پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- دکترعلیرضا رضاخواه- گروه طالبان با وجود چند تکذیب رسانه ای و غیر رسمی سرانجام و بدون هیچ عجله ای مرگ سرکرده خود را تایید کرد و به همه شک و تردیدها در مورد زنده بودن او نقطه پایان گذاشت. خبر مرگ سرکرده طالبان در دو روز گذشته توسط منابع افغان ابتدا درز کرد و سپس تایید شد، طالبان با یک روز تاخیر با انتشار اعلامیه‌ای طولانی خبر مرگ سرکرده خود را تایید کرد. خبری که در دو، سه سال گذشته هر از گاهی تایید و رد می‌شد. مرگ سرکرده گروهی که همچنان به عنوان تهدیدی بالقوه علیه دولت افغانستان و نیروهای خارجی مستقر در این کشور شناخته می‌شود سوال‌ها و ابهامات زیادی با خود دارد، آینده مذاکرات صلح، رابطه این گروه با پاکستان، آینده خود گروه طالبان و تاثیر خبر مرگ سرکرده این گروه بر رادیکال تر شدن جریان های بنیادگرا در افغانستان به ویژه تقویت داعش در این کشور نمونه‌ای از این ابهامات است. یادداشت پیش رو تلاشی است برای پاسخ به این ابهامات.

آیا تایید مرگ ملاعمر ممکن است جریان مذاکرات صلح را متوقف کند؟

اولین تاثیر انتشار خبر مرگ سرکرده گروه طالبان به تعویق افتادن مذاکرات صلح میان این گروه و دولت افغانستان بود. لذا بسیاری از کارشناسان این سوال را مطرح می کنند که آیا مذاکرات صلح بدون ملاعمر هم ادامه خواهد داشت؟ با توجه به این واقعیت که ملا منصور سرکرده جدید طالبان در غیاب ملا عمر، سرپرستی تمام فعالیت‌های سیاسی، نظامی و تبلیغاتی این گروه را برعهده داشت و خط مشی طالبان را تعیین می‌کرد، بایستی گفت احتمال تغییر مشی طالبان تحت سرکرده جدید بعید به نظر می رسد. بسیاری حتی معتقدند این سیاست های منصور بود که باعث شد مذاکره‌کنندگان ارشد طالبان با دولت افغانستان در شهر تفریحی مری اسلام آباد و ارومچی چین پشت میز بنشینند، هرچند وی از نام ملا عمر برای پیشبرد سیاست هایش استفاده می کرد . منابع مختلف در پاکستان می‌گویند که ملا منصور سرکرده میانه رو طالبان است و به شدت از گفت‌وگوهای صلح پشتیبانی می‌کند. البته نباید فراموش کرد که مذاکرات صلح علاوه بر رفتار طالبان به چگونگی مدیریت این پرونده توسط افغانستان و از همه مهمتر سیاست های امنیتی پاکستان نیز بستگی دارد.

مرگ سرکرده گروه طالبان چه تاثیری بر روابط این گروه با پاکستان خواهد داشت؟

تقریبا کمتر کسی است که از رابطه تنگانگ آژانس امنیتی پاکستان و طالبان افغانستان اطلاعی نداشته باشد. حتی بسیاری از تحلیل گران معتقدند طالبان افغانستان بازوی اجرایی سیاست های امنیتی اسلام آباد در افغانستان است. منابع اطلاعاتی افغانستان می‌گویند که ملا عمر پس از سال ۲۰۰۶ میلادی هیچ گاه با کادر سرکرده و دیگر اعضای طالبان ملاقات نکرده است و فرمان مدیریت گروه طالبان در این سالها مستقیما در دست سیستم امنیتی پاکستان بوده است. گزارش ها می‌گویند که ملا عمر در این سال‌ها در اتاقی تاریک و دور از نور آفتاب در پاکستان زیر نظر ارتش پاکستان نگهداری می‌شد و اطلاعات پاکستان تلاش کرده که او مطابق میل سازمان‌های دولتی پاکستان عمل کند که البته این تلاش‌ها به مذاق ملاعمر خوش نمی آمده بی بی سی به نقل از منابع اطلاعاتی افغانستان می نویسد که در آن زمان ملا عمر به رفتار نظامیان پاکستانی اعتراض کرده و همین اعتراض ها باعث تصفیه او شده است. ظاهرا این روزها پاکستانی ها به دنبال کنترل بیشتر نیروهای اقماری خود در کشور همسایه شان هستند. رابطه ملا منصور با سیستم امنیتی پاکستان بسیار نزدیک است به گونه ای که برخی از اعضای طالبان از "رابطه نزدیک" او با پاکستان ابراز نگرانی می‌کنند و می‌گویند او به تشویق مقام‌های پاکستانی اعضا یا افراد نزدیک به شورای کویته را برای مذاکره با دولت افغانستان فرستاده و عملا نقش مجری طرح‌ها و سیاست‌های پاکستان در قبال افغانستان را دارد.

