ماجرای خرید و ورود تامکت‌ها به ایران+تصاویر

این هواپیما که درست امروز (20 بهمن 1394) چهلمین سالگرد ورود آنها به نیروی هوایی کشورمان است، همواره به عنوان یکی از برگ‌های برنده نیروهای مسلح ایران شناخته شده و تا به امروز خدمات بسیاری را در این راه به انجام داده است.

 

تولد تامکت

هواپیمای رهگیر گرومن F-14 تامکت (Grumman F-14 Tomcat) به عنوان یک جنگنده راهبردی ایجاد برتری هوایی با توانایی درگیری با اهداف سطحی، محصول شرکت «گرومن» ایالات متحده و تفکرات اواخر دهه 60 میلادی شناخته می‌شود که نخستین پرواز خود را در سال 1970 انجام داد.

این هواپیما جهت خدمت در نیروی دریایی ایالات متحده ساخته شد تا در حقیقت به عنوان جایگزینی برای برنامه شکست خورده F111B که برای خدمت بر روی ناوگان هواپیمابر این کشور در نظر گرفته شده بودT انجام وظیفه نماید و F-4های «فانتوم» را نیز بازنشست کند.

ناوگان هواپیمابر ایالات متحده جهت حفظ خود در ماموریت‌های بُرد بلند -خصوصا در اوج جنگ سرد- همواره نیازمند جنگنده‌ای بود که بتواند پوششی مناسب را با استفاده از رادار قدرتمند و موشک‌های دوربُرد فراهم سازد و شناورها را از گزند حملات بمب‌افکن‌های شوروی سابق و موشک‌های کروز حفظ کند که این نیاز با گذشت زمان از عهده فانتوم‌ها برنمی‌آمد. لذا طرح ساخت هواپیمای جدید در دستور کار شرکت «گرومن» قرار گرفت.

نخست بنا بود که یک هواپیمای مشترک برای نیروی هوایی و نیروی دریایی ساخته شود تا همانند فانتوم‌ها تواما عملیاتی بوده و هزینه‌های تعمیر و نگهداری و آموزش، با یکسان سازی، کاهش یابد ولی نیروی دریایی معتقد بود که اساسا به یک هواپیمای قدرتمند جهت برتری هوایی نیازمند است که نخست وظیفه دفاع هوایی را به نحو احسن انجام داده و سپس جهت ماموریت‌های دیگر همانند عملیات‌های مقابله هوا به سطح و شناسایی تاکتیکی مورد بهره برداری قرار گیرد.

نهایتا تمامی این اتفاقات با یکدیگر منجر به تولد جنگنده‌ای بزرگ، قدرتمند و 2 سرنشینه با فناوری پیشرفته بال متغییر به اسم F-14 «تامکت» شد.

جنگنده F-14 تامکت از نظر ظاهری دارای طول 19 متر، عرض بال 19.5 متر (در حالت باز) و 11.5 متر (در حالت بسته) است که از سطح زمین 4.8 متر ارتفاع دارد و از 2 دستگاه پیشرانه TF-30 نیرو می‌گیرد که بعدها در ایالات متحده با نمونه دیگری تحت عنوان GE-F110 تعویض شد.

این موتور می‌تواند جنگنده را تا حداکثر سرعت 2.3 ماخ رسانده و صعود تا سقف ارتفاع 60000 هزار پا را تضمین کند، ضمن آنکه با نسبت رانش به وزن 0.9، پرواز از سطح کوتاه عرشه‌های پروازی نیز ممکن می‌شد؛ هرچند بر خلاف سایر جنگنده‌ها این پرواز با دشواری و خطرات بیشتری رو به رو بود.

* طیف گسترده تسلیحات روی F-14

تامکت از نظر جنگ افزار، از خانواده مختلفی از موشک‌های هوا به هوا بهره می‌گیرد که در 2 طیف «حرارتی» و «راداری» قابل بهره برداری است.

