جوانان بر ما تأثیر گذاشت. ما همچنان کل وضعیت را به صورت دقیق، به خصوص گزارش ای مربوط به اختلالات را زیر نظر داریم." 

مرحله چهارم، موضع گیری غرب در روز های پس از انتخابات:

حضور ۴۰ میلیونی مردم پای صندوق های رأی به قدری برای غرب سخت و سهمگین بود که تا ساعت ها پس از اعلام نتایج انتخابات از ارائه هر گونه تحلیل نا توان بودند. به نظر می رسد در این دوره در حال رصد فضای ایران بودند تا ببینند به چه صورت می توان بهترین سیاست را پس از این نتایج پیگیری و اعمال کرد. شاید اولین موضع گیری بعد از اعلام نتایج انتخابات را بی بی سی فارسی با تیتر "هر دو رقیب انتخابات اعلام پیروزی کردند" پوشش داد. جالب آنکه پس از آن اکثریت قریب به اتفاق رسانه های غربی، اعلام نتایج انتخابات را با چنین تیتری پوشش دادند. این رسانه ها با القای اختلاف در پذیرش انتخابات تلاش کردند ذهنیت مردم را برای اقدامات پس از انتخابات آماده کنند. لذا با وجود اینکه در روز انتخابات گزارش های خبری رسانه حول مشارکت حداکثری مردم منتشر می شد، از روز پس از انتخابات همه گزارش ها به سمت ابهام آمیز بودن روند برگزاری انتخابات و احتمال انجام تقلب گسترده در جریان رأی گیری و شمارش آرا اختصاص یافت.

به نظر می رسید غرب با طراحی یک استراتژی ۴ مرحله ای چند هدف را به طور همزمان پیگیری می کرد و بعد از شکست در هر هدف، یک برنامه جایگزین برای پیگیری اهداف دیگر خود طراحی کرده بود. ابتداً تلاش شده بود تا مشارکت مردم پایین آید و این مشارکت پایین به عنوان بی اعتمادی مردم به نظام اسلامی تلقی گردد ولی بعد از آنکه نشانه هایی مبنی بر حضور حداکثری مردم مشاهده شد، به شدت به دنبال تبلیغ کاندیدای غرب گرا در انتخابات پرداختند. در روز رأی گیری نیز با پوشش گسترده مردم در انتخابات سعی کردند مردم را به پای صندوق های رأی بیاورند و در ضمن آن، اینگونه القا کنند که با چنین مشارکتی پیروزی کاندیدای آنها قطعی است و در نهایت با اعلام نتایج قطعی انتخابات و شکست کاندیدای مطلوب خود، از شبهه های بوجود آمده برای شکل دادن یک انقلاب مخملی و پیگیری پروژه براندازی بهره بگیرند.