نوک پیکان دیپلماسی ایران بسوی خاور دور

با توجه به دکترین سیاست خارجی آمریکا و نشانه های  ژئوپلیتیک موجود مبنی بر اهمیت شرق آسیا در دهه‌های آینده، محمد‌جواد ظریف نیز از این نکته غافل نشده و سفری چند روزه به کشورهای همجوار پکن را آغاز نموده است.

با نگاهی به کشورهای هدف محمد‌جواد ظریف متوجه می شویم دستگاه دیپلماسی کشورمان روی کشورهایی دست گذاشته است که به هلال نیم دایره در دستورالعمل سیاست خارجی آمریکا موسوم قرار دارد. زیرا اینها کشورهایی هستند که برای تسلط آمریکا و هم‌پیمانان استراتژیک آن به‌هارتلند فلات تبت نیاز مبرم به آنها وجود دارد و رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان نیز با نکته‌سنجی کامل برای ایفای نقش در نظم آتی جهانی به این سرزمین‌ها سفر کرده است.

دولت حسن روحانی پس از رفع تنش‌های ناشی از ایجاد هراس واهی غرب در مورد برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران و فراهم شدن مسیر توسعه روابط با کشورهای غربی، اکنون بخشی از توجه سیاست خارجی خود را متوجه جنوب شرق آسیا و منطقه آسیا - اقیانوسیه کرده است. دستگاه دیپلماسی ایران در این راستا سفر «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان به 6 کشور این منطقه را با هدف استفاده حداکثری از ظرفیت‌های کشور در دوران پسابرجام برنامه‌ریزی کرده و وی یکشنبه در نخستین گام سفر وارد «جاکارتا» پایتخت اندونزی شد.

رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان در این سفر منطقه‌ای قرار است از کشورهای اندونزی، سنگاپور، برونئی، تایلند، نیوزیلند و استرالیا دیدن کند و در اجلاس فوق العاده سران سازمان همکاری اسلامی با محوریت فلسطین و مسجد‌الاقصی و اجلاس گفت‌وگوی همکاری آسیا به میزبانی دو کشور اندونزی و تایلند شرکت کند.

وزیر امور خارجه ایران در این سفر منطقه‌ای قرار است از مجموع 10 کشور عضو اتحادیه کشورهای جنوب شرقی آسیا موسوم به آ.سه.آن از اندونزی، سنگاپور، تایلند و برونئی دیدن کند. این کشورها از ابتدای توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های غربی، همواره از پیشرفت‌های انجام شده استقبال و تلاش کرده‌اند، روابط اقتصادی و تجاری خود را با ایران بیش از پیش تقویت کنند.

دولتمردان اندونزی پس از موفقیت‌های اخیر ایران در عرصه بین‌المللی خواستار از سرگیری همکاریهای دوجانبه با کشورمان به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت جهان در دوران پساتحریم هستند و تاکنون نیز قدم‌های عملیاتی در این زمینه برداشته‌اند. واردات نفت و گاز، ساخت کارخانه کود شیمیایی در ایران و دریافت فناوری تولید برق آبی فرصت‌هایی هستند که اندونزی از آنها به عنوان گزینه‌هایی جهت توسعه مناسبات با ایران استفاده کرده است.

 این کشور 250 میلیون نفری در حال حاضر حدود 817 هزار بشکه نفت در روز تولید می کند و نیازمند واردات همین میزان نفت است. با توجه به کاهش تولید نفت این کشور از ابتدای دهه فعلی که میزان تولید نفت آن در سال 2010 میلادی حدود 942 هزار بشکه در روز بود و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2020 میلادی این میزان تنها به 550 هزار بشکه برسد، می توان از اندونزی به عنوان بازار مناسبی برای صادرات نفت ایران یاد کرد.

