سیاست خارجی دوره «بعد از برجام»

با اعلام جمع‌بندی مذاکرات هسته‌ای، یکی از مهم‌ترین مسائلی که ذهن تحلیلگران و ناظران سیاسی را به خود معطوف کرده است، تأثیرات پایان مذاکرات بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. دلیل این توجه خاص را باید در اهمیت راهبردی جمهوری اسلامی ایران جست‌وجو کرد، چراکه اکنون ایران اسلامی نقش فعال و تأثیرگذاری در بسیاری از تحولات منطقه‌ای و جهانی دارد و نمی‌توان آن را در معادلات بین‌المللی نادیده انگاشت. 

بر همین اساس است که این روزها در برخی محافل رسانه‌ای و سیاسی، تلاش می‌شود ‌ این‌گونه وانمود شود که مشی انقلابی و آرمان‌خواهانه نظام اسلامی دچار افول شده و در دوره به‌اصطلاح «پسابرجام» یا «بعد از برجام» قرار است تغییر مهمی در اصول سیاست خارجی کشورمان اتفاق افتد؛ اما با توجه به بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در مقطع اخیر می‌توان مهم‌ترین مختصات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را در دوره آتی چنین ترسیم کرد:

1- تداوم مشی استکبارستیزی: 

به رغم آنکه به‌ضرورت، در مذاکرات هسته‌ای، مذاکرات مستقیمی میان ایران و امریکا درگرفت، اما این مذاکره به‌معنای پایان تخاصم با سلطه‌گران، خصوصاً ایالات‌متحده امریکا نیست. به بیان معظم‌له «سؤال کردند، تکلیف مبارزه با استکبار پس از مذاکرات چیست؟ خب، مگر مبارزه با استکبار، تعطیل‌پذیر است؟ مبارزه با استکبار، مبارزه با نظام سلطه تعطیل‌پذیر نیست. این هم جزو همین حرف‌هایی است که اتفاقاً امروز من یادداشت کرده‌ام که به شما بگویم. این جزو کارهای ما است، جزو کارهای اساسی است، جزو مبانی انقلاب است؛ یعنی اگر مبارزه با استکبار نباشد، ما اصلاً تابع قرآن نیستیم. مبارزه با استکبار که تمام نمی‌شود. در مورد مصادیق استکبار، امریکا اتم مصادیق استکبار است.» بنابراین در اصول و برنامه‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، استکبارستیزی همچنان تداوم خواهد یافت. 

2- تداوم حمایت از محور مقاومت: 

حضور و نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران و حمایت از محور مقاومت بخشی از دکترین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و برگرفته از آرمان‌های انقلاب اسلامی و قانون اساسی کشورمان است؛ بنابراین اقتضائات مقطعی نمی‌تواند این راهبرد کلان را مورد خدشه قرار دهد. چنانکه در بیان معظم‌له نیز آمده است «چه این متن تصویب بشود و چه نشود، ما از حمایت دوستانمان در منطقه دست نخواهیم کشید؛ از ملت مظلوم فلسطین، از ملت مظلوم یمن، از ملت و دولت سوریه، از ملت و دولت عراق، از مردم مظلوم بحرین، از مجاهدان صادق مقاومت در لبنان و فلسطین؛ [اینها] همواره موردحمایت ما خواهند بود.»

3- تقویت توان بازدارندگی و دفاعی کشور: 

بی‌تردید، مذاکره به‌معنای پایان تخاصم دشمن نیست. چنان‌که امیرالمؤمنین در عهدنامه مالک اشتر می‌فرمایند: «سخت از دشمنت پس از بستن پیمان صلح بر حذر باش! چراکه دشمن گاهی نزدیک می‌شود که غافلگیر سازد، بنابراین دوراندیشی را به کار گیر و در این موارد روح خوش‌بینی را کنار بگذار.» لذا ضروری است که بدون هیچ‌گونه خوش‌خیالی توان رشد دفاعی بازدارنده کشور استمرار یابد. همان‌گونه که رهبر انقلاب و فرمانده معظم کل قوا فرمودند: «چه این متن تصویب بشود و چه نشود، به حول و قوه الهی، اجازه هیچ‌گونه سوءاستفاده‌ای از آن داده نخواهد شد؛ اجازه خدشه در اصول اساسی نظام اسلامی به کسی داده نخواهد شد؛ قابلیت‌های دفاعی و حریم امنیت کشور، به فضل الهی حفظ خواهد شد، اگرچه می‌دانیم دشمنان روی این نقطه به خصوص، تکیه زیادی دارند. جمهوری اسلامی، در زمینه حفظ قابلیت‌های دفاعی و امنیتی خود - آن‌هم در این فضای تهدیدی که دشمنان برایش به‌وجود می‌آورند- هرگز تسلیم زیاده‌خواهی دشمن نخواهد شد.»