بازتاب مطبوعاتی سفر نخست وزیر ایتالیا به تهران

پس از توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، رئیس جمهور کشورمان، ایتالیا را به عنوان نخستین مقصد سفر اروپایی خود برگزید.

سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به مقصد رم و پاریس به علت وضعیت اضطراری ناشی از حملات تروریستی پاریس موقتاً لغو گردید و به ماه ژانویه 2016 موکول گردید.

ماحصل این سفر حدود 30 توافقنامه با حجم مبادلات تجاری به ارزش تقریبی 19.4–17 میلیارد یورو بود.

متعاقب این سفر و دعوت رسمی رئیس جمهوری اسلامی ایران، ماتئو رنزی  نخست وزیر ایتالیا به همراه هیأتی عالی رتبه در تاریخ 14 – 13 آوریل 2016 میلادی. (26–25 فروردین 1395) به تهران سفر کرد.

در این سفر استفانیا جانینی  وزیر آموزش و تحقیقات و دانشگاه ها؛ ایوان اسکالفاروتو معاون وزیر توسعه اقتصادی؛ کلائودیو دسکالزی مدیر عامل شرکت نفت انی؛ آلبرتو نگال  مدیر عامل مدیوبانکا؛ رناتو ماتزونچینی مدیر عامل شرکت راه آهن دولتی ایتالیا؛ ویتوریو آرمانی از شرکت آناس ؛ استفانو کائو مدیر عامل شرکت سایپم ؛ آلساندرو کاستلانو  مدیر عامل مؤسسه ی بیمه اعتباری ساچه؛ جامپیئرو بندتی مدیر عامل شرکت دانیئلی؛ به همراه نمایندگانی از اتحادیه صنایع کنفیندوستریا و مؤسسه تجارت خارجی ایچه  نخست وزیر ایتالیا را همراهی می‌کردند.

رنزی در روز نخست این سفر با مقام معظم رهبری؛ رئیس محترم جمهور و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ملاقات نمود و روز دوم نیز علاوه بر حضور در اتاق بازگانی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ایتالیا و امضاء 6 توافقنامه جدید، از موزه ی ایران باستان بازدید کرد.

ایتالیا با حجم مبادلات تجاری حدود 7 میلیارد یورو پیش از تحریم ها، شریک نخست تجاری ایران در اروپا بود؛ اما حجم مبادلات تجاری دو کشور در حال حاضر به رقم تقریبی 1.6 میلیارد یورو تنزل یافته است و در دوره پساتحریم نیز تا کنون، کشور آلمان از حیث حجم مبادلات تجاری با ایران در میان دیگر کشورهای اروپایی پیشرو بوده است. با این حال سفر نخست وزیر ایتالیا و هیأت همراه ایشان، نخستین سفر یک مقام ارشد اروپایی پس از لغو تحریم های هسته‌ای به ایران محسوب می گردد.

توافقنامه‌های تجاری اخیر دو کشور ایران و ایتالیا، بیشتر به حوزه های گردشگری؛ انرژی؛ راه آهن و زیرساخت ها تعلق دارد. یادداشت تفاهم همکاری بین شرکت نفتی اِنی ایتالیا و شرکت ملی صادرات گاز ایران؛ یادداشت تفاهم همکاری بین شرکت فرودگاه های ایران و شرکت فرودگاه های میلان ایتالیا؛ یادداشت تفاهم همکاری بین شرکت کارگاز سیستم ایران و شرکت دانیئلی ایتالیا از جمله اسنادی است که در سفر اخیر نخست وزیر ایتالیا به ایران، بین دو کشور به امضاء رسیده است.

بازتاب مطبوعاتی سفر

این سفر بازتاب بسیار گسترده‌ای در رسانه‌ها و مطبوعات ایتالیایی داشت؛ به نحوی که اهم شبکه‌های رادیو و تلویزیون دولتی ایتالیا و حتی برخی شبکه‌های خصوصی  در بخش‌های مختلف خبری و تارنماهای خود به انعکاس اخبار و ابعاد این سفر پرداختند.

در این میان شبکه خبری دولتی رای نیوز  هدف از این سفر را گسترش مناسبات سیاسی ایتالیا با کشوری کلیدی در منطقه خاورمیانه و گامی در جهت توسعه روابط اقتصادی دو کشور؛ به ویژه در دوره پساتحریم و خواست ایران جهت جذب سرمایه‌های خارجی ارزیابی نمود.