در این بخش، موشک های هوا به هوای AIM-9 ملقب به «سایدوایندر» با تمرکز بر حرارت خروجی موتور جنگنده دشمن، می تواند در بُرد کوتاه آن را منهدم سازد.

همچنین موشک AIM-7 ملقب به «اسپارو» نیز به عنوان یک موشک هوا به هوای میان‌برد با هدایت نیمه فعال راداری، دومین سامانه در زرادخانه تامکت است که در درگیری‌های هوایی فراتر از میدان دید مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اما گل سر سبد تسلیحات که هماهنگ با رادار قدرتمند AWG-9 جنگنده عمل می‌کند، موشک مرگبار فعال راداری AIM-54 با نام «فینیکس» است که به عنوان یک سلطان بی چون و چرا در نبردهای هوایی، نفس جنگنده‌های بعثی بسیاری را در طی 8 سال دفاع مقدس قطع کرد.

این موشک با بُرد حداکثری 150 کیلومتر (که البته به عنوان بُرد نهایی محسوب شده و جهت اصابت تضمین شده به هدف باید در فاصله کمتری رها گردد) در برابر انواع سامانه‌های جنگ الکترونیک و اخلال‌گر توانا بوده و با نفوذ به ارتفاع بالا به همراه سرعت خیره کننده خود، هر هدفی را مورد تهدید قرار می‌دهد.

در خصوص سامانه راداری پیشرفته «تامکت» نیز باید این نکته را ذکر کرد که AWG-9 با بُرد نهایی 330 کیلومتر و بُرد درگیری 150 کیلومتری، یکی از توانمندترین سامانه‌های کشف و شناسایی زمان خود و حتی حال حاضر محسوب می‌شود که توانایی شناسایی 24 هدف و شلیک همزمان به 6 هدف را داراست که رقمی شگرف به حساب می‌آید.

به همین دلیل کابین عقب هواپیمای تامکت با نام افسر رهگیری هوایی (RIO) تنها وظیفه اجرا عملیات شناسایی و قفل بر روی اهداف را بر عهده داشته و برخلاف اکثر جنگنده‌های 2 کابین، دستی در کنترل هواپیما ندارد و تنها کابین جلو می‌تواند «تامکت» را هدایت کند.

در کنار انواع موشک‌های هوا به هوا، تامکت به مسلسل 20 م.م M-61 ولکان مجهز است که برای درگیری های نزدیک و داخل میدان دید مناسب بوده، ضمن آنکه در نمونه‌های ارتقا یافته، این هواپیما قابلیت حمل و رهاسازی انواع بمب‌های هدایت لیزری و ماهواره‌ای در کنار بمب‌های سقوط آزاد را داراست.

F-14 که از فناوری پیشرفته بال متغیر بهره می‌برد، با استفاده از سامانه کامپیوتری خود، شرایط جنگنده را در بهترین حالت نگاه داشته و همواره پایداری مناسبی را در نبردهای هوایی پدید می آورد، خصوصا آنکه در سرعت‌های پایین با باز شدن بالها، سطح مقطع افزایش یافته و مانور پذیری و کنترل، ساده‌تر خواهد شد و به همین ترتیب با افزایش سرعت و بسته شدن تدریجی، گذشتن از سرعت صوت و توانایی درگیری بیش از پیش خواهد بود.

برروی ناو هواپیمابر

باک‌های داخلی سوخت این جنگنده و توانایی حمل 2 مخزن با ظرفیت 267 گالن در کنار امکان سوخت گیری هوایی با استفاده از سامانه پراپ و بسکت، ماندگاری و فعالیت پروازی این هواپیما را تا زمان بسیاری (بعضا بالای 12 ساعت گشت هوایی توسط کشورمان) افزایش می‌دهد.

از دیگر سامانه‌های همراه جنگنده می‌توان به سیستم‌های پیشرفته هدایتی هواپیما، سامانه‌های جنگ الکترونیک (ECM) و ضد جنگ الکترونیک (ECCM)، غلاف‌های هدف‌گیری لیزری و حرارتی (IRST) در نمونه‌های جدید تامکت، سامانه‌های شناسایی دوست از دشمن (IFF) و هشدار دهنده قفل راداری (RWR) اشاره کرد.