از آنجایی که قرار است هفته جاری در تهران مذاکراتی بین یک وزیر اندونزیایی و مقامات کشورمان در مورد ساخت پالایشگاه و سرمایه‌گذاری در بخش گاز و پتروشیمی ‌انجام شود، می توان گفت که از هم‌اکنون مقامات جمهوری اسلامی ایران، نخسیتن گام‌های جدی خود را برای حضور در بازار انرژی اندونزی برداشته‌اند که سفر محمدجواد ظریف را نیز می توان گامی در توسعه این قبیل روابط عنوان کرد.

 ظریف در سفر دو روزه به اندونزی علاوه بر شرکت در اجلاس فوق العاده سران سازمان همکاری اسلامی ‌با «جوکو ویدودو» رئیس‌جمهور و «رنتو مرسودی» وزیر امور خارجه این کشور جنوب شرق آسیا نیز مذاکره می‌کند. درست در مقابل پرجمعیت ترین کشور منطقه جنوب شرقی آسیا، کم‌جمعیت‌ترین کشور این منطقه یعنی برونئی نیز مورد توجه سکاندار وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته تا در سومین گام از سفر با دیدار از این کشور، پایه‌های همکاریهای دوجانبه و منطقه‌ای را تقویت کند.

برونئی به عنوان یکی از کشورهای عضو اتحادیه کشورهای جنوب شرقی آسیا مورد توجه جمهوری اسلامی ‌ایران است و دو طرف خواستار افزایش مناسبات فرهنگی و تجاری هستند.سنگاپور کوچکترین کشور منطقه جنوب شرقی آسیا در دومین مرحله از سفر میزان وزیر خارجه کشورمان است. این کشور کوچک که دولت – شهر خوانده می شود از توان اقتصادی بسیار بالایی برخوردار است و همواره در مناسبات تجاری ایران بویژه در بخش انرژی جایگاه ویژه‌ای داشته است.

 اعمال تحریم‌های یک‌جانبه غرب علیه ایران در سال‌های گذشته باعث شد ارزش تبادلات تجاری ایران و سنگاپورکه در سال 2011 و پیش از اعمال تحریم‌های ناعادلانه غرب 6 میلیارد و 600 میلیون دلار بود، در سال 2012 کاهش یابد و به دو میلیارد و 600 میلیون دلار برسد و این تبادلات سال گذشته میلادی به رقم کم‌سابقه 171 میلیون دلار کاهش یافت.

اگرچه تحریم‌های ظالمانه غرب سطح روابط تجاری ایران با سنگاپور را در سال گذشته به پایین‌ترین سطح رساند، اما میل و اشتیاق دولت سنگاپور و همچنین بخش خصوصی این کشور که تاکنون چندین سفر تجاری و اقتصادی به ایران انجام داده اند، نشان دهنده آینده روشن روابط اقتصادی دو کشور است. رئیس دستگاه دیپلماسی ایران پس از بازدید از اندونزی، برونئی و سنگاپور عازم «بانکوک» پایتخت تایلند دیگر کشور عضو آ.سه.آن می شود تا ضمن شرکت در اجلاس وزرای گفت‌وگوی همکاری آسیا، در خصوص مناسبات سیاسی اقتصادی دو جانبه نیز با سران این کشور به بحث و گفت‌و‌گو بپردازد.

 روابط بانکوک – تهران پس از لغو تحریم‌های غرب علیه ایران در مسیر توسعه قرار گرفته و اراده دو طرف بر توسعه همکاریها باعث افزایش سفر هیات‌های تجاری و سیاسی عالی رتبه بین دو کشور شده است. تحریم‌های یکجانبه غرب علیه ایران در سالهای گذشته باعث شد تایلند نیز از سود تجارت خود با ایران محروم شود، به گونه‌ای که میزان تجارت و سرمایه‌گذاری دو کشور کاهش یافت و به مرز 400 میلیون دلار رسید.

مقامات تایلندی پس از اجرای برجام با فراهم شدن فرصت تجارت با ایران، از جمله پیشروان منطقه جنوب شرق آسیا برای توسعه مجدد مناسبات و روابط تجاری شدند و امیدوارند سطح این روابط تا دو سال آینده با افزایش سه برابری به بیش از یک میلیارد و 200 میلیون دلار و در چهار تا پنج سال آینده نیز این رقم به چهار تا پنج میلیارد دلار ارتقا یابد.

