غلبه دانش فنی ایران بر خطوط قرمز سیاسی آمریکا

به گزارش پارس به نقل از باشگاه خبرنگاران، "حسن عابدینی" در یادداشتی به موضوع غلبه دانش فنی ایران بر خطوط قرمز سیاسی آمریکا در موضوع آب سنگین اراک پرداخته است. متن این یادداشت به شرح زیر است:

مجتمع آب سنگین اراک در زمره چهار پنج موضوع اصلی مذاکرات ایران و 1+ 5 بود. امریکا بصراحت پافشاری می کرد تا مجتمع اب سنگین خنداب اراک برچیده شود. تیم مذاکره کننده ایران،‌ خواسته واشنگن را مغایر با منافع ملی می دانست. طرف غربی مدعی بود که تولید سالانه 10 کیلوگرم پلوتونیوم در اراک می تواند امکان ساخت سالانه دست کم یک بمب اتم را فراهم کند. 

ایران استدلال  می کرد که بمب اتمی در دکترین دفاعی ایران جایی ندارد ، فتوای رهبر معظم انقلاب اسلامی ان را حرام می داند و هیچ یک از افزون بر 30 گزارش اژانس بین المللی انرژی اتمی هم هیچگونه انحرافی در برنامه ایران را تایید نکرده است. سه گزارش جامعه اطلاعاتی و امنیتی امریکا هم پاک بودن برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران را تایید کرده است. 

ایران در  مذاکرات پذیرفت که بدون تغییر ماهیت اب سنگین اراک، زمینه برای کاهش نگرانی ادعایی غرب را فراهم اورد. همکاران ارنست مونیز وزیر انرژی امریکا که مسئولیت مذاکرات فنی را برعهده داشتند طرحی را برای باز طراحی اب سنگین اراک ارائه دادند. غرب مدعی بود که در این طرح خواسته ایران و غرب ،  توامان مد نظر قرار گرفته است. طرح امریکا به تهران اورده شد اما کارشناسان فنی ایرانی ان را نوعی تغییر ماهیت اب سنگین به اب سبک دانستند و در مذاکرات رد شد. چینی ها و روس ها هم در این زمینه پیشنهادهایی را در قالب مذاکرات دو جانبه یا چندجانبه مطرح کردند. 

طرف امریکایی مدعی بود که طرح پیشنهادی برای باز طراحی اب سنگین اراک یک میلیون دلار خرج در بر داشته است. مذاکره کنندگان ایرانی هم بصراحت گفتند که هزینه کرد شما به ما ارتباطی ندارد بلکه انچه برای ما ارزش دارد رعایت خطوط مبتنی بر امنیت ملی در حوزه حفظ دانش هسته ای است. امریکایی ها ساخت راکتور اب سبک را هم  به ایران پیشنهاد داده بودند که البته بی درنگ رد شد. 

 کارشناسان هسته ای ایران پس از ان طرحی را که تولید پلوتونیوم به میزانی که موجب تغییر ماهیت مجتمع اب سنگین نشود به طرف امریکایی عرضه کردند. در این طرح باید در قلب راکتور تغییراتی ایجاد می شد. طرف امریکایی پس از بررسی مدعی شد گرچه طرح قابل قبول است اما امکان افزایش پلوتونیوم دست کم از دید فنی در صورت وجود " اراده " هنگام بهره برداری وجود دارد. 

دانسمندان علوم هسته ای جمهوری اسلامی ایران سرانجام طرحی دقیق مبتنی بر دانش روز ارائه کردند که طرف امریکایی نتوانست برای رد علمی ان بهانه جویی کند. در این زمینه مذاکره کنندگان امریکایی البته مطرح می کردند ، رییس جمهور اوباما بصراحت گفته که ایران ‌نباید اب سنگین داشته باشد و پذیرش طرح ایران به مثابه نادیده گرفتن خط قرمز تعیین شده از سوی اوباماست. طرف ایرانی با استدلال فنی از این مرحله هم عبور کرد.   

 نکته جالب پافشاری طرف امریکایی بر سر برخی موضوعات است که صرفا شاید فقط کارکرد تبلیغاتی داشته باشد. پر کردن منفذ هسته مرکزی که از  قلب راکتور اب سنگین اراک بیرون اورده می شود با بتن در این چارچوب قابل تحلیل است. اصولا وقتی هسته مرکزی که دارای گرید هسته ای است بیرون اورده می شود به لحاظ فنی و بویژه ایمنی دیگر قابل استفاده نیست. ارسال هسته مرکزی به خارج کشور یا برش دادن ان هم ظاهرا مطرح بوده است که مورد قبول واقع نشده است.   

اعتراف مسولان فنی غربی از جمله امریکایی ها به دانش ایرانی ها در طراحی و بازطراحی اب سنگین برگ برنده یی بود که بعدها در سایر چانه زنی های فنی هم به گفته منابع نزدیک به مذاکرات بسیار موثر واقع می شد. در برجام هم با اعتراف به باقی ماندن تاسیسات اب سنگین اراک گفته شد که " ایران به بازطراحی و بازساخت یک راکتور تحقیقاتی اب سنگین مدرنیزه شده در اراک بر اساس طراحی اولیه مورد توافق و در قالب همکاری بین المللی مبادرت خواهد کرد."