پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- حامد رحیم پور- تنها مدت زیادی از حادثه دلخراش سقوط جرثقیل ساختمانی در مسجدالحرام و جان باختن ده ها زائر بیت ا... الحرام نگذشته بود که صبح اولین روز عید قربان در منا فاجعه بارترین حادثه دو دهه اخیر با قربانی شدن 2000حاجی رخ داد تا حجاج بیت ا... الحرام به جای آنکه در سرزمین امن الهی احساس امنیت و آرامش داشته باشند، به واسطه بی کفایتی آل سعودلحظات رعب آوری را از ابتدای موسم حج امسال سپری کنند.

آشکاربودن سوءمدیریت

بدون شک مقامات آل سعود که تجربه برگزاری مراسم حج را برای دهه های متمادی آن هم با جمعیتی بسیار بیشتر نسبت به امسال داشته اند، به ازدحام صورت گرفته در صحرای عرفات و منا آگاه بودند. همچنین آنها به خوبی می دانستند اگر کمترین وقفه ای در حرکت حجاج در منا ایجاد شود، وقوع فاجعه در این منطقه اجتناب ناپذیر خواهد بود. با این حال درست در حساس ترین ساعت و زمان ممکن یکی از مسیرهای اصلی تردد حجاج را بسته و خیل عظیم و میلیونی جمعیت را بدون کمترین اطلاع قبلی در مسیرهای جایگزین هدایت می کنند. به فرض اینکه این تصمیم عامدانه نباشد، در حداقل ترین حالت ممکن برخاسته از بی تدبیری و سوءمدیریت آل سعود از بلندپایه ترین مسئولان سیاسی تا مقامات امنیتی و شهری در مراسم حج است. 9 سال پیش نیزفاجعه ای دیگر رخ داد که در آن حادثه 346 حاجی به دلیل ازدحام کشته شدند و بعدا گفته شد که این مشکل با ساخت پل های چند طبقه حل شده است. اما فاجعه رخ داده معنایش این است که علت بود و نبود پُل نیست، بلکه سوء مدیریت و نبود برنامه ریزی و اجرای مناسب است. .بسیاری از کارشناسان نیز علت حادثه را کم تجربگی وجوان بودن مقامات اجرایی مراسم حج اعلام کردند.

ویزا به معنای تعهد کشورمیزبان برای امنیت مسافر

در عرصه بین الملل، امنیت انسانی یکی از مهم ترین حقوق بنیادین افراد در سطح ملی و بین المللی محسوب می شود؛ به طوری که می توان آن را مبنای سایر موارد در حقوق بشر به شمار آورد.در واقع، دولت ها متعهدند تا شرایط لازم را برای حفظ امنیت اتباع دیگر کشورها که به صورت قانونی واز طریق اخذ ویزا وارد کشور شده اند، فراهم سازند. همچنین از آنجا که دولت های عضو سازمان ملل متحد همگی تعهد دارند تا رعایت قوانین جهانی و مؤثر و نیز مقررات حقوق بشر را با همکاری سازمان ملل متحد تضمین کنند، هیچ تردید و شکی برای تحقق مسئولیت بین المللی آل سعود در قبال زائران وجود ندارد. بدین ترتیب عربستان در قبال جان زائران کشته یا مجروح شده، مسئولیت بین المللی دارد و نمی تواند صرفاً با پرداخت ریال های سعودی به بازماندگان این حوادث، اهمال یا تعمد خود را لاپوشانی کند.همچنین باید تحقیقات لازم وکاملی از این فاجعه صورت بگیرد.باید بررسی شود تصمیم صورت گرفته در تغییر مسیر زائران به چه علت بوده است؟ دوربین هایی که ماموریت نظارت بر کل حرکت در مشاعر را برعهده داشتند کجا بودند؟ نیروهای امنیتی، ویژه و واکنش سریع کجا بودند؟ کمک های امدادی چگونه و در چه زمانی صورت گرفته است؟ و... هرگونه تحقیقاتی می بایست شفاف، عادلانه و در عین حال کامل و بی نقص باشد و مسئولیت هرمسئولی باید به اندازه اختیاراتی که به او داده شده و به اندازه وظیفه ای که برگردن او گذاشته شده، سنجیده و ارزیابی شود.بدیهی است حضور کشور هایی که اتباع آن ها قربانی این حادثه شده در این هیئت بازرسی امری عقلانی و منطقی است. از این روتعقیب حقوقی و جزایی آل سعود بر اساس کنوانسیون ها و مقررات حقوق بین الملل؛ گزینه ممکنی است که یقیناً به عنوان یکی از چند راه حل موجود، خواهد توانست مانع بروز رخدادهای تلخی همانند قربانی شدن 2000حاجی در منا و در روز عید قربان شود.