ضمنا نمایشگر سر بالا (HUD) جهت نمایش پارامترهای مهم پروازی و سایت هدف‌گیری جنگنده مورد بهره برداری قرار می‌گیرد و محفظه های شراره و باریکه انتهای هواپیما (Chaff/Flare) نیز در کنار سامانه‌های فریب دهنده  جهت منحرف ساختن موشک‌های شلیک شده از هواپیماهای حریف، مورد استفاده است.

در کابین این هواپیما ترکیبی از نشان دهنده‌های دیجیتال و آنالوگ، سامانه‌های هدایتی و ناوبری اینرسایی/ جی.پی.اس می‌باشد که توسط کامپیوتر قدرتمند تامکت با یکدیگر هماهنگ بوده و 2 کرو خلبان و افسر رهگیری هوایی در 2 کابین مجزا پشت به یکدیگر و در زیر آسمانه‌ای بزرگ و با دید بالا حضور دارند که امنیت آنان در شرایط اضطراری با استفاده از صندلی‌های پرّان «مارتین بیکر» تامین می‌شود.

نهایتا باید ذکر که F-14 جهت پرواز بر روی سطوح ناوگان هواپیمابر، به ارابه‌های فرود قدرتمند و همچنین هوک جهت درگیر شدن با فلاخن‌های پرتاب کننده عرشه و بازیابی مجهز است تا استرس‌های ناشی از پرواز و فرود را به خوبی تحمل کند.

* ماموریت در ارتش آمریکا؛ از ناو هواپیمابر تا نبرد در لیبی و عراق

در خصوص فعالیت رزمی تامکت‌ها در کشور سازنده (ایالات متحده) باید گفت که تنها در نیروی دریایی و جهت پرواز از ناوگان هواپیمابر این کشور مورد استفاده قرار گرفت و در بازه زمانی خود فعالیت‌های بسیاری را انجام داد که از جمله آن می‌توان به حفظ ناوگان از گزند حملات احتمالی شوروی طی جنگ سرد و رهگیری ناوگان بمب‌افکن‌های این کشور، شرکت در نبرد لیبی و هدف قرار دادن 2 فروند سوخو 22، حضور در جنگ اول خلیج فارس و انجام ماموریت‌های گشت هوایی بر فراز مناطق ممنوع عراق و بمباران دقیق اهداف و نهایتا جنگ دوم خلیج فارس و سقوط دیکتاتور بعثی عراق اشاره کرد.

بر روی ناو هواپیمابر

* «تامکت» 36 ساله جای خود را به «هورنت» داد

ناگفته نماند F-14 در مدت حضور خود در کشور سازنده، هزینه‌های مادی بالایی را نیز تحمیل کرد خصوصا آنکه پس از ساخت مدل اولیه با اسم F-14A (که بعدها به ایران صادر شد)، مدل‌های دیگر همانند F-14B یا «بامب کت» (مدلی با قابلیت حمل بمب و حمله به اهداف سطحی)، F-14D به عنوان نسل پایانی و پیشرفته‌ترین نمونه ساخته شده توسط گرومن (که توانایی حملات دقیق به زمین با استفاده از غلاف‌های هدف‌گیری و همچنین دوربین‌های جمع آوری اطلاعاتی در زیر دماغه را داشت) و چند نسخه آزمایشی مانند F-14C و F-14D Plus و سوپر تامکت روانه نیروی دریایی شد که نهایتا در 22 سپتامبر 2006 پس از 36 سال خدمت موفق، از عرصه آسمان کنار رفت و جنگنده F-18 «هورنت» به طور کامل جای آن را گرفت.

