سرمشق‌های جدید غرب برای ترکیه

به گزارش پارس به نقل از تسنیم، دولت ترکیه بین سال‌های 2011 تا 2015 هیچ مخالفت یا مبارزه‌ای (اعم از ظاهری یا عملی) علیه گروه تروریستی داعش در کارنامۀ خود ثبت نکرد. اما از ابتدای این هفته، بمباران پایگاه‌های داعش در سوریه را در دستورکار قرار داده و به سوژۀ مهم رسانه‌ها در این روزها تبدیل شده است.

دلیل این چرخش ناگهانی چیست؟ آیا اردوغان مجبور شده دست از حمایت تروریست‌ها بردارد، یا اگر خیر، پس چه عاملی محرّکِ این سیاست جدید ترکیه است؟

*** چهار سال کمک به تشکیلاتی شدنِ داعش (نظامی-اقتصادی)

از ابتدای بحران سوریه در 26 ژانویه 2011، نام شومِ پدیده‌ای به نام "داعش" بر سر زبان‌ها افتاد، اما دولت اردوغان نه تنها مطلقاً طی چهار سال گذشته تاکنون موضع بی‌طرفی نسبت به داعش و اقدامات وحشیانه‌اش اتخاذ نکرد، بلکه به صورت مستقیم و غیرمستقیم از آن حمایت می‌کرد.

شخص اردوغان رئیس جمهور ترکیه در یکسال قبل (ژوئیه 2014) خطاب به داعش که 49 شهروند ترکیه‌ای را گروگان گرفته بود، اعلام کرد که مسلمان علیه مسلمان ظلم نمی‌کند. وی داعشی‌ها را "برادران مسلمان" نامید.

طی این چهار سال، ورود تسلیحات و نیروهای تروریستی از طریق خاک ترکیه، تا جایی برای گروهک داعش تسهیل شده بود که چندان بی‌راه هم نیست اگر بگوییم نطفۀ سازماندهی کردنِ تروریست‌های پراکندۀ داعش، در شهرهای مرزی ترکیه با سوریه بسته شده است.

ترکیه با سوریه حدود 900 کیلومتر مرز زمینی دارد؛ این مرزها در نزدیکی شهر الرقه (مرکز استقرار داعش در سوریه) و شهر موصل (پایتخت عملیاتی داعش در عراق) است.

سوءاستفاده ترکیه از موقعیت حساس و استراتژیکی که با منطقۀ بحران داشت، به حمایت نظامی ختم نمی‌شود:

ترکیه یکی از انگشت‌شمار دولت‌هایی بود که مخفیانه، صادرات نفتی داعش را خریداری کرده و با ذخیره در تانکرهای عظیم‌الجثه از طریق "بندر جیحان" به "بندر آشکلون" اسرائیل می‌رساند.

جنگ نیابتی ابرقدرت‌های غربی در سوریه و عراق که در راستای قطعه قطعه کردن کشورهای خاورمیانه (بالکانیزه سازی) صورت می‌گرفت، طبیعتاً هزینه داشت؛ هزینه‌ای که از مبدأ ترکیه به جیب تروریست‌های داعش سرازیر می‌شد و روز به روز منابع نفت و گاز بیشتری از مناطق تحت تصرف داعش به غارت می‌رفت.

بندر جیحان ترکیه

چه چیز برای گروه‌های ترور بااهمیت‌تر و حیاتی‌تر از تأمین تسلیحاتی، آن هم با فروش نفت ارزان به کشوری در همسایگی نزدیک؟!

*** چرخش ناگهانی آنکارا و علل آن

به گزارش شبکه تلویزیونی "NTV" ترکیه، روز دوشنبه 20 ژوئیه (29 تیر) یک انفجار انتحاری در شهر کردنشین سوروچ ترکیه، 32 کشته و بیش از 100 زخمی بر جای گذاشت. سپس بر اثر انفجار دیگری در یک شهر مرزی واقع در جنوب شرقی این کشور دو مأمور پلیس کشته شدند.

گروه تروریستی داعش، طی بیانیه‌ای مسئولیت حملات را به عهده گرفت. بلافاصله تظاهرات ضدّ داعشی و ضدّناامنی در شهرهای ترکیه، رنگ و بوی تظاهرات ضدّدولتی، در اعتراض به رویکردهای سازشکارانۀ چهار سال اخیرِ دولت با تروریسم، به خود گرفت.

مقابلۀ معترضان با پلیس طی روزهای چهارشنبه و پنجشنبه (22 و 23 ژوئیه)، خشونت‌های بیشتری را رقم زد و همین جرقه، آغازی شد برای چرخش ناگهانی موضعِ آنکارا نسبت به داعش.

