درباره موج سریع شوخی های فضای مجازی با توافق هسته ای/ درسته که ظریفه، شش کشور رو حریفه!

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- سید مصطفی صابری - اولین خبرها که از توافق هسته ای روز سه شنبه رسید با سرعت عجیبی «شوخی» های اینترنتی با این موضوع هم شروع شد. کلمه شوخی را به این دلیل انتخاب کردیم چون «طنز» آدابی دارد که در بیشتر این شوخی ها لحاظ نشده بود. طنز باید نمایی از واقعیت باشد. چیزی را به نقد بکشد یا بهتر معرفی کند. البته شوخی های اینترنتی با توافق بی محتوا نبودند اما غالب شان بیشتر کارکرد خنداندن داشتند تا چیزی فراتر از آن، که البته همین هم چیز بدی نیست اما باید مواظب باشیم در پس شوخی ها، جدی نگرفتن موضوعات نباشد. این شوخی های اینترنتی یک ویژگی مهم داشت یعنی: سرعت.

چقدر سریع جوک ساختیم!!

سرعت شوخی با توافق از دو نظر بود، هم از نظر ایده پردازی و اجرای ایده، هم از نظر سرعت فراگیر شدن. علت هر کدام را هم می شود به راحتی پیدا کرد. در بحث سرعت طراحی شوخی ها باید این نکته را در نظر داشت که قبلاً ما بر اساس فرمول های مشخصی شوخی نمی کردیم. بیشتر مواقع جوک و لطیفه داشتیم که چیزی شبیه داستان خیلی خیلی کوتاه بود. همین ماجرا باعث می شد عده کمی بتوانند لطیفه درست کنند. البته لطیفه ها یک فرمول طلایی داشتند و آن هم کنار هم نشاندن تناقض ها برای ایجاد موقعیتی خنده دار بود. چند موضوع کنار هم ردیف می شد چون مخاطب بر اساس زندگی واقعی خودش تصوری از مقدمه چینی لطیفه می کرد ناگهان با یک پایان شگفت انگیز متناقض و فانتزی مواجه می شد که برایش خنده دار و جذاب بود. اما شوخی های امروزی روی موج هایی سوار هستند که حکم قالب کار را دارند و هر کسی با کمی خلاقیت می تواند در آن قالب مثل تا حالا دقت کردین؟، اعتراف می کنم، پ ن پ ، روحانی مچکریم و... محتوایی را بریزد که طنز باشد. البته بخش سخت ماجرا طراحی همان فرمت و موج اولیه است و بعد از آن بیشتر مخاطبان می توانند طناز و شیرین زبان باشند و شوخی های جدیدی تولید کنند.

جوک جدید چی داری؟

از علت زود طراحی کردن جوک ها که گفتیم حالا می رسیم به علت زود پخش شدن شان، البته با کمی مقدمه. قدیم یک نفر که جوکی را طراحی می کرد حتماً باید سینه به سینه و شفاهی منتقل می کرد برای همین موجی حول یک اتفاق خاص اتفاق نمی افتاد. وقتی پیامک و شبکه های اجتماعی در کار نبودند بر فرض این که یک نفر راجع به برنامه ای مثل «ماه عسل» یا بازی تیم ملی یا موضوعی مثل همین توافق هسته ای لطیفه ای هم طراحی می کرد آن لطیفه تا بین جامعه ای بزرگ پخش می شد موضوعی بیات شده بود. تازه بنده و شمایی که طراح جوک هم نبودیم و باید منتقل کننده اش می شدیم باید کلی جوک را به حافظه مان می سپردیم تا برای دیگران تعریف کنیم، در این بین جوک خوب گاهی فدای جوک گوی بد می شد. کم کم در اوایل دهه 80 که پیامک از راه رسید جور حافظه ما را کشید و مشکل بد تعریف کردن جوک ها را هم حل کرد. اپراتورها هم که بسته های طلایی پیامک عرضه می کردند که خوراک جوک فرستادن بود. گاهی در میهمانی ها به آشنایی که می رسیدیم زود می گفتیم جوک جدید چی داری؟ اما خب به هر حال پیامک هم هزینه داشت و محدودیت هایی. اما با ورود شبکه های اجتماعی به خصوص از نوع موبایلی ماجرا کاملاً تغییر مسیر داد. حالا جوک بر اساس فرمول های ثابت طراحی و بلافاصله در گروه های مختلف منتشر می شود. فقط می ماند محتوایش که باید مناسب باشد تا مشتری پیدا کند.

جوک های توافقی

شوخی هایی که برای توافق هسته ای در میان شبکه های اجتماعی منتشر شد کمتر به واقعیت ماجرا اشاره داشت و جدی جدی با ماجرا شوخی نکرد. برای آن که همان فرمول طلایی تناقض برای خنداندن شکل بگیرد به شکل خیلی فانتزی ماجرا به سمت تاکید روی گل و بلبل شدن همه چیز بعد از توافق رفت. شاید هم زمینه اصلی چنین شوخی هایی این واقعیت بود که نباید انتظار داشت همه چیز سریع ارزان شود و... به چند نمونه از این شوخی ها توجه کنید:

* ﺍﻣﺮﻭﺯ ۱۰۰۰ تومن ﺩﺍﺩﻡ ﺑﻪ ﻧﻮﻧﻮﺍﯾﯽ، ﻣﯿﮕﻢ ﯾﻪ ﺑﺮﺑﺮﯼ ﺑﺪﻩ! ﻣﯿﮕﻪ: ﺍﻭﻣﺪﯼ ﻧﻮﻧﻮﺍﯾﯽ ﺭﻭ ﺑﺨﺮﯼ؟!

* بیست میلیون جمع کرده بودم پراید بخرم حالا موندم پورشه بخرم یا مازراتی؟

* اولین نشانه های توافق رویت شد، بابام همین الان رفت کولر رو روشن کرد!

* از فردا تو متروهای آمریکا: دونات 3تا یه دلار! باتری قلمی و نیم قلمی تا 2017 تاریخ مصرف داره 4تا یه دلار! کفی های کفش جفتی دو دلار!

* رفتم ماست خریدم، طرف بقیه پولم رو پراید داد!

* پیامک بانک برای من: مشترک گرامی پنج هزار تومان بابت شیرینی توافق از حساب شما کسر شد!

* دلم از قهر تو زار و ضعیف است، کجا تحریم چشمت را حریف است

توافق با تو شیرین است و ممکن، ولی محتاج دستانی «ظریف» است

شعر از حسین شادمهر

* خبر فوری: الان اعلام کردن کلیه تحریم ها برداشته شد، دیگه تحریم ها کلیه ندارن.

* درسته که ظریفه، شش کشور رو حریفه!

هر چند در بسته انتخابی ما تنوع زیاد است، اما بیشتر شوخی ها حول همان ماجرای ارزانی بود که ممکن است شوخی شوخی به طور ناخودآگاه امید کاذبی در ذهن ما از نتایج توافق ایجاد کند. در ضمن نباید از خوش ذوقی طراحان و گرافیست ها هم به راحتی گذشت، ترول ها، کمیک ها، کارتون ها و... زیادی در این باره طراحی و دست به دست شد که بیشترش روی شخصیت «رحمت» پایتخت و ناپلئونی خریدنش متمرکز بود.