در گزارش این شبکه آمده است: "ایران کشوری با توان بالقوه قابل توجه است...، پایان تحریم ها می تواند افزایش صادرات ایتالیا به ایران تا مرز 3 میلیارد یورو را در پی داشته باشد. دولت ایران مطابق برنامه ریزی‌های کلان توسعه اقتصادی خود، در پی جذب سرمایه خارجی تا سقف 30 تا 50 میلیارد یورو در سال می‌باشد. سفر رنزی به ایران به همراه یک هیأت بزرگ اقتصادی انجام یافته است. چشم اندازهای مناسبات بانکی در این خصوص بسیار مهم است؛ زیرا ایران تاکنون خارج از مدارهای بین المللی نگه داشته شده بود و به این علت است که نماینده مِدیوبانکای ایتالیا، رنزی را در این سفر همراهی می‌نماید".

این شبکه به نقل از نخست وزیر ایتالیا آورده است: اشخاص و شهروندانی در کشورهای مختلف و حتی اروپا، بر این باور هستند که مفهوم اسلام و مسلمان بودن با مبادرت به خشونت و افراط گرایی مترادف است. مبارزه با چنین دیدگاهی وظیفه ما است و ابزار فرهنگی، یکی از ابزارهای کارآمد مبارزه با چنین دیدگاهی می باشد.

بخش اخبار 24 ساعته پخش ماهواره‌ای رادیو و تلویزیون ایتالیا نیز با عنوان های رنزی: خلط اسلام و تروریسم اشتباه بزرگی است"؛ "ایتالیا به جایگاه نخستین شریک تجاری اروپایی ایران بازگردد"؛ "روحانی: موضع ایتالیا در دوره تحریم ها متعادل تر از دیگران بود"؛ "رنزی: پایان تحریم ها و گذاری تاریخی" و "هفت موافقتنامه تجاری" اخبار این سفر را با جزئیات آن پوشش داده است.

علاوه بر شبکه‌های رادیو و تلویزیون دولتی و خصوصی ایتالیا و تارنماهای آن‌ها، اخبار این سفر در خبرگزاری‌های اصلی ایتالیا نیز انعکاس گسترده‌ای داشته است که در این میان، خبرگزاری آنسا  با عناوین "رنزی در تهران: در خصوص نقش راهبردی مان در جغرافیای سیاسی متقاعد شده ایم"؛ "نخست وزیر: پاستای غیر ایتالیایی پاستا نیست"؛ "نقش حیاتی افزایش فعالیت شرکت های ایتالیایی در ایران" و... ضمن اطلاع‌رسانی در خصوص جزئیات ملاقات‌های رنزی با مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران و حضور وی در اتاق بازگانی ایران – ایتالیا و توافقنامه‌های به امضاء رسیده و بازدید از موزه ایران باستان؛ نقش ایران در جغرافیای سیاسی منطقه خاورمیانه؛ به ویژه در حل بحران‌های جاری عراق؛ سوریه و یمن را مورد تحلیل قرار داده است  و در مقاله‌ای جداگانه به تحلیل این جمله رنزی پرداخته است: "ضرورت گفتمان به مثابه شرط آگاهی و راه نیل به صلح میان فرزندان ابراهیم... را مجدداً احیاء نمودیم".

خبرگزاری مرکزی آ.دی.ان کرونوس هم در گزارش‌هایی با عناوین "روحانی: می خواهیم که رم نخستین شریک تجاری اروپایی ایران باشد"؛ "خواست و قصد تقابل با تروریسم"؛ "رنزی: این یک گذار تاریخی نه تنها برای ایتالیا، بلکه برای اروپا و کل منطقه است"؛ "روحانی: پیش از تحریم ها ایتالیا نخستین شریک تجاری ایران در اروپا بود. می خواهیم که ایتالیا به این جایگاه بازگردد" و "بیش از 30 تفاهمنامه" به جزئیات این سفر پرداخته و در گزارش جداگانه‌ای تحت عنوان: "خطوط اعتباری" به نقل سخنانی از رنزی در جریان سفر به ایران پرداخته که بر مبنای آن، پیش نیاز هر گونه همکاری تجاری میان دو کشور، برقراری مجدد مناسبات بانکی و اعتباری و ضمانت‌های گمرکی و بیمه‌ای ذکر گردیده که سفر قریب الوقوع وزیر توسعه ی اقتصادی ایتالیا به ایران نیز با هدف حل و فصل این موانع صورت خواهد پذیرفت.