* چرا تامکت‌ها را نابود کردند؟

ذکر این نکته نیز جالب است که بدانیم در سال 2007 اعلام شد که آمریکا جهت عدم دستیابی ایران (تنها کشور دارنده تامکت در حال حاضر) به قطعات این جنگنده‌ها تمامی سازه‌ها را نابود و تکه تکه می‌کند.

اما در طرف دیگر، تامکت های ایرانی سرنوشت متفاوتی داشتند.

همزمان با آغاز حیات F-14، تنها یک کشور در سطح دنیا توانست آن را وارد ناوگان هوایی خود سازند که آن هم ایران بود و اگر این اتفاق رخ نمی داد، شاید سرنوشت این جنگنده هرگز تا به اینجا نمی‌رسید.

* گربه‌های جنگجو به ایران می‌آیند

در ادامه این گزارش، به موضوع اصلی بحث خواهیم پرداخت: «ورود گربه‌های پارسی به آسمان میهن».

ورود به آسمان ایران

داستان ورود تامکت به کشورمان، خود بخشی خاص از تاریخ معاصر است که می‌توان برای آن کتاب‌ها نوشت، چرا که ایران با حضور در منطقه‌ای پرآشوب که همواره جنگ را بر خود دیده، نیازمند قوی‌ترین تسلیحات جهت حفظ تمامیت ارضی است تا با هدایت جان برکفان نیروهای مسلح دست هر متجاوزی را قطع کند.

در طی دوران پهلوی دوم و پس از وقایع جنگ جهانی، محمدرضا پهلوی به دنبال افزایش قدرت نظامی بود و یکی از مهمترین علل آن را می‌توان در همکاری با غرب و نیز حضور دشمن درجه یک آن زمان یعنی شوروی در شمال کشور و تجربیات تلخ وقایع سال 1320 و همچنین کشور متحد همسایه شمالی یعنی عراق جستجو کرد. برای همین بود که خریدها از کشورهای مختلف غربی همانند ایالات متحده، فرانسه، ایتالیا و بریتانیا آغاز شد.

اما اصل شروع این اتفاقات را باید در دهه 40 شمسی جستجو کرد.

در این مقطع، نخستین جنگنده‌های جت تاریخ کشورمان همچون F-84 و F-86 و پیشتر جت آموزشی T-33 در حال خدمت بودند و کم کم با جنگنده‌های F-5A/B فریدوم فایتر (جنگنده آزادی) و نسخه شناسایی RF-5A جایگزین شدند.

این نسل جدید از هواپیماها، می‌توانست در مانورهای هوایی، قدرت بیشتری را از خود نشان دهد ضمن آنکه با حمل نمونه پیشرفته‌تر موشک‌های هدایت حرارتی برتری نسبت به همتایان شرقی خود داشتند ولی این تمام ماجرا نبود.

اندکی بعد، با تولد جنگنده F-4 فانتوم، نیروی هوایی ایران خواستار آن نیز شد.

جنگنده F-4 فانتوم

این هواپیمای جنگنده با بهره‌گیری از رادار قدرتمند و موشک‌های هوا به هوای هدایت راداری و توانایی حملات دقیق به زمین، نسبت به همتایان زمان خود بسیار پیشرفته بود و دولت وقت آمریکا علاقه‌ای به فروش آن نداشت خصوصا آنکه درگیری در نبرد ویتنام و نیاز به این هواپیما، خط تولید آن را تنها به صورت محدود برای سایر مشتریان باز گذاشته و ایران نیز خواستار تعداد بالایی از آن شده بود.

نهایتا با لابی و رایزنی‌های متعدد، نخستین دسته 4 فروندی از جنگنده‌های F-4D «فانتوم» (شبح) در شهریور سال 1347 وارد فرودگاه مهرآباد تهران شدند.

پس از این رخداد به ترتیب نمونه‌های جدیدتر جنگنده F-5 با نام تایگر (ببر) و از نوع F-5E/F لباس نیروی هوایی کشورمان را پوشیدند و سپس نسخه‌های به روز فانتوم جهت انجام عملیات‌های چند منظوره و شناسایی تاکتیکی که F-4E و RF-4E بودند وارد ایران شدند.

