«کودتایی» که استعفای داوود اوغلو نام گرفت/ بالاترین حد اختلاف در حزب عدالت و توسعه

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- «حسن شعبانی» رایزن سابق فرهنگی ایران در استانبول در یادداشتی اختصاصی برای «پارس» در واکاوی علل استعفای احمد داوود اوغلو از مقام نخست وزیری و ریاست آک-پارتی نوشت:

اختلافات بین احمد داوود اوغلو و رجب طیب اردوغان از زمانی که داوود اوغلو بر سر کار آمده بود، پیش بینی می شد. اردوغان با این که از حزب عدالت و توسعه کنار رفته بود؛ اما اکثر اعضای حزب و کابینه در باطن خود را موظف می دانستند که با اردوغان هماهنگ باشند. زمانی که فردی به عنوان دبیر کل حزب و نخست وزیر است؛ اما در تصمیم گیری ها استقلال عمل ندارد، چنین اختلافاتی کاملا طبیعی است. اردوغان بر اساس شخصیت خویش در جزئی ترین مسائل نیز دخالت می کرد؛ البته به نظر وی این اقدام خدمت به آک پارتی است. چرا که وی خیال می کند که آک پارتی را با چنین مدیریتی در 14 سال گذشته بر سر پا نگه داشته است. اما کسی که به عنوان نخست وزیر ایفای نقش می کند، به دنبال تصمیمات مستقل است. بنابراین منشا اختلافات فیمابین از این مساله ناشی شده است.

نمونه هایی از اختلاف نظر طرفین به این قرار است: یکی از این اختلافات بر سر هاکان فیدان بود. هاکان فیدان در دولت های اردوغان و آک پارتی نقش خیلی پررنگی داشته است. خصوصا از زمانی که اختلافاتی بین اردوغان و فتح الله گولن ایجاد شد، نقش هاکان فیدان خیلی به چشم می آمد؛ بدین جهت اردوغان اصرار داشت که وی در پست سازمان امنیتی خویش پابرجا بماند و آن را ترک نکند. وقتی که اردوغان به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد، بر اساس توافق بین هاکان فیدان و احمد داوود اوغلو قرار شده بود که وی به عنوان نماینده پارلمان ثبت نام کند و با ورود به پارلمان، در آن جا یا وزارت خانه دیگری مشغول فعالیت شود. با این حال از آن جایی که این موضوع بدون هماهنگی اردوغان انجام گرفته بود، موجب عصبانیت اردوغان شد؛ به طوری که با فشارهای اردوغان هاکان فیدان مجبور شد که علی رغم استعفای خویش به این مقام برگردد. این موضوع مورد تعجب رسانه ها و کارشناسان قرار گرفت؛ چرا که چنین امری سابقه نداشت.

اختلاف دیگر بین طرفین عبارت بود از اینکه علی رغم این که دولت در دست داوود اوغلو بود، اردوغان اعلام کرد که وی چیزی به عنوان پروسه صلح نمی شناسد. این اتفاق نیز دوباره منجر به تعجب کارشناسان شد و ناراحتی داوود اوغلو را نیز در پی داشت.

اختلاف سوم نیز به تریلی های حامل سلاح برمی گردد که از خاک ترکیه به سوریه فرستاده شده بود. این موضوع نیز منشا اختلاف بین اردوغان و داوود اوغلو شد. موضوع دیگری که در اظهارات نهایی داوود اوغلو مطرح شد، عبارت است از اینکه وزرا بیشتر از اینکه با داوود اوغلو هماهنگ باشند، با اردوغان هماهنگ بودند. تعبیر داوود اوغلو این گونه بود که به جای تغییر دادن وزرای کابینه، خود از آن کنار رود؛ چرا که این اقدام خیلی منطقی تر به نظر می رسد؛ لذا داوود اوغلو با این جمله خویش، هم گلایه خود را مطرح ساخت و هم علت اصلی استعفای خویش را بیان کرد.

هر چند که داوود اوغلو اعلام کرده است که از حزب خود جدا نمی شود و سرنوشت ترکیه را گره خورده به سرنوشت آک پارتی می داند؛ اما وی دیگر مسئولیت اجرایی در دولت آک پارتی بر عهده نخواهد داشت و این امر نیز به معنای کنارگیری وی محسوب می شود که قطعا ضربه بسیار بزرگی به آک پارتی به شمار می آید. این موضوع به بخش جدا شده پیشین این حزب همچون عبدالله گل و بولنت آرینچ کمک و جبهه مخالف اردوغان را تقویت خواهد کرد.

ترکیه در دو سال اخیر قدم به قدم به نظام ریاستی نزدیک تر شده است. اردوغان در اظهارات اخیر خویش نیز اعلام کرد که نظام ریاستی به همه پرسی گذاشته خواهد شد. اما بایستی توجه داشت که این قضیه به راحتی اتفاق نخواهد افتاد؛ چرا که اگر اردوغان در انتخابات یکم نوامبر رای پنجاه درصدی کسب کرد، این بدان معنا است که وی از به دست آوردن پنجاه درصد بقیه آرا باز ماند. احزاب مخالف اردوغان مثلCHP ،MHP و HDP به این موضوع به راحتی رای نخواهند داد. قطعا درگیری های سیاسی در داخل ترکیه بر سر این موضوع به وجود خواهد آمد.

اردوغان در آینده سیاسی ترکیه به دنبال نخست وزیری است که هماهنگی صددرصدی با وی داشته باشد؛ حتی در زمان انتخاب داوود اوغلو نیز این نکته مد نظر بود. داوود اوغلو نسبت به گزینه های دیگر در رابطه با جریان فتح الله گولن هماهنگی بالایی با اردوغان داشت. داماد اردوغان و گزینه های دیگر که برای نخست وزیری پیش بینی می شوند، هماهنگی کاملی با اردوغان دارند و بدین نحو نیست که فرد منتخب صاحب استقلال رای باشد.