حجاج؛ قربانی جنگ قدرت

بر اساس قرائن وشواهد موجود شاید بتوان این حادثه را جلوه ای از جنگ قدرت در بازماندگان «عبدالعزیز» قلمداد کرد .آن گونه که پایگاه خبری «میدل ایست»انگلیس گزارش داده است «محمد بن سلمان» جانشین ولیعهد و وزیر دفاع سعودی در برنامه ای هدفمند قصد دارد «محمد بن نایف» ولیعهد و مسئول برگزاری کنگره عظیم حج را فردی بی کفایت معرفی کرده و از این رهگذر مقدمات برکناری وی را بعد از اتمام مراسم حج امسال فراهم کند.فرضیه ورود خودروی حامل "محمد بن سلمان" وهیئت همراهش بر خلاف مسیر حجاج که آغاز بروز فاجعه بوده است،با این سناریو قوت می گیرد.محمد بن سلمان البته همان جوان خام و بی تجربه و قدرت طلبی است که بیش از شش ماه است ملت مظلوم یمن به فرمان او به خاک و خون کشیده شده اند.این جنگ قدرت که از همان فردای انتصاب بن نایف به منصب ولیعهدی سعودی آغاز شد و بسیاری از آن به عنوان پاشنه آشیل حکومت سعودی در دوران «ملک سلمان» یاد کردند، حداقل در چندین مرحله خودنمایی کرده است که مهمترین آن برکناری «سعد الجبری» مسئول تحقیقات دربار و فرد نزدیک به شخص ولیعهد بود.به بیان بهتر؛ پس از مرگ «عبدا... بن عبدالعزیز» و روی کار آمدن ملک سلمان، زلزله سیاسی در ارکان قدرت دربار آل سعود تنها به برکناری دو شاهزاده قدرتمند دربار یعنی «مقرن» و «متعب» منتهی نشد و از همان ابتدا جناح سیاسی مخالف ولیعهد جدید به رهبری فرزند پادشاه سعودی دست به کار شد تا به هر طریقی ملک سلمان را به بی کفایتی شخص بن نایف مجاب کند.

سپردن اداره حج به سازمان همکاری های اسلامی

اکنون سؤال اساسی اینجاست که جهان اسلام و سازمان های اسلامی برای جلوگیری از ورق خوردن دوباره پرونده مرگ حاجیان در عربستان چه تدبیری را باید به کار گیرند؟! در این میان، صد البته باید به نقش مهمی که نهادهایی همچون سازمان همکاری های اسلامی می توانند ایفا کنند اشاره کرد. بروز این چنین حوادث تلخی ، اتخاذ موضع هماهنگ و منسجم و قاطع کشورهای اسلامی برای خارج کردن مدیریت مراسم حج از دستان آل سعود و تشکیل کمیته ای از سوی سازمان کنفرانس اسلامی و با حضور نمایندگان کشورهای مختلف اسلامی برای اداره آن را بسیار ضروری کرده است.البته با توجه به سلطه آل سعود بر سازمان همکاری های اسلامی که دبیرکل آن هم سعودی است، امیدی به تحرک جدی این سازمان نمی رود، با این حال کشورهای اسلامی باید با استفاده از ظرفیت ها و امکاناتی که در اختیار دارند، رژیم سعودی را برای واگذاری مدیریت حج به سازمان کنفرانس اسلامی تحت فشار قرار دهند.شاید امروز دوباره باید طنین جاودانه امام خمینی (ره) را از دل تاریخ بشنویم، آن گونه که پس از حادثه خونین سال ۶۷ مکه فرمود: «آنها به دست خود اسباب افتضاح و رسوایی خود را فراهم نمودند... ما اگر می خواستیم به جهان اسلام ثابت کنیم که کعبه داران کنونی لیاقت میزبانی سربازان و میهمانان خدا را ندارند و جز تأمین منافع آمریکا و اسرائیل و تقدیم منافع کشورشان به آنها کاری از دستشان بر نمی آید، بدین خوبی نمی توانستیم بیان کنیم... و به این اندازه که کارگزاران بی اراده حاکمیت سعودی در این قساوت و بی رحمی عمل کردند، موفق نمی شدیم».

استفاده از ظرفیت امنیت و آرامش حقوق دولت مرگ