شایان ذکر است که شبکه های رادیو تلویزیونی دولتی و خصوصی ایتالیا و خبرگزاری های مرکزی و مطبوعات این کشور، در گزارش های متعدد خود، پوشش کاملی از مشروح بیانات رئیس جمهور ایران و نخست وزیر ایتالیا در این سفر ارائه نموده اند که نظر به انتشار آن در منابع خبری فارسی زبان از ذکر مجدد آن ها خودداری می نمائیم؛ اما علی رغم ملاقات نخست وزیر ایتالیا با مقام معظم رهبری و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، منابع خبری ایتالیا تنها به این بازدیدها اشاره نموده و به محتوای این گفتگوها اشاره نکرده‌اند. در این میان تنها خبرگزاری آ.دی.ان کرونوس با انتشار گزارشی تحت عنوان "رنزی: در حالی که رفسنجانی سوره‌ای که در آن از روم سخن رفته است را برای من نقل می‌نمود؛ از مانزونی و داستایوفسکی سخن گفتیم"؛ اشاره‌ای اجمالی به ملاقات رنزی و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام شده است.

آجی دیگر خبرگزاری مرکزی ایتالیا نیز، در قالب گزارش "رنزی: باید به اتفاق با شتاب پیش رویم" در خصوص جزئیات این سفر اطلاع رسانی نموده است.

شیوه خبررسانی و تحلیل تارنماهای خبری و مطبوعات ایتالیا در خصوص این سفر، حسب گرایش سیاسی ایشان متفاوت است. در حالی که مطبوعات حامی دولت با تمرکز بر ارزش اقتصادی قراردادهای به امضا رسیده برای دولت ایتالیا، عملکرد رنزی در این خصوص را تحسین نموده‌اند؛ منتقدین دولت با تمرکز بر وجه سیاسی این سفر و ادعای نقض حقوق بشر در ایران، رنزی را به سکوت در این خصوص و سازش با آن در جهت کسب منافع اقتصادی متهم نموده‌اند.

بسته خبری این دسته از مطبوعات غالباً با یادآوری مجدد مسأله رسانه ای پوشاندن تندیس های عریان موزه کاپیتولینی شهر رم آغاز گردیده و با اشاره به جمع آوری امضاء توسط برخی چهره های فرهنگی و سیاست مداران جناح مخالف دولت در آستانه سفر رنزی با ادعای نقض حقوق بشر در ایران و درخواست از نخست وزیر جهت طرح این مسأله با مقامات بلندپایه ایرانی ادامه می‌یابد و در نهایت، به نقد مواضع دولت در حوزه سیاست خارجی؛ به ویژه سفر نخست وزیر به ایران می پردازد.

در این راستا به عنوان نمونه، روزنامه اقتصادی ایل سوله 24 اوره در مقاله ای به قلم آلبرتو نگری  با عنوان: "رنزی مآموریت پادوئان  در ایران، در خصوص بانک ها و امور اعتباری را اعلام نمود"؛ ضرورت سفر آتی وزیر توسعه اقتصادی ایتالیا به ایران جهت آماده سازی پیش شرط های بانکی و اعتباری دو کشور جهت اجرایی شدن توافقات اقتصادی ذکر شده را مورد تحلیل قرار داده است.

نویسنده این مقاله با اشاره به جمله ای از رئیس ایران مبنی بر استمرار روان شناختی برخی تحریم‌های مالی و اعتباری بانکی علیه ایران، این جوسازی رسانه‌ای را مهم ترین عامل کندی گسترش مناسبات تجاری با ج.ا.ایران ارزیابی نموده است.

این روزنامه در مقاله دیگری به قلم آلبرتو نگری با عنوان "ایتالیا شریک نخست تجاری ایران خواهد بود"؛ افق آتی مناسبات تجاری دو کشور را مورد بررسی قرار داده است. این روزنامه همچنین در گزارش "توافق بزرگ راه آهن دولتی ایتالیا به ارزش 3 میلیارد یورو جهت توسعه خطوط راه آهن سریع السیر در ایران" به تشریح جزئیات این طرح و ارزش اقتصادی آن برای ایتالیا پرداخته است.

این روزنامه در نهایت در مقاله "مأموریت رنزی در ایران" به تشریح ابعاد سیاسی این رخداد اقتصادی پرداخته و از نخست وزیر ایتالیا نقل قول نموده است: توقف تحریم ها، گذار تاریخی برای منطقه است... اسلام و مسیحیت به یاری گفتمان، با تروریسم مقابله می‌نمایند... می خواهیم صفحه نوینی را نه تنها در مناسبات تجاری؛ بلکه در گفتمان و مواجه مان به تحریر درآوریم.