از روز جمعه 2 مرداد (24 ژوئیه) جنگنده‌های ارتش ترکیه، برای نخستین بار مراکز داعش در سوریه را بمباران کردند. ادوات نظامی در 26 شهر ترکیه مستقر شده و به حالت آماده‌باش درآمده‌اند. گویی دولت ترکیه، تازه از جانب داعش احساس خطر کرده است.

البته ارتش ترکیه همزمان با حملات خود به مواضع داعش در سوریه، صبح شنبه با هواپیماهای جنگی F16 خود، پایگاه های حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) در شمال عراق و کوهستان های ترکیه را نیز بمباران کرد. این حملات باعث شد تا پ.ک.ک، اعضایش را در مناطق هم مرز با ترکیه به حالت آماده باش درآورده و اعلام کند قرارداد آتش بس با آنکارا (توافق شده در سال 2013) دیگر معتبر نیست.

هنوز مشخص نیست درگیری‌ها در ترکیه تا کی ادامه می‌یابد و به کدام سمت و سو پیش خواهد رفت، اما به گفتۀ "داود اووغلو" نخست وزیر این کشور تا زمانی که تهدیدی بر سر ترکیه باشد، عملیات‌ها ادامه خواهند یافت.

با توجه به اتفاقات یک هفتۀ اخیر بعید است که داعش نسبت به انتقام‌جویی از ترکیه منصرف شود. پس از اینکه آنکارا از وارد شدن به ائتلاف بین‌المللی موسوم به ضدّداعش به رهبری آمریکا خبر داد، تروریست‌ها نیز واکنش نشان داده و با تهدید این کشور گفتند: "ترکیه با حمله به ما، با دست خود قبر خود را کند."

اردوغان نیز در حالی از اقدامات نظامی برای کنترل شمال سوریه سخن می‌گوید که داعش در بیانیه ای تهدید کرده در صورت عدم بازگشایی گذرگاه های باب الهوی و باب السلامه، رئیس جمهور ترکیه را ترور کرده و حملاتی شدید را در داخل خاک این کشور انجام می‌دهد.

*** آیا قدرت داعش از پیش‌بینی‌های حامیان آن فراتر رفته است؟

شبکه خبری تلویزیون آلمان روز گذشته در مقاله‌ای به قلم "بنیامین کُنیتسنی" نوشت:

در حال حاضر غرب، دیگر نمی‌تواند داعش را یک سازمان تروریستی یا شبه‌نظامیان جهادی بنامد. آن‌ها منطقه‌ای به وسعت ایتالیا را تحت تصرف خود دارند، خیابان می‌سازند، دارای سیستم مالیاتی و ارتش هستند و مرزها را کنترل می‌کنند. غرب باید اندک اندک ساختارهای داعش را به رسمیت بشناسد، چون قدرت داعش، از آن چیزی که مورد تصور غرب بود، فراتر رفته است.

به نظر می‌رسد در شرایطی که کنترل داعش از دست خیمه‌شب‌بازانِ غربی خارج شده، این بار ائتلاف آمریکا، ترکیه را به دلیل داشتن تجربۀ سی ساله در جنگ‌های نامنظم با حزب کارگران کردستان، به عنوان یک مهرۀ مناسب در رویارویی با داعش، پسندیده و استراتژی جدیدی را به وی دیکته کرده است.

"جنز استولتن‌برگ"، دبیرکل ناتو نیز در تماس تلفنی با نخست وزیر ترکیه تاکید کرد، پیمان آتلانتیک شمالی در مبارزۀ ترکیه با تروریسم، همواره در کنار این کشور خواهد بود.

هم آن زمان که ترکیه برای سرنگونی حکومت مشروع "بشار اسد" با داعش هم‌پیمان شده بود، و هم حالا، از آنجایی که دیگران وظیفه‌اش را پیوستن به ائتلاف ضدّداعش معین کرده‌اند، باید در ظاهر خود را یار و یاور آنکارا نشان دهند.

البته هرچند غرب، اکنون بمباران مواضع داعش را حقّ طبیعی ترکیه برای دفاع از کشورشان در برابر ترور می‌داند، اما یک نتیجۀ متناقض در این استراتژی خودنمایی می‌کند و آن هم این که چه طور می‌توان با داعش مبارزه کرد و همزمان، یکی از اصلی‌ترین مبارزه‌کنندگان با آن‌ها یعنی کردها را تضعیف کرد؟

چنین روندی نهایتاً در درازمدت به تقویت داعش خواهد انجامید و دودش اول از همه در چشم خود ترکیه و سایر کشورهای منطقه خواهد رفت.