عمق استراتژیک در آشوب/ ترکیه به کدامین سو می رود؟

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- دکتر سید اسدلله اطهری مدیر دفتر ترکیه شناسی و پژوهشگر ارشد مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه در یادداشتی برای پارس نوشت:

پازلی در فضای سیاسی ترکیه به رهبری اردوغان و حزب عدالت و توسعه شکل گرفته است؛ پازلی که در آن حزب حاکم به دنبال جبران کردن شکست خود در انتخابات پارلمانی هفتم ژوئن سال جاری است. شکستی که ناشی از ضعف های اجرایی حزب حاکم در ترکیه بوده است و به موجب همین حزب کردی دموکراتیک خلق ها توانست از مانع 10 درصدی ورود به پارلمان عبور کند و باعث ریزش آرای حزب عدالت و توسعه در این انتخابات باشد.

در این راستا حزب عدالت و توسعه با کوبیدن مواضع پ.ک.ک به دنبال جبران شکست خود در انتخابات اخیر است. اما اردوغان و حزب متبوعش غافل از این نکته است که اگر حزب کردی دموکراتیک خلق ها منحل نشود، نه تنها با حمله به مواضع پ.ک.ک آرای کردها کم تر نمی شود بلکه آرای آن ها افزایش پیدا خواهد کرد؛ چرا که در این حالت کردها منسجم تر خواهند شد و هویت خویش را به صورت برجسته نشان خواهند داد.

عدم تشکیل دولت ائتلافی در روزهای اخیر نیز سیاستی مدیریت شده از سوی حزب عدالت و توسعه بوده است تا این که بمانند 13 سال پیش هژمونی خود را حفظ کرده باشند و به صورت تک حزبی دولت تشکیل شود. 

در شرایط فعلی حزب عدالت و توسعه به دنبال وانمود کردن این نکته است که شرایط سخت فعلی، به هم خوردن امنیت و به وجود آمدن بسیاری از مشکلات در کشور ناشی از شکست عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی بوده است و تا زمانی که اکثریت آرا به سوی این حزب برگشت داده نشود، اوضاع فعلی به همین منوال ادامه دار خواهد بود. می توان ادعا کرد که که عدالت و توسعه غافل از این نکته است که تا زمانی که حزب دموکراتیک خلق ها کردها را رهبری می کند، عدالت و توسعه به اکثریت آرای لازم برای تشکیل حکومت دست پیدا نخواهد کرد.

اقدامات انجام شده علیه کردها و مخصوصا پ.ک.ک نیز در همین قالب تحلیل می شود که عدالت و توسعه به دنبال زمینه سازی برای انحلال حزب کردها در ترکیه است. اما بایستی خاطر نشان کرد که عدالت و توسعه به یک اشتباه استراتژیک مرتکب شده است. رمز اشتباه آنان نیز برخاسته از نگاه ایدئولوژیک این حزب است که چشم خود را بر واقعیت های موجود منطقه ای و ترکیه بسته نگه داشته است. ناامنی های موجود، افت توریسم، افت شدید ارزش لیر، افزایش بیکاری و افت شدید رشد اقتصادی در این شرایط اتفاق افتاده است اما حزب عدالت و توسعه چشم خود را بر روی این واقعیات بسته نگه داشته است. در حال حاضر در چندین استان کردنشین ترکیه به صورت کامل فضای امنیتی ایجاد شده است و ناامنی  مرزها موجب افت شدید توریسم و درآمدهای ناشی از آن شده است.

در حال حاضر اقتصاد ترکیه قربانی سیاست های اشتباه عدالت و توسعه شده است و پافشاری بر این سیاست-ها اشتباه این حزب را در آستانه سقوط قرار می دهد؛ به طوری که با ادامه پیدا کردن چنین وضعیتی شاهد افزایش آرای حزب عدالت و توسعه نخواهیم بود و حزب کردی دموکراتیک خلق ها آرای کسب شده اش را حفظ خواهد کرد.

اقدامات غیر قانونی اردوغان در پافشاری به تغییر سیستم پارلمانی و جایگزینی نظام ریاستی، تغییر قانون اساسی و اقداماتی از این دست قبل از انتخابات هفتم ژوئن دنبال می شد که هم اکنون با عدم کسب اکثریت مطلق برای تشکیل حکومت تک حزبی، با شکست مواجه شده است؛ شکستی سنگین که در فکر جبران آن  هستند.

مطرح شدن تئوری عمق استراتژیک داوود اغلو مبنی بر مشکلات صفر با همسایگان و مطرح کردن نئوعثمانی گرایی با استقبال اردوغان روبه رو شده بود که در حال حاضر شاهد ناکارآمدی این تئوری در فضای سیاسی ترکیه و منطقه هستیم. این تئوری از یک نگاه ایدئولوژیک برخوردار است که به موجب آن از واقعیت های موجود غفلت پیش آمده است. مشکلات داخلی و منطقه ای ترکیه و مشاهده اقدامات تنش زا از سوی این کشور از چنین نگاهی سرچشمه گرفته است. در صورت ادامه دار بودن این نگاه در ترکیه، هم چنان شاهد اتفاقات تنش زا خواهیم بود.