تارنمای خبری لئوناردو  نیز در گزارشی به قلم آلسیو کاپوچو  تنها به تشریح ابعاد اقتصادی این سفر پرداخته است. در تارنمای رادیو نیز مقاله ای با مضمونی مشابه به چاپ رسیده است.

مجله لایمز نیز از جمله مجلاتی است که بر وجه اقتصادی این سفر تمرکز نموده است. در مقاله ای با عنوان "اهداف رنزی در ایران" به قلم نیکولا پدده بر اهمیت خروج ج.ا.ایران از حوزه مبادلات تجاری دلاری و ورود به حوزه یورو و ضرورت حل مشکلات بانکی؛ اعتباری و بیمه ای در این خصوص تأکید شده است.

روزنامه لارپوبلیکا نیز از جرایدی بوده که اخبار این سفر را به طور گسترده پوشش داده است. این روزنامه در مقاله ای تحت عنوان "ملاقات رنزی و روحانی، پایان تحریم ها گامی تاریخی، اسلام تروریسم نیست" مشروح بیانات رئیس جمهور ایران و نخست وزیر ایتالیا در جریان ملاقات شان را منتشر نموده و از رئیس جمهور ایران نقل قول نموده است: "ایتالیا دوستی ارزشمند است که در دوران تحریم ها نیز در قبال ما رویه ی متعادل تری داشته است. با وجود این که ایتالیا در مذاکرات هسته ای حضور نداشت ؛ اما می‌توان گفت که با حضور خانم فدریکا موگرینی  نقش خود را ایفا نمود ... پس از پایان تحریم‌ها نخستین سفر اروپایی من به ایتالیا بود". در این مقاله همچنین از قول رنزی نقل شده است: " ایران و ایتالیا دو قدرت فرهنگی و دو تاریخ بزرگ هستند که می خواهند آینده ای بزرگ را باهم بسازند".

لارپوبلیکا در تحلیل اقتصادی این رخداد نوشته است: "اولویت ایران صادرات نفتی است و بازگشت به وضعیت سابق این صادرات از اهداف تهران است. به همین علت قیمت نفت را جهت رقابت کاهش داده است؛ اما فناوری صنعت نفت ایران باید احیاء گردد و این جا است که ایتالیا وارد بازی می شود".

این روزنامه می افزاید: "مذاکره در خصوص مبارزه علیه تروریسم نیز در دستورکار سفر دو روزه ی رنزی به ایران است. ایران با یادآوری مشارکت خود در حل بحران افغانستان و عراق از نقش خود در خط مقدم مبارزه علیه تروریسم دفاع نموده است؛ اما تضاد عربستان سعودی با این کشور می‌تواند به بی ثباتی بیشتر ی خاورمیانه منجر گردد".

لارپوبلیکا به نقل از رنزی آورده است: "تروریست نامیدن جمیع مسلمانان خردمندانه نیست... و نیازی به مقایسه ی خشونت و ایمان نیست... ما دو قدرت فرهنگی هستیم... جهت متلاشی نمودن داعش، مشارکت ایران حائز اهمیت است و افراط گرایان باید بفهمند که اصطلاح جهانی شدن یک دشنام نیست". در گزارش های این روزنامه به ملاقات نخست وزیر ایتالیا با مقام معظم رهبری و بازدید رنزی از موزه ی ایران باستان نیز بدون ذکر جزئیات آن اشاره گردیده است.

اما در نقطه مقابل و در میان منتقدین رنزی، یکی از تندترین مقالات با عنوان "رنزی در ایران: همه ی آن چه که هرگز مطالبه نمی گردد" توسط تیزیانا چاواردینی  در روزنامه ایل فاتو کوتیدیانو  به چاپ رسیده است. چاواردینی در این مقاله ایران را "سرزمین طلا" خاورمیانه برای سرمایه گذاران اروپایی معرفی نموده و بر اصلاحات سیاسی اخیر ایران؛ به ویژه در حوزه روابط بین الملل تأکید نموده است.

بخش ایتالیایی زبان هافینگتون پست نیز در مقاله ای با عنوان "اطمینان خاطر نخست وزیر در خصوص گنج ایرانی"به قلم جولیا بلاردللی خاطر نشان نموده است که انتخاب ملاقات‌های رنزی با مقام معظم رهبری؛ رئیس جمهوری و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام از حیث سیاست خارجی ایتالیا بسیار معنادار است. در این مقاله با یادآوری ملاقات جولیانو آماتو  با رئیس جمهور وقت ایران در سال 2001 اشاره و تأکید گردیده است: "منافع اقتصادی ایتالیا نباید مانع از تأکید مقامات این کشور بر نقض حقوق بشر در ایران گردد".