آیا مرگ ملا محمد عمر باعث انشعاب در طالبان می شود؟

ملا عمر بنیانگذار تحریک طالبان افغانستان یا 'امارت اسلامی' پانزده سال پیش حکومت خودش را در افغانستان در دست داشت و تشکیلات اداری و دولتی ایجاد کرده بود. با این حال سقوط حکومت طالبان، اشغال این کشور و سال‌ها جنگ و گریز باعث تقویت ضعف تشکیلاتی در این گروه شده است. مرگ ملا عمر قطعا چند پارگی در سرکرده و بدنه گروه طالبان را به همراه خواهد داشت. اختلاف در شورای سرکرده این گروه از همین حالا و به دنبال تعیین ملا منصور به عنوان سرکرده جدید آغاز شده است. گزارش شده که ملا قیوم ذاکر فرمانده نظامی طالبان، ملا حبیب ا... عضو شورای کویته، طیب آغا مشاور ملاعمر و مولوی یعقوب پسر بزرگ ملاعمر با این انتخاب مخالف هستند. مسئله دیگر اما تاثیر مرگ ملا عمر روی بدنه و نیروهای این گروه است. اگر سرکرده گروه طالبان نتواند این گروه را از این پس درست سرکردگی کند، بخشی از افراد گروه طالبان از صف جنگ جدا خواهند شد. شاید همین است که در اعلامیه گروه طالبان تاکید شده که اگر کسی می‌خواهد روح ملا عمر را شاد کند باید به این گروه وفادار بماند.

تاثیر مرگ ملاعمر در تقویت داعش در افغانستان چیست؟

یکی دیگر از سوالات جدی که بعد از مرگ ملاعمر مطرح می شود، تبعات آن بر روند بنیادگرایی در این کشور است. برخی کارشناسان بر این باورند که شمار فرماندهان طالبان که به گروه تروریستی داعش پیوسته بودند، پس از تأیید مرگ ملاعمر سرکرده سابق طالبان افغانستان، افزایش می‌یابد. این در حالی است که پیشتر «ملا اخترمحمد منصور» سرکرده فعلی طالبان افغانستان با انتشار نامه‌ای سرگشاده به «ابوبکرالبغدادی» سرکرده گروه تروریستی داعش نوشته بود: فعالیت‎هایی را در افغانستان حمایت می‌کند که تنها تحت پرچم طالبان در این کشور باشد. وی تأکید کرد: فعالیت گروه طالبان در افغانستان از سابقه طولانی و تجربه کافی برای چگونگی ادامه حضور و گسترش فعالیت‌های این گروه برخوردار است. این نامه در حالی از سوی طالبان افغانستان خطاب به سرکرده گروه تروریستی داعش منتشر شده بود که پیش از آن، ابوبکر البغدادی، «ملا محمد عمر» سرکرده طالبان را جنگ سالار بی‌سواد و نادان و خالی از ارزش‌ و اعتبار روحانیت و سیاسی عنوان کرده بود. واقعیت این است که داعش برخلاف گروه های بنیادگرای افغانی خاستگاه بومی، قومی و مذهبی در این کشور ندارد . فقدان عقبه استراتژیک برای داعش در افغانستان باعث می شود، چشم انداز تقویت این گروه تروریستی در افغانستان بعد از مرگ ملا عمر چندان قابل اعتنا نباشد.

افغانستان بی بی سی چین رسانه مرگ