نیوزیلند و استرالیا مقصد‌های بعدی سفر منطقه‌ای رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان هستند. این دو کشور با تغییر قوانین و مقررات خود و لغو تحریم‌ها، زمینه افزایش همکارییهای تجاری را با ایران فراهم کرده‌اند و حسن روحانی نیز در مقابل، به منظور نشان دادن اراده جدی تهران مبنی بر افزایش روابط، وزیر امور خارجه خود را به همراه هیاتی اقتصادی راهی این دو کشور کرد. نیوزیلند سال گذشته تنها موفق به صادرات 163 میلیون دلار محصولات مختلف به ایران شد که از این مقدار 90 درصد آن را محصولات لبنی و حیوانی تشکیل می داد.

استرالیا نیز که در هفته گذشته تحریم‌های اعمال شده علیه ایران را با هدف تسهیل روابط تجاری با کشورمان لغو کرد، در تلاش است روابط تجاری با تهران را که اکنون حدود 360 میلیون دلار است با تکیه بر صادرات کالاهای گوشتی و لبنی افزایش دهد. استرالیا نیز از نخستین کشورهایی بود که پس از توافق هسته‌ای ایران با غرب، وزیر امور خارجه خود را راهی تهران کرد تا نسبت به از سرگیری مذاکرات جهت افزایش روابط در زمینه‌های مختلف بحث و گفت‌وگو کند.

 سفر وزیر خارجه کشورمان به شرق آسیا و استرالیا را می توان اینطور تشریح کرد که؛ ظریف درابتدا به اندونزی سفر خواهد کرد و در نشست سران سازمان همکاریهای اسلامی در ارتباط با فلسطین شرکت می کند و بعد از آن جهت دیدار با مقامات سنگاپور به این کشور خواهد رفت. سفر ظریف به تایلند برای شرکت در یک اجلاس بین‌المللی و همچین برگزاری دیدارها و گفت‌و‌گوهای دو‌جانبه با مقامات دو کشور برگزار خواهد شد. سفر بعدی رئیس دستگاه دیپلماسی کشور به برونئی می باشد.

 در ادامه این سفر ایشان به اقیانوسیه خواهد رفت و با مقامات دو کشور نیوزیلند و استرالیا دیدار و رایزنی خواهد کرد. در جریان این سفر مسائل بین‌المللی منطقه‌ای دو جانبه‌ای مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت، مسائل سیاسی و اقتصادی و همچنین وضعیت ایرانیها در برخی از کشورها نیز از جمله دیگر موضوعات مورد توجه در جریان این سفر خواهد بود. باید افزود این سفر یک تور آسیایی کامل در شرایط پس از برجام است و این سفر سفری مهم و تعیین‌کننده در گسترش روابط ایران با حوزه شرق محسوب می گردد.

به نظر می رسد پس پایان مناقشه هسته ای ایران و اروپا و دست یافتن طرفین به توافقی جامع، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ضرورت می بیند تا نوک پیکان دیپلماسی خود را به سمت حوزه بسیار مهم شرق آسیا متمایل گرداند و این اقدام سیاسی در راستای همان تامل و هم افزایی در تئوری کلان انقلاب اسلامی ایران می باشد که متاسفانه بدلیل کارشکنی  ونیز اعمال سیاستهای خصمانه امریکا و غرب علیه نظام جمهوری اسلامی این تئوری در بزنگاههایی با وقفه روبرو گشته است.

امروز روابط دیپلماتیک تهران در دوره گذار پس از رکود قرار گرفته است در نتیجه می بایست گستره وسیعتری از اعمال سیاستهای سازنده کشورمان را در آینده نزدیک متصور شد و این همان موضوعی است که رژیمهایی با نقشهای غیر سازنده و مخرب در منطقه بشدت از آن واهمه دارند. بنابراین باید گفت در حال حاضر روابط خارجی کشور در عصر حاضر رژیمهای مذکور را به بالاترین سطح چالش و نگرانی خواهد رساند.