روزنامه لاستامپا  نیز در گزارشی با عنوان "رنزی روی ایران نوین سرمایه گذاری می کند"؛ ضمن یادآوری نقش نخست وزیران اسبق ایتالیا در بنیان یافتن حسن روابط ایران و ایتالیا، رئیس جمهور ایران را سیاست مداری معرفی نموده که سخنان خود را به نیکی می سنجد و سپس بر زبان می راند و از این رو سخنان وی در جریان سفر رنزی به ایران در خور تحلیل است. در پایان این گزارش آمده است: "سرمایه گذاری در کشوری با گذشته ای نظیر سال های اخیر ایران و آینده ای در تقابل با اسرائیل، خالی از خطر نیست".

دیگر روزنامه ایتالیایی که در گزارشی مفصل به قلم مونیکا ریچی سارجنتینی  به سفر نخست وزیر ایتالیا به ایران پرداخته، روزنامه کوریه ره  است که این سفر را علاوه بر یک فرصت اقتصادی؛ مجالی جهت تحکیم روابط صلح آمیز تر بین الادیان و بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران ارزیابی نموده است.

در خاتمه این گزارش آمده است: "سازمان عفو بین الملل نامه ای به نخست وزیر(ایتالیا) نوشته و از وی دعوت به عمل آورده که نگرانی های بین المللی در خصوص افزایش آمار مجازات اعدام را به مقامات ایرانی منتقل نماید".

مقاله "رنزی در ایران، فرصت درخواست رعایت حقوق بشر" در روزنامه اوه نیره  نیز با مضمونی مشابه، ضمن اعلام آمار مجازات اعدام و تشریح وضعیت ادعایی نویسنده در خصوص اقلیت‌های مذهبی در ایران، به تحلیل احکام دین مبین اسلام در خصوص خروج از اسلام و... پرداخته است.

در مقاله دیگری با عنوان "رنزی در ایران اسرائیل را فراموش ننماید" که در روزنامه ایل فولیو  به چاپ رسیده نیز آمده است: "نباید از نظر دور داشت؛ ایران کشوری است که می خواهد اسرائیل؛ تنها بازوی مردم سالاری در خاورمیانه را از نقشه محو نماید". در ادامه این مقاله به لایحه لغو بایکوت رژیم اشغالگر قدس در مجلس سنای ایتالیا اشاره گردیده و از نخست وزیر ایتالیا خواسته شده که در مقابل فعالیت های سپاه پاسداران ایران موضع گیری قاطع نماید. این مقاله در پایان به بیانیه ای با امضای شخصیت هایی نظیر روبرتو ساویانو ؛ سوزانا تامارو ؛ رافانله لاکاپیرا ؛ ساندرو ورونزی  و... اشاره نموده که در آن به عللی نظیر رتبه نخست ایران در میان کشورهایی که شهروندان از زیستن در آن خرسند نیستند؛ آمار بالای مجازات اعدام؛ اعدام غیر بزرگ سالان؛ تبعیض جنسیتی؛ بازداشت فعالان حقوق بشر و دگراندیشان سیاسی؛ به همراه به رسمیت نشناختن رژیم اشغالگر قدس و تکذیب نسل کشی یهودیان از نخست وزیر ایتالیا خواسته شده است که در خصوص نقض حقوق بشر به مقامات ایرانی اعتراض نماید. این بیانیه به کوشش جوانی روفینی  دبیر کل سازمان عفو بین الملل ایتالیا فراهم گردیده است.

همچنین، در مقاله "رنزی در ایران، پرونده های روی میز و موانع" به قلم امانوئله روسّی که در تارنمای خبری فورمیکه  به چاپ رسیده است نیز، ایران "کشوری با اقتصادی رو به رشد؛ اما وضعیت سیاسی مبهم" معرفی گردیده است.

از دیگر مقالات و گزار ش ها در این خصوص، می توان به مقاله ماریو لوچیو جنگینی  با عنوان "رنزی در ایران: احیاء همکاری های تجاری و بین المللی" ؛ تفصیل قراردادهای تجاری به امضاء رسیده در گزارش پست بین المللی با عنوان " توافق های تجاری ایتالیا و ایران در تهران"  و ده ها مقاله و گزارش دیگر اشاره کرد.