در این زمان، خریدها در سایر بخش‌های نیروی هوایی نیز در جریان بود و هواپیماهای ترابری تاکتیکی C-130 «هرکولس» و فوکر 27 و بعدها تانکرهای غول‌پیکر بوئینگ 707 و 747 که جهت عملیات سوخت رسانی و ترابری راهبردی و حمل مسافر مورد استفاده قرار می‌گرفتند و هوایپماهای گشت‌ دریایی P-3F «اوریون» به ناوگان نیروی هوایی اضافه شدند، اما همزمان با بهسازی ناوگان شکاری و ارتقای روزافزون آنان، نگاه‌ها به دو سو چرخید: نخست تحویل گرفتن یک بمب افکن ضربتی و بعدها خرید یک هواپیمای رهگیر با توانایی برتری هوایی.

* «تامکت» یا «ایگل»؛ ایران کدام را می‌خرد؟

برای گزینه نخست، هواپیمای F-111 مدنظر قرار گرفته شد که البته توان لابی‌های کشورمان کارساز نشد و هرگز به مرحله خرید نرسید اما برای خرید هواپیمای رهگیر، 2 گزینه مدنظر قرار گرفت: F-14 «تامکت» و F-15 «ایگل» (عقاب) و دقیقا از همین جاست که داستان خرید تامکت‌ها آغاز می‌شود.

جنگنده F-15 ایگل

اما برای آنکه دلیل انتخاب این جنگنده گران قیمت -که در زمان خود بالاترین هزینه را بر خریدار اعمال می کرد- را بهتر درک کنیم باید کمی به گذشته باز گردیم.

* پنجه در پنجه MiG-25

همانطور که در ابتدای مطلب ذکر کردیم، کشورمان در آن زمان در جبهه متحد بلوک غرب قرار داشت و عملا با حضور در پیمانی تحت عنوان «سنتو» که جهت مقابله با نفوذ بلوک شرق ساخته شده بود و همکاری های نزدیک با پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و ایالات متحده، به دشمن درجه یک شوروی و متحد منطقه‌ای آن عراق تبدیل شده بود، لذا این کشورها علاقه بسیاری به جاسوسی و ایجاد اختلال در مناطق مختلف ایران داشتند.

در مقابل این رخدادها، ایران طبق برنامه‌ای با عنوان «ژن سیاه» هماهنگ با ایالات متحده به جاسوسی از همسایه شمالی خود اقدام می‌کرد و به همین دلیل هواپیماهای شناسایی RF-5A و RF-4E دائما در حال پرواز بر فراز خاک شوروی بودند تا بتوانند پاسخی درخور را به تجاوزات این کشور بدهند اما چند مورد هدف قرار گرفتن نشان داد این راه تنها مسیر پیش روی نیروی هوایی ایران نیست.

لذا همراه با عملیات های شناسایی که نیاز اولیه و اساسی ایران در آن زمان به حساب می آمد، فرایند رهگیری هواپیماهای شوروی نیز در دستور کار قرار گفت تا بتوان با مقابله با آنها از ورود گاه و بیگاه به فضای کشور کاست.

بار اصلی این رودررویی بر دوش فانتوم‌های تازه خریداری شده افتاد که در چند مورد توانستند عملیات‌های رهگیری را با موفقیت انجام دهند اما به دلیل آنکه عمدتا با حریفی قدرتمند در عرصه شناسایی به نام MiG-25R «فاکسبت» با سرعت نزدیک به 3برابر صوت و سقف پروازی به مراتب بالاتر از خودشان رو به رو بودند، به نتیجه مطلوب نمی‌رسیدند و موشک فانتوم‌ها تنها یکبار توانست «فاکسبت» روس را زخمی کند و در بیشتر اوقات از رسیدن به هدف ناتوان می‌ماند.

MIG-25 فاکسبت

در این شرایط ایران از طریق مبادی رسمی و غیر رسمی به شوروی اعلام کرد که حاضر است عملیات‌های شناسایی و مقابل به مثل خود را کنار بگذارد، به شرط آنکه شوروی نیز دست از تجاوزهای خود بردارد ولی در عمل این درخواست بی‌جواب ماند.

دقیقا در این زمان، ایالات متحده که احساس نیاز عمیقی به یک جنگنده قدرتمند دفاع هوایی حس می‌کرد در حال انتخاب بین 2 هواپیمای شکاری جدید بود که در مرحله نخستین کار قرار داشتند، هواپیماهایی که یکی از آنها (ایگل) بعدها ستون فقرات نیروی هوایی این کشور و دیگری (تامکت) ستون فقرات نیروی دریایی  آمریکا را تشکیل داد.

* کنگره آمریکا با فروش اف14 به ایران مخالفت می‌کند

مقامات ایران به نحوی از این تلاش‌های سرّی مطلع شدند و ارتشبد طوفانیان (فرمانده وقت نیروی هوایی و یکی از موثرترین افراد در خریدهای نظامی ایران زمان شاه) طی سفر به آمریکا علاقه ایران را برای خرید و تحویل گرفتن جنگنده جدید نیروی دریایی، پس از مشاهده عملکرد آن اعلام کرد، ولی این بار علیرغم آنکه ایران متحد نخست ایالات متحده در منطقه به حساب می‌آمد و همکاری راهبردی بین دو طرف در جریان بود، کنگره، مخالفت عمیق خود را با هرگونه فروش اعلام داشت چرا که تا آن زمان سابقه نداشت اسلحه با سطح از پیشرفتگی در خارج از چارچوب نیروهای مسلح ایالات متحده مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

ساخت تامکت‌های ایرانی در شرکت گرومن آمریکا

* وام ایران «گرومن» را نجات می‌دهد

در همین زمان، شرکت «گرومن» که در حال کار بر روی هواپیماهای تازه ساخت خود یعنی «تامکت» بود، با هزینه بالایی رو به رو شد تا حدی که امکان شکست خوردن طرح نیز وجود داشت، لذا ایران از این موقعیت استفاده کرد و با اهدای وام به این شرکت آن را از خطر ورشکستگی نجات داد.

همین اقدام، بهانه خوبی برای تحت فشار قرار دادن کنگره و بعدها تحویل این جنگنده به کشورمان شد.

نمایش تامکت‌های ساخته شده ایران در شرکت گرومن در یک نمایشگاه هوایی ایالات متحده/ حضور هواپیماهای ایرانی در مراسم‌های خارجی همواره بخشی از برنامه‌های نیروی هوایی بود

ولی این تمام ماجرا نبود چرا که رقیب شرکت «گرومن» نیز در حال کار بر روی جنگنده F15 «ایگل» بود و لذا نفرات ارشد شرکت «مکدانل داگلاس» که در آن زمان سازنده «ایگل» بودند، با چند مرتبه سفر به تهران، سعی در ترغیب شاه جهت خرید این هواپیما داشتند در حالی که بنا بر گزارشات ارتشبد طوفانیان و برخی از کارشناسان اعزامی به ایالات متحده، F14 گزینه بهتری محسوب می‌شد.

پروازی آزمایش تامکت‌های ایرانی در ایالات متحده/ سامانه IRST که بعدها حذف شد در زیر دماغه وجود دارد

* رقابت ایگل و تامکت برای ربودن دل شاه

در نهایت نمایشی در آمریکا ترتیب داده شد که به طور همزمان قابلیت‌های عملیاتی و پروازی 2 جنگنده F14 و F15 به نمایش در بیاید.

در این برنامه، نخست «ایگل» با پروازی خیره‌کننده سطح باند را ترک گفت و با انجام مانورهای پیچیده هوایی قدرت خود را به رخ کشید اما اندکی بعد حضور «تامکت» در آسمان، جلوه دیگری را نشان داد و توانایی فوق العاده در عملیات های هوایی، دل شاه ایران را ربود.

بازدید محمدرضا پهلوی از تامکت‌ها

هنوز که هنوز است برخی معتقدند انتخاب تامکت اشتباه بود و فرماندهان و متخصصان نیروی هوایی بر خردی «ایگل» اصرار داشتند که با دخالت شاه به سرانجام نرسید.

در اینجا باید ذکر کرد که علیرغم توانایی بالای «ایگل» در دفاع هوایی و همچنین سامانه‌های به روز کنترل پیشرفته که یک پرواز ایمن را رقم می‌زد و چابکی فراوانی را داشت اما نسبت به «تامکت» از انعطاف پذیری کمتری برخوردار بود خصوصا آنکه فناوری بال متغییر F14 نیز یک مزیت بزرگ محسوب می‌شد.

تامکت‌های ایرانی در خط پرواز آزمایشگر شرکت گرومن

از سوی دیگر سلاح اصلی «ایگل»، موشک‌های AIM-7E بودند که نسبت به سایر نمونه‌های «اسپارو» از پیشرفت‌های شگرف برخوردار بود ولی مشکل هدایت نیمه فعال راداری و همچنین فاصله زمانی تا عرض نسخه مخصوص این موشک برای «ایگل»، در مقابل فینیکس‌های زرادخانه «تامکت» که در مراحل ساخت قرار داشتند، یک ضعف بزرگ محسوب می‌شد و ایران برای مقابله با همسایه شمالی به سلاحی نیاز داشت که بلافاصله بعد از خرید، تحویل داده شود.

کارشناسان شرکت گرومن و جنگنده تامکت پیش از پرواز همیشگی به سوی ایران

ضمنا رادار قدرتمند «تامکت» تا فاصله زمان ورود هواپیماهای هشدار زودهنگام هوابُرد (آواکس) می‌توانست خلاهای پدافندی را در مناطق کوهستانی کشور پوشش دهد.

دیگر انتقاد کارشناسان به خرید تامکت‌ها، ضعف ذاتی موتور TF-30 جنگنده است که در مراحل خاصی از پرواز می‌تواند دچار واماندگی شده و سبب سانحه شود.

تامکت‌ها ایرانی در خاک ایالات متحده همچنان نشان این کشور را حمل می‌کنند

جهت حل این مشکل نیز نیروی هوایی خواستار مدل جدیدتر موتور برای جنگنده شد که البته با وقوع انقلاب اسلامی این پروژه به سرانجام نرسید و از سویی دیگر موتور اولیه «ایگل» نیز با مشکلات فراوانی رو به رو بود، لذا در حین مقایسه بین این جنگنده باید پارامترهای مختلف همانند زمان، شرایط خرید و نیازها در مقابل کالای تحویلی را دقیق مورد بررسی قرار داد.

* 120 خلبان ایرانی در آمریکا آموزش می‌بینند

نهایتا با تمام درگیری‌ها و اختلافات در سطوح بالای نیروی هوایی، قراردادی جهت خرید نخستین گروه از تامکت‌ها تحت عنوان F-14A-GR به تعداد 30 فروند به همراه قطعات یدکی، آموزش خلبانان و کرو نگهداری و همچنین موتورهای جایگزین و تسلیحات هوا به هوا با ایالات متحده امضاء شد و اندکی بعد در تیرماه سال 54، خرید 50 فروند دیگر به همراه 286 تیر موشک فینیکس نهایی شد.

مراسم رسمی تحویل نخستین تامکت به ایران در شرکت گرومن و با حضور مقامات دو کشور

بلافاصله بعد از این خریدها، روند ساخت برای تنها مشتری خارجی «تامکت» شروع و سریال‌های H-01 الی H-80 در دفتر تولیدات «گرومن» به نام ایران ثبت شدند.

جنگنده تامکت اندکی پس از تحویل به ایران

همزمان با این کار، انتخاب نخستین خلبانان از بهترین‌های جنگنده‌های F4 و F5 انجام و گروه چهار‌نفری شامل خلبانان «مینوسپهر»، «زنگنه»، «فرح آور» و «حیدرزاده» به ایالات متحده اعزام شدند و به فاصله اندکی دومین دسته شامل 11 خلبان جهت آموزش جنگنده فوق پیشرفته جدید انتخاب گشتند.

نخستین گروه خلبانان ایرانی تامکت در پایگاه هشتم شکاری اصفهان

این خلبانان که در نهایت به تعداد 120 خلبان و 80 افسر رهگیری هوایی رسیدند، در پایگاه های هوایی «اندروز»، «میرمار» و «اوشینا» آموزش دیدند که متعلق به نیروی دریایی ایالات متحده است.

* تامکت‌ها به اصفهان و شیراز رفتند

پرسنل زمینی نیز در این پایگاه ‌ها روند آموزش‌های خود را ادامه داده و در ایران نیز پایگاه هشتم شکاری اصفهان جهت تحویل گرفتن تامکت ها به سرعت در حال ساخت بود و در کنار آن تاسیسات پایگاه هفتم شکاری شیراز نیز امکانات لازم را جهت تحویل بخش دیگری از ناوگان تامکت ها دریافت می‌کرد.

از معدود تصاویر تامکت‌های پایگاه هفتم شکاری شیراز حین انجام تمرین هوایی

در بخش تعمیر و نگهداری نیز شرکت صنایع هوایی ایران واقع در فرودگاه مهرآباد تجهیزات لازم و سکوهای تست موتور را تحویل گرفت.

پرنسل و کارکنان آمریکایی حاضر در پایگاه اصفهان مقابل یک تامکت

نهایتا در زمستان 1354 در مراسمی رسمی نخستین فروند از تامکت‌ها با استتار خاکی معروف با نام «آسیای کوچک» (استتار مختص کشورمان) و با حضور مقامات دو کشور، تحویل ایران شد و اندکی بعد به صورت 2 فروندی عازم اصفهان شدند تا 20 بهمن ماه 1354  آغازگر ورود «گربه های پارسی» به نیروی هوایی باشد.

ورود 2 فروند تامکت اولیه به ایران در 20 بهمن 1354

پس از این رخداد، با فاصله زمانی، سایر تامکت‌های خریداری شده با هدایت خلبانان ایرانی و آمریکایی و پرواز مستقیم وارد ایران و سپس پایگاه‌های هوایی اصفهان و شیراز می‌شدند.

این هواپیما تقریبا هیچ فرقی با همتای آمریکایی خود نداشتند و فقط در برخی زیرسامانه‌ها همانند ECCM و پردازشگر رادار، تغییرات اندکی رخ داده بود.

ضمنا بنا بر درخواست ایران، جهت جلوگیری از آسیب حین سوخت‌گیری هوایی، در سامانه سوخت‌گیری حذف شده و برخی تسلیحات خاص همانند موشک هوا به سطح برد بلند AGM-53 کوندور تنها برای تامکت های وطنی معرفی شد که البته به مرحله ساخت نرسید.

پرواز مستقیم تامکت‌ها با سوخت‌گیری از هواپیماهای KC-135 آمریکایی به سمت ایران در حالی که همچنان نشان ایالات متحده بر روی آنان وجود دارد

* طلب یک فروندی از آمریکا

روند تحویل این جنگنده ها تا پیش از انقلاب منجر به ورود 79 فروند تامکت به کشورمان شد و آخرین آنان جهت تست سامانه جدید سوخت گیری هوایی در کشور سازنده باقی ماند که با وقوع انقلاب هرگز به ایران نرسید.

با ورود F14، فصل جدیدی در تاریخ نبردهای هوایی گشوده شد که تنها اندکی بعد از خریداری نشان داد که «تامکت» یک سلاح همه فن حریف است و برای مقابله با همسایه شمالی کشورمان، بسیار